De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (1) Door Marc van Oostendorp Inmiddels is ze weggëbd, de agressie die Ilja Leonard Pfeijffer ooit opriep. Je las d'r in de kranten, je kwam d'r tegen in gesprek met geletterde mensen: die Pfeijffer was een braller, een krullendraaier die met veel bravoure zichzelf in de kijker werkte, maar eigenlijk maar weinig te melden had, iemand die met … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als Alexandrijn
Russen vinden ons somber!
Door Marc van Oostendorp Waarom lijken Vlamingen meer op Russen dan Nederlanders? Wat maakte het in de Brezjnev-tijd zo aantrekkelijk om Nederlands te studeren? En wat is er zo interessant aan Louis Couperus voor de moderne Russische lezer? Ik had op de Universiteit van St. Petersburg een gesprek met Irina Michajlova, hoogleraar Nederlandse taal- en letterkunde. (Deze … [Lees meer...] overRussen vinden ons somber!
O, makkers, ’t pad gaat stijgend
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (133) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Hoe de menschen samengaan in de dagen der jeugd, en waardoor zij scheiden. Opgetogen gingen de jongelingen al wier gedachten in hun oogen welden, eendrachtig, met harten, die niet ontstelden over de … [Lees meer...] overO, makkers, ’t pad gaat stijgend
De evolutie van grammatica uit het zicht
Door Marc van Oostendorp Weinig dingen zijn zo leuk als speculeren over de oorsprong van menselijke taal. Het is zo'n ingewikkeld systeem, waar komt dat allemaal vandaan, hoe is het ontstaan, hoe heeft het zich ontwikkeld? Omdat taal zo belangrijk is voor ons menszijn, lijkt het een vreselijk belangrijke vraag. Omdat er van zinnen al een fractie van een seconde nadat je … [Lees meer...] overDe evolutie van grammatica uit het zicht
Hoe Vlaming te zijn?
Door Marc van Oostendorp Er is, voor een Nederlander, nauwelijks een curieuzer cultuur dan de Vlaamse: zo dichtbij in zoveel verschillende opzichten en tegelijkertijd zo vreemd. Over Engelsen, over Duitsers, over Fransen, over Luxemburgers of Denen wordt in Nederland minder in termen van sjablonen gesproken dan over Vlamingen. (Het enige volk dat nóg onbekender is, zijn de … [Lees meer...] overHoe Vlaming te zijn?
Waarom de meeste mensen beter dan gemiddeld autorijden
Door Marc van Oostendorp Altijd weer gezellig, als iemand op Facebook een bericht deelt waaruit blijkt dat de meeste automobilisten vinden dat hun stuurmanskunst groter dan gemiddeld is. Dat kan toch helemaal niet, wat een hoogmoed van de mens! Het lijkt ook inderdaad een robuust effect, en er zijn al verschillende theorieën over opgesteld, zoals dat mensen zulke gedachten … [Lees meer...] overWaarom de meeste mensen beter dan gemiddeld autorijden
Niet iedere s is gelijk
Door Marc van Oostendorp In ieder vakgebied zullen ze wel opduiken: feiten waar niemand iets mee aan kan. Iemand doet een bevinding die je niet zou verwachten en waar geen enkele beschikbare theorie iets over kan zeggen. Wat moet je daarmee? Het overkomt de taalkunde bijvoorbeeld in een artikel van een aantal Duitse taalkundigen in het nieuwe nummer van de Journal of … [Lees meer...] overNiet iedere s is gelijk
Literatuur voor luistervinken
Door Marc van Oostendorp "Iedereen weet", schreef E. du Perron in 1939, "dat over literatuur spreken voor de radio een lager peil, lagere maatstaven vereist, dan zelfs over literatuur schrijven in een provinciale krant." Want over literatuur praat je natuurlijk niet – je schrijft! Het was een vaker gehoord geluid in de beginjaren van de Nederlandse radio, laat Jeroen Dera … [Lees meer...] overLiteratuur voor luistervinken
Bababa
Door Marc van Oostendorp De zomer is de tijd om op nieuwe plaatsen over van alles en nog wat na te denken. Bijvoorbeeld over hoe ons luisteren kan worden medebepaald door ons zien. (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overBababa
Plekkend beschenen witte heerlijkheden
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (132) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Schemering is het doodgaan en vertrekkend begeven van dingen die zijn gegleden meê met den dag, en steunde' als vertrouwdheden, en ware' als scheidingen, wegen behekkend. Plekkend beschenen witte … [Lees meer...] overPlekkend beschenen witte heerlijkheden
Blijven zitten!
