Eergisteren kwam Eugen Rochko, de maker van het socialemediaplatform Mastodon met een voor sommigen schokkend bericht: hij zou overwegen om een functie voor ‘quote posten’ te maken omdat mensen erom vroegen.

Het bericht kwam een paar dagen nadat de Zweedse activiste Greta Thunberg op een ander socialemediaplatform, Twitter, een nu al beroemde ‘quote post’ had geplaatst. op een bericht van de kickboxer Andrew Tate. Die was haar komen sarren door in een post te melden dat hij 33 auto’s had die allemaal heel vervuilend waren, lekker puh. Een ‘quote post’ geeft iemand op Twitter de mogelijkheid zo’n bericht te herpubliceren met eigen commentaar erboven. Dat is wat een quote post is:

Rochko heeft lange tijd geweigerd om dit soort crossposts mogelijk te maken op Mastodon, omdat ze volgens hem een van de oorzaken zijn van de giftig opgewonden sfeer op Twitter. Blijkens de reacties op zijn voornemen, zijn in ieder geval veel mensen het met hem eens over die giftigheid. Tegelijkertijd hebben anderen hem juist eerder kennelijk gesmeekt om deze functie.

Aggressief

Ik zat ooit – toen ik jong was en onbezonnen, vorig jaar – ook op Twitter. Ik maakte ook wel gebruik van de quotepost-functie, bijvoorbeeld om een bericht van iemand anders van harte aan te bevelen (ik schreef er dan boven ‘Lees dit!’) of om een grapje te maken over een bericht van een beroemdheid (‘Moet je haar eens zien!’). Aan het gebruik dat mensen ‘giftig’ vinden – en waaraan Thunberg zich dan schuldig heeft gemaakt – heb ik me geloof ik niet bezondigd: om bijtend commentaar te geven op een aan mij persoonlijk geschreven bericht.

Dat die quote posts als giftig gelden, kan ik intuïtief goed aanvoelen (het gif is door Thunberg wellicht terecht en succesvol ingezet, maar dat is iets anders). Het heeft iets heel aggressiefs, deze manier van doen. Maar waarom?

Rationeel lijkt er op het eerste gezicht weinig tegen te zeggen. Ik gaf mijn bijtende commentaar wel, maar dan als ‘antwoord’ op mijn tegenstander. Dat antwoord was evengoed ook door de hele wereld mee te lezen; en dat kan op Mastodon ook. Bovendien kun je daar ook onbeperkt andere mensen ‘quoten’ en er bijtend commentaar op geven; het is zelfs heel gebruikelijk om een link te plaatsen naar een artikel ergens anders op internet en daar dan in een paar woorden iets onaardigs over te zeggen. Maar dat is kennelijk allemaal niet zo ‘giftig’. (Ik bedoel kennelijk, ook omdat ik het zelf ook zo aanvoel.)

Zelfs Tates eigen bericht, zogenaamd een bericht aan Thunberg, maar ondertussen waarschijnlijk vooral bedoeld voor zijn eigen lezers, is natuurlijk minstens even aggressief als willekeurig welke ‘quote tweet’, maar ook dit wordt probleemloos op alle Twitter-alternatieven toegestaan (althans, voor zover het de vorm betreft, sommigen zouden de inhoud misschien filteren.)

Common ground

Het moet iets te maken hebben met het feit dat je je op de sociale media gevoelsmatig in gesprek bent. Met de quote tweet, draai je je als het ware af van je partner en richt je tot je publiek met een soort laatste woord. Het is natuurlijk niet per se echt een laatste woord (de ander kan jou ook weer quote posten), maar in het echte leven is een laatste woord ook nooit per se het laatste.

Het onaangename van quote posts kan met andere woorden volgens mij worden gereduceerd tot het onaangename van het laatste woord. Ook in levende lijve kun je dat observeren: ook als de twee ruziemakers al volkomen op de hoogte zijn van elkaars argumenten, is er een psychologische drang om degene te zijn die als laatste iets zegt. Je wenden tot het publiek en een grapje over de ander maken, voelt als een geschikte techniek om dat te doen. Maar omdat de ander diezelfde psychologische drang heeft, roept het soms alleen maar aggressie op. (In Tates geval zozeer dat hij een filmpje opnam met een antwoord op Thunberg, waarin hij per ongeluk zijn schuilplaats voor de Roemeense politie weggaf, die hem daarop kwam arresteren.)

Ik heb geen literatuur kunnen vinden over dat belang van het laatste woord, het lijkt me een prachtig onderzoeksonderwerp. Het zou iets te maken met het het idee dat gesprekken samenwerkingsprojecten zijn, waarbij je normaliter bouwt aan een common ground, een hoeveelheid beweringen waarover je het eens bent. De ene gesprekspartner zegt iets, en als de ander dat niet weerspreekt, behoort het tot de common ground. Daarbij geldt die common ground vervolgens als een afspraak: hierover waren we het eens, dus voortaan kunnen we ervan op aan dat wij dat allebei vonden. Degene die het laatste woord heeft, heeft daarmee de laatste bijdrage van de common ground. Door zich hiermee tot een extern publiek te richten, worden ook zij hierbij betrokken.

Die manier van gesprekken opbouwen werkt prima, behalve bij ruzie. Of op Twitter.