• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Boerekermis (1708) van Lukas Rotgans (9): De familie en Vondel

3 november 2023 door Peter Altena 2 Reacties

Van Rotgans’ familieleden lijkt zijn neef het interessantst. Deze schreef als A.H. de Salengre Junior de ‘Opdragt’ van Poëzy van oomlief. Hoewel zijn naam ook vaak met dubbel-l wordt geschreven, volg (en volgde) ik hier de spelwijze in de ‘Opdragt’. Zijn voornamen luidden afwisselend Albert Hendrik en Albert Henri; hij was net als zijn vader tweetalig.

Junior was een wonderkind. Hij overleed in 1723, op jonge leeftijd; heel goed zal hij oom Lukas niet hebben gekend. Hij werd in 1694 geboren als zoon van vader Albert Hendrik en Lukas’ zus Geertruyd Jacoba. Toen hij de ‘Opdragt’ in 1715 signeerde, was hij nog geen twintig. Had het niet meer voor de hand gelegen dat senior die ’Opdragt’ voor zijn rekening had genomen?

Journal Littéraire

Wie kennisneemt van de korte biografische schets van junior, zoals Léonie Maass die schreef in haar proefschrift Het Journal Littéraire de la Haye (1713-1723) (2001), moet concluderen dat neef de aangewezen jongeman was. Al op zijn achttiende trad hij toe tot de redactie van het Journal Littéraire, bekend en gezaghebbend in de hele francofone wereld. Voor dat redacteurschap moet hij zich op nog jonger leeftijd aanbevolen hebben.

Junior groeide op in Den Haag, in een huis aan de Fluwelen Burgwal, en verkaste in 1709 naar Leiden waar hij onder meer filosofie en rechten studeerde. In 1711, een jaar na het overlijden van oom Lukas, volgde zijn promotie. Twee jaar later behoorde hij tot een bijzondere kring van geleerde journalisten, onder hen Justus van Effen, tien jaar ouder dan Salengre, en de natuurkundige Willem Jacob ’s Gravesande, slechts zes jaar ouder dan Salengre.

In 1714, toen het Haagse blad in Europa al het nodige gezag had, trok Salengre naar Frankrijk, om onder geleerden de faam van het blad te vergroten. Hij kreeg te horen dat hij het geheim van het collectieve redacteurschap van het blad, laat staan de identiteit van de redacteuren, niet mocht onthullen. 

Net als Van Effen en mede-redacteur Saint-Hyacinthe schreef Salengre ook zelf: in 1714 verscheen zijn Eloge d’Ivresse. Diens Eloge paste in de traditie van humanistische spelteksten; het burleske van Boerekermis zoek je er vergeefs. Al vind je ook daar veel aandacht voor dronkenschap. De loopbaan van Salengre in het Journal was van korte duur. Na tweeënhalf jaar hield hij het, net als Saint Hyacinthe, voor gezien. Een conflict binnen de redactie had daarvoor gezorgd. De bronnen laten niet zien waar het meningsverschil om draaide.

Vondel als brekebeen 

Een van de conflicten waar het Journal mee geassocieerd wordt, is de strijd om Vondel. In een van de eerste afleveringen had redacteur Van Effen de verschijning van een bundel van Reyer Anslo aangegrepen om Vondel zijn plaats te wijzen. Later deed Van Effen, weliswaar anoniem maar voor tijdgenoten snel helder, dat nog eens dunnetjes over: in ‘Reflexions’ en in een bespreking van Antonides van der Goes. Vondel was als toneelschrijver een brekebeen, zoveel maakte Van Effen wel duidelijk. Niet eens zo heel lang erna oordeelde het Journal (lees: Van Effen) heel gunstig over het werk van Rotgans, over de bundel Poëzy en over diens Willem III-epos. In het bijzonder de drama’s van Rotgans vonden grote waardering.

Wie de kritiek op Vondel vermoedelijk niet deelde, was Salengre. In 1715 plaatste hij Rotgans in de vererende traditie van ‘den overtreffelyken Kolonier, Joost van den Vondel, (die heldere Morgenstar, ja, waarom niet de Middagzon, in onze Nederduitsche Dichteren en dichtkunde? (..)’. De bewondering voor Vondel maakte deel uit van de familietraditie: de overgrootvader van oom Lukas was niemand minder dan Johan Huydecoper. Deze Huydecoper was de beschermheer van Jan Vos – over wie zijn nazaat minder te spreken was – , maar hij liet zich ook voorstaan op vriendschap met Vondel.

Distantieerde de jonge Salengre zich van de aanhoudende Vondelkritiek in het Journal? Dat de in de familie eveneens gewaardeerde Vos het moest ongelden bij Rotgans, was een andere kwestie. In het begin van de achttiende eeuw was er meer overeenstemming over de inferioriteit van Vos dan over die van Vondel.Al kan de ruzie natuurlijk ook gewoon over drank zijn gegaan.

Dit stuk verscheen eerder op de website van de Stichting Jacob Campo Weyerman

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Uitgelicht Tags: 18e eeuw, Joost van den Vondel, letterkunde, Lukas Rotgans

Lees Interacties

Reacties

  1. Rolf den Otter zegt

    3 november 2023 om 09:45

    Dank voor de uitgebreide serie. Waar ik zo beniuewd naar ben, een uitgave zoals de 1715 editie van “Poezy”, wat gebeurde daarmee? Was het een pronkstuk? Zoals Godel, Escher, Bach ooit op de tafel lag? Of werd er werkelijk in gelezen en voorgelezen? En de drempeldichten, werden die ergens ooit voorgedragen? Was daar een traditie voor, een moment om dat te doen?

    Beantwoorden
  2. Peter Altena zegt

    4 november 2023 om 10:56

    Dank voor het volgen en de intrigerende vraag. Antwoord is niet zo eenvoudig te geven. Pronkstuk zeker, koffietafelboek. Maar ook een vriendendienst: de dode dichter wordt geëerd door familie en vrienden. Belangrijkste functie lijkt me dat het werk van Rotgans in zekere zin (door familie en vrienden) wordt aangeboden aan latere generaties dichters en lezers: de dichter is dood, maar zijn werk kan latere generaties inspireren. De bundel als monument, maar ook als leerboek voor lateren. Of er in de praktijk veel van die didactische functie terecht kwam, is een bange vraag. Die drempeldichten bewijzen eer aan de dode dichter én de dode dichter verschaft de drempeldichters meer aanzien (zij horen bij hem). Ik geloof niet dat die drempeldichten mikten op voordracht. De uitgever zocht auteurs die met een drempeldicht de uitgave verrijkten en aan het werk van Rotgans een zekere actualiteit en belang schonken.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Lucebert • Tajiri

Het licht is de liefde is niets
Een gat grijpt naar een ander gat
Het beeld bijt een beeld
De spiegel is bleek en bont

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

DROOM

Het goudgebekte dier
geroosterd in de zee
besprong goudbakken brood.

Bron: Soma, januari-februari 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1905 Adolphe van Loey
➔ Neerlandicikalender

Media

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De literaire letterenshow 2

De literaire letterenshow 2

12 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d