Door Marc van Oostendorp Sommige taalkundigen spelen elkaar vragen door als was het leven Twitter en waren die vragen kattenplaatjes. Ik kreeg nu dan weer deze onder ogen: waarom kun je eigenlijk de volgorden van laten staan! best omdraaien (staan laten!) en die van laat staan! niet: staan laat! is geen goed Nederlands bevel. Nu moet ik erbij zeggen dat één collega die ik … [Lees meer...] overBlijven zitten!
Nederlandse papa, Duitse phapha
Door Marc van Oostendorp Als je een Nederlands kind bent met een Nederlandse papa en Nederlandse vriendjes, maar ook een Duitse papa, wat zeg je dan tegen die tweede papa? Ja, Papa. Maar hoe spreek je dat uit? Het Nederlands en het Duits hebben licht verschillende p's, zoals ze ook licht verschillende b's hebben. Wanneer je bijvoorbeeld pa zegt, moet je twee dingen doen: … [Lees meer...] overNederlandse papa, Duitse phapha
Alleen Engels is niet internationaal
Door Marc van Oostendorp Het nieuwe KNAW-rapport Nederlands en/of Engels. Taalkeuze met beleid in het Nederlands hoger onderwijs doet precies wat een rapport van de Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen moet doen: het pleit voor redelijkheid in een verhit debat. Redelijkheid is in dit geval: niet een van de twee mogelijkheden in het keuzeblokje en/of door te … [Lees meer...] overAlleen Engels is niet internationaal
Facebook voor wetenschappelijke verheldering en toenadering
Door Marc van Oostendorp Wat leuk is van aan deze tijd leven: de internetrevolutie van nabij mogen bekijken. Ik ben net oud genoeg om al voor ze begon het een en ander te hebben meegemaakt, en de kleine 25 jaar dat ze nu voortduurt sta ik nog steeds af en toe te kijken van wat er allemaal veranderd. Nu dan weer de manier waarop wetenschappers met elkaar communiceren. Toen … [Lees meer...] overFacebook voor wetenschappelijke verheldering en toenadering
Verdediging van het Nederlands tegen de juristen
Door Marc van Oostendorp Als de manier waarop prof. mr. drs. F.C.M.A. Michiels in zijn onlangs gehouden afscheidslezing 'De taal van het bestuursrecht' over taal redeneert, representatief is voor zijn vakgebied, ziet het er somber uit voor het bestuursrecht. De ene niet onderbouwde stelling vormt de basis voor de volgende boutade, alsof er geen noodzaak bestaat voor empirisch … [Lees meer...] overVerdediging van het Nederlands tegen de juristen
Verschil maakte-n-et niet
Door Marc van Oostendorp Ergens rond 1990 veranderde er iets in de uitspraak van het journaal. Er kwam een nieuwe generatie nieuwslezers die spontaner sprak en daardoor niet alle n'en meer uitspraak. En daardoor verschenen er ook juist n'en op nieuwe plaatsen. (Deze video bekijken op YouTube.) … [Lees meer...] overVerschil maakte-n-et niet
Diep natuur-gebeuren
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (131) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Land-arbeider Gij die gebogen over d' aard, haar geuren insnuift, en meedraagt door uw stoplig haar, u zoent de zon op 't lijf, windbeten kleuren uw vel, wolkentranen dringen tot waar uw wezen … [Lees meer...] overDiep natuur-gebeuren
Waarom praten mensen meer met collega’s dan met hun echtgenoten?
