Ik heb mijn Nijmeegse collega van accounting, de hoogleraar Frank Hartmann, nooit ontmoet, maar hij heeft wel een duidelijke mening over mij. In zijn artikel in onze universiteitskrant Vox (7 februari 2025) noemt hij mij en andere mensen die zich zorgen maken over de bezuinigingen op het hoger onderwijs ‘beroepsdemonstranten’, die ‘veilig ingebed in medezeggenschaps- en vakbondsposities’ gebruikmaken ‘van toegekende budgetten om hun trits van klachten te verwoorden’.
Dit alles kennelijk in fel contrast tot collega Hartmann die weliswaar is ‘ingebed’ in diezelfde ‘posities’ als wij, maar geen klachten heeft, en al helemaal geen trits, behalve dan over zijn collega’s die demonstreren. Er kan volgens hem immers best bezuinigd worden, zegt hij, namelijk op activiteiten in onze universiteit die betrekking hebben op ‘politiek en ideologie’.
Toevallig
Nu is dit geloof ik al minstens het derde artikel dat ik van Hartmann lees waarin te keer wordt gegaan tegen een door hem waargenomen misstand op de universiteit. Eerder las ik bijvoorbeeld in het ND dat er heel veel geld wordt verspild aan zogeheten ‘woke’ zaken. Ik heb daar nooit veel van gemerkt, maar ik neem onmiddellijk aan dat het vaststellen van dit soort zaken behoort bij de betaalde werkzaamheden van Hartmann. Want het zou toch niet zo zijn dat een strijd tegen vreedzame demonstratie, en tegen genderneutrale toiletten eigenlijk ook ‘politiek en ideologie’ zijn?
En het zal toch al helemaal niet zo zijn dat het alleen maar ‘politiek en ideologie’ is als collega Hartmann het er toevallig niet mee eens is?
PVV
Op 13 maart staken we. Heel veel mensen aan de universiteit zijn zeer verontrust over de zware en volkomen ondoordachte bezuinigingen waarmee het huidige kabinet dreigt. Die verontrusting is onlangs ook weer versterkt doordat de leider van de grootste regeringspartij van Nederland jubelde over de verkiezing van de Amerikaanse president Donald Trump – dezelfde die met grote vaart bezig is om subsidies voor wetenschap stop te zetten, omdat er woorden als gender of bias in staan, die Trumps ongenoegen oproepen.
Het is voor velen van ons niet lastig om te vrezen voor de vrijheid van onderzoek, en sowieso voor de vrijheden in de westerse samenleving. Ook de PVV heeft er al voor gepleit dat bepaalde soorten onderzoek eigenlijk best opgegeven kunnen worden omdat ze te ‘woke’ zouden zijn.
Gevoeligheid
We staken op 13 maart dus niet alleen, en wat mij betreft zelfs niet in de eerste plaats, voor onze eigen banen. We staken omdat we ons grote zorgen maken over de manier waarop de politiek omgaat met de wetenschap, en met andere instituties. We staken omdat we ons ernstige zorgen maken, en zien dat radicaal-rechtse regeringen elders ook vaak begonnen met een aanval op de wetenschap (en op het mysterieuze fenomeen ‘woke’).
Collega Hartmann windt zich er daarbij over op dat er in een affiche dat oproept tot de bijeenkomst van a.s. donderdag 13 februari, waarin we de staking voorbereiden, een verwijzing is verwerkt naar de fameuze februaristaking van 1941. Hij ziet de overeenkomsten met die duistere periode in onze geschiedenis kennelijk niet.
Overtuigd
Nu kun je van de vergelijking van alles vinden, maar ik vermoed dat een sleutel van Hartmanns betoog zit in deze honende zin – een te midden van vele honende zinnen in zijn oeuvre: “Reikhalzend kijken ze [dat ben ik dus, en de anderen die zich zorgen maken] uit naar de kans om het werk neer te leggen en gezamenlijk – ja, altijd gezamenlijk – zich over deze of gene onrechtvaardigheid te uiten.”
Op de een of andere manier vindt Hartmann het kennelijk af te raden om gezamenlijk op te staan tegen onrecht. Alsof je het allemaal van eenlingen moet laten afhangen, alsof juist inderdaad in de gezamenlijkheid niet onze kracht ligt.
Ik heb nog nooit van mijn leven gestaakt, en ik ben zeker niet van plan er mijn beroep van te maken, maar ik ben van plan op 13 maart daadwerkelijk het werk neer te leggen. Want er gaat momenteel wel erg veel mis in de wereld, en ik ben ervan overtuigd dat we daar alleen gezamenlijk iets tegen kunnen doen.
Hear hear. Vergelijking gaat zeker niet mank. De geschiedenis zal het ons leren…
Het is een belangwekkende strijd op te komen voor studierichtingen aan de universiteit, want bij afschaffing van ‘kleine” talen als opleidingen, blijft hoogstens een vakschool over. Zelf heb ik me wel eens afgevraagd of bepaalde invullingen van vakken, in taalkunde, antropologie of andere niet wat te frivool zijn, maar na kennisneming viel dat wel mee. Het is overigens ook zo dat de administratieve vertaling van nieuwe vakken of invullingen het wetenschappelijke karakter helemaal stript. En ja, soms lijkt alles wel links, ook als het gewoon goed doordacht blijkt.
Nouja, als ‘woke’ iets betekent betekent het ‘bewustzijn van onrecht en machtsverhoudingen’ — en onrecht en machtsverhoudingen bestaan gewoon, en zijn dus ook gewoon onderwerp van onderzoek. Het is ook niet onwetenschappelijk om vast te stellen dat de onderzoeker daarin niet neutraal is en dus een ethische (d.i. politieke) verantwoordelijkheid heeft. Kortom, volgens mij mag men dit soort mannetjes wel tegemoet komen en zeggen: ja, wij doceren woke. En we zijn er nog trots op ook.
‘Meer contraire denkers op de universiteit zijn nodig, maar leg ze dan niet op wat ze mogen denken’
Aldus Frank Hartmann op VOX
Een mooi en krachtig betoog. Ik zie de parallel met een duistere periode in onze geschiedenis juist wel, naast parallellen met actuele ontwikkelingen in andere landen in de wereld. Uitkijken! Ja, ‘woke’ is een heel breed begrip, maar helemaal van de jonge mensen en daar is het onderwijs, in al zijn geledingen nu precies mee bezig.