• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

‘The failure’

23 december 2022 door Marie-José Klaver Reageer

Tot en met 31 december publiceert Neerlandistiek iedere dag een beschouwing over de Duitse en Engelse vertaling van De avonden van Reve.

De avonden in vertaling (2)

Zesde lustrum van het Vossius Gymnasium in 1961. Foto: Joop van Bilsen/Anefo/Nationaal Archief (CC0).

Op 23 december, in het tweede hoofdstuk van De avonden, moet Frits geen steen omhoog duwen door zijn luchtpijp voordat hij met zijn vader kan praten, maar heeft hij het gevoel ‘of hij een handvol droog meel in zijn keel had, dat hij niet weg kon slikken.’ Het zwijgen dat vervolgens intreedt, heeft in het Duits een andere richting dan in het Nederlands en het Engels. ‘Ein Schweigen kam auf’, vertaalt Hillner, terwijl Garrett kiest voor ‘A silence descended.’

Voor de kleine teleurstelling van de leraar Wening die Frits, Joop en Ina op de reünie van het gymnasium tegenkomen, gebruikt Reve de onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd: ‘ik zal hier wel nooit meer vandaan komen.’ Zijn reactie op het gerucht dat hij de school verlaten had, is ironisch. Die ironie ontbreekt in Hillners vertaling waar Wening zich volkomen feitelijk in de tegenwoordige tijd uitdrukt: ‘hier komme ich nie wieder weg.’ Iets daarvoor, aan het begin van de ontmoeting met Wening, gaat Hillner regelrecht de fout in. Frits stelt zich in Reves tekst aan de leraar voor als ‘De mislukte’. Daar gaat de karakterisering ‘Frits van Egters, jongere broer van Joop van Egters’, aan vooraf. Hillner maakt van Joop, die wel slaagde voor het gymnasium, de mislukte broer door de oudste in de doorgetrokken genitief te vatten:

,,Frits van Egters, jüngerer Bruder des Joop van Egters’’, sagte Frits, ,,des Gescheiterten.”

Vertaling Jürgen Hillner

Bloed opgeven

In de Duitse vertaling is het contrast tussen Frits, die in de vierde klas het gymnasium heeft verlaten en sindsdien kaarten in bakken zet waar hij ze vervolgens weer uit haalt, en zijn oud-klasgenoot Kasper Steringa, die rechten studeert, groter dan in de originele roman en de Engelse vertaling. Hillner laat Steringa, die zijn kandidaatsexamen heeft gehaald en nog zijn meestertitel wil halen zodat hij notaris kan worden, namelijk een grote carrièresprong maken. In Die Abende is Steringa al kandidaat-notaris en moet hij nog promoveren (‘den Doktor machen’) om geen half werk te leveren. Bij Garrett is Steringa een derdejaars student die zijn mastertitel nog wil halen.

In de mop die Frits aan zijn oud-klasgenoot vertelt, worden Pietje en Klaasje Pete en Klaas en laat Garrett de klassenbewuste juffrouw een gruwelijker dood sterven dan de verteller: ‘And that’s our teacher, she started coughing up blood and died at an early age.’ In alle drie de teksten sterft de lerares aan tuberculose (‘tering’ bij Reve, ‘Schwindsucht’ bij Hillner), maar alleen Garrett beschrijft het ziektebeeld. Zijn vertaling past beter bij ‘vliegende tering’, de snel verlopende variant van longtuberculose, dan bij ‘tering’.

Een menselijke woning

‘Niemand weet, wat een menselijke woning inhoudt’, zegt Frits zachtjes als hij na de reünie weer naar huis gaat. Het is in ieder geval een huis waar zijn ouders ook zijn, hoe moeilijk zijn verhouding met hen ook is. Aan de jassen die aan de kapstok hangen, herkent hij dat ze thuis zijn. Garrett en Hillner kiezen beiden voor een wat plechtstatiger woord dan woning: ‘abode’ resp. ‘Wohnstätte’. Beide woorden betekenen naast ‘woning’ ook ‘woonplaats’, ‘domicilie’ en ’residentie’, een plaats waar je officieel verblijft.

Een menselijke woning is ook een huis waarin je niet steeds aan je falen wordt herinnerd. Frits wil zijn oude schoolboeken en -schriften wegdoen: ‘Het huis uit, helemaal weg. Geen restje meer.’ In retrospectief verbaast Frits zich over het feit dat zijn school geen briefje naar huis heeft gestuurd toen zijn schoolcarrière dreigde te mislukken.  Garrett vergroot de kans van de gymnasiast op een diploma door ‘Waarom is er toen niet een briefje verzonden’ te vertalen met ‘Why didn’t they send a letter right away?’ Dat zou nu, in het kader van passend onderwijs, wel gebeuren omdat scholen het niet aan de stok willen krijgen met veeleisende ouders die elke onvoldoende in het digitale leerlingvolgsysteem zien. Frits moest zonder vooraankondiging van school in het eerste oorlogsjaar.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 20e eeuw, De avonden, De avonden in vertaling, Gerard Reve, vertalingen

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

D. Hillenius • Wij hebben nog vergeten

men laat Hongaren de zee zien
hijst Hollanders op bergen
beren op fietsen
opoe Moses maakt schilderijen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Van zomers die wij niet kennen
ritselen de blaren,
in winters die wij niet kennen
sneeuw onhoorbaar valt.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1933 Aad Nuis
sterfdag
1994 Jacob Drewes
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d