Door Marc van Oostendorp Waarom voeren mensen lange gesprekken met de een maar niet met de ander? Er bestaat een hele discipline die gespreksanalyse heet – onze medewerker Lucas Seuren schrijft er regelmatig over – maar ik kan in de handboeken die ik heb geraadpleegd heb geen antwoord vinden op deze in mijn ogen toch vrij belangrijke vraag. Ik dacht eraan toen ik onlangs in … [Lees meer...] overWaarom praten mensen meer met collega’s dan met hun echtgenoten?
Dionyzos als porno
Door Marc van Oostendorp Er bestaat in de literatuur een heel trage discussie over een paar zinnen in de roman Dionyzos van Louis Couperus. Er zijn tot nu drie korte bijdragen geleverd: in 1904, in 1952, en in 2017 in Arabesken, het tijdschrift van het Couperus Genootschap We zijn er voorlopig nog niet uit. Wat is er aan de hand? In Dionyzos komen zinnen voor zoals de … [Lees meer...] overDionyzos als porno
Martijn van Dam nieuwe bestuurder Neerlandistiek b.v.
De organisatie van ons managementfeuilleton komt in vertrouwde handen, in ons managementfeuilleton De verleden tijd van lijken. Door Marc van Oostendorp Martijn van Dam (39) treedt per 1 september 2017 toe tot de Raad van Bestuur van Neerlandistiek b.v., uitgever van succesvolle producties als De verleden tijd van lijken en De geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten. … [Lees meer...] overMartijn van Dam nieuwe bestuurder Neerlandistiek b.v.
Zijn Groningers gevoeliger voor kleine verschillen tussen v en f dan West-Vlamingen?
Door Marc van Oostendorp Wie van het zuidwesten van het Nederlandse taalgebied naar het noordoosten trekt, hoort steeds minder mensen nog verschil maken tussen vier en fier. In West-Vlaanderen maakt iedereen dat verschil nog, in Vlaams Brabant wordt het al wat minder – al zullen mensen daar dat verontwaardigd van de hand wijzen – en wanneer je eenmaal in Groningen bent … [Lees meer...] overZijn Groningers gevoeliger voor kleine verschillen tussen v en f dan West-Vlamingen?
Voer de verengelsing nog maar wat verder
Door Marc van Oostendorp De titel van de onlangs verschenen petitie 'voor taalrijk hoger onderwijs, tegen taalverschraling door verengelsing' klinkt goed: wie is er niet voor rijkdom en tegen verschraling? Hij gaat uit van een club met de sympathieke naam Beter Onderwijs Nederland (BON), en een bestuurslid, Felix Huygen, schreef in de Volkskrant ook nog een welsprekend … [Lees meer...] overVoer de verengelsing nog maar wat verder
Eierkoken
Door Marc van Oostendorp Ik kook in dit zondagochtendminicollege een eitje volgens het bijna 200 jaar oude recept van Willem Bilderdijk. (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overEierkoken
Der zachtheid kindren, eeuwig goed en rein
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (130) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Die helden zijn het niet, wier streelend spreken mensche'-oogen met de zachtste tranen vult, wen eind'loos geve' in zachtmoedig geduld 't verharde in hun komt als mei-regen weeken. 't Zijn zij, die … [Lees meer...] overDer zachtheid kindren, eeuwig goed en rein
Mijn leermeester
Door Marc van Oostendorp Vandaag gaat Ben Hermans met pensioen, degene door wie ik fonoloog ben geworden, degene die er voor heeft gezorgd dat ik van de duizenden bloemen in het boeket van de wetenschappen heb gekozen voor de klankleer. Ben is een geleerde die je niet snel vergeet,en die op vrijwel alle collega’s een onuitwisbare indruk heeft gemaakt. Vooral vanwege zijn … [Lees meer...] overMijn leermeester
