Door Marc van Oostendorp Wat maakt een gedicht tot een gedicht? Misschien, zegt de Britse hoogleraar Richard Andrews in zijn nieuwe boek A Prosody of Free Verse, dat het uit regels bestaat. Zoals de titel van het boek al zegt, gaat het Andrews vooral om het vrije vers. Daarin vind je per definitie geen vast aantal lettergrepen en geen regelmatige afwisseling van beklemtoonde … [Lees meer...] overHet laatste restje poëtische vorm
Wetenschapscommunicatie en hypertekst
Door Marc van Oostendorp Het aardige van schrijven op het internet is dat je individuele probleem soms ineens kon leiden tot een discussie. Je vindt een beetje A, maar eigenlijk ook een beetje B. Om enige helderheid in je hoofd te krijgen, schrijf je een betoog voor A, zodat andere mensen dan op hun beurt vol vuur naar voren brengen dat B. Dat helpt, echt. Ik snap niet … [Lees meer...] overWetenschapscommunicatie en hypertekst
HB: DE FLM
Door Marc van Oostendorp Afgelopen vrijdag nam Hans Bennis afscheid als directeur van het Meertens Instituut. Ter gelegenheid daarvan maakten Femke Niehof en ik een korte documentaire over hem: HB, met medewerking van veel bekende taalkundigen en neerlandici zoals Geert Booij, Marjo van Koppen, Frits van Oostrom en Gertjan Postma. De film is natuurlijk ook interessant voor … [Lees meer...] overHB: DE FLM
‘k Ruk aan ’t raampje
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (101) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Ik heb nooit een goede verklaring gevonden waarom melancholie soms fijn is. Waarom lees je een treurig gedicht van iemand die zegt dat ze het allemaal niet meer uithoudt? Omdat het een prettig gevoel … [Lees meer...] over‘k Ruk aan ’t raampje
Byebye, baas Bennis
Door Marc van Oostendorp Door alle opgetogenheid die er alom op Twitter heerst over het feit dat Hans Bennis de nieuwe algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie wordt, zou je bijna vergeten dat er ook treuriger nieuws te melden is over Bennis: dat hij vanavond afscheid neemt van het Meertens Instituut (en volgende week middels een afscheidscollege aan de UvA van zijn … [Lees meer...] overByebye, baas Bennis
De tegenstrijdigheid van wetenschapscommunicatie
Door Marc van Oostendorp Een van de eigenaardigheden van de mens is dat hij verschillende dingen tegelijkertijd kan geloven die met elkaar in tegenspraak zijn. Af en toe wordt hij zich bewust van zo'n conflict. En wat doet hij dan? Vooral als zijn geloof in beide dingen eigenlijk ongebroken is door de ontdekking van het conflict? Neem mij nou. Ik geloof in het … [Lees meer...] overDe tegenstrijdigheid van wetenschapscommunicatie
Oorlog met andere middelen
Door Marc van Oostendorp Ik ken echt helemaal niemand die liever Dantes Paradiso leest dan Inferno. Ellende moet er zijn en anders vallen we in slaap. Wat dat betreft valt Lotte Jensen niet te benijden, die voor haar boek Vieren van vrede. Het ontstaan van de Nederlandse identiteit 1648-1815 door vele, vele jubelzangen, allegorieën en vrome overpeinzingen over de vrede heeft … [Lees meer...] overOorlog met andere middelen
Een goede kilometer
Door Marc van Oostendorp In het internationale netwerk van taalkundigen dat ik op Facebook om me heen heb, ontstond beroering toen een Weense collega met het bijgaande plaatje aan kwam zetten. Hoe zit de hier gebruikte constructie gut 1/2 Liter eigenlijk in elkaar? Om precies te zijn: wat doet gut daar? Een deel van de discussie ging erover dat je een soortgelijke … [Lees meer...] overEen goede kilometer
Linkse politiek en taalwetenschap
Door Marc van Oostendorp In het begin begreep ik niet welk probleem de Britse antropoloog Chris Knight nu precies wilde oplossen in zijn nieuwe boek Decoding Chomsky. Wat viel er te decoderen? Ja, hij legt in het begin vrij duidelijk uit dat het gaat over een kwestie die anderen ook bezighoudt. Maar die kwestie heb ik ook nooit echt begrepen: hoe is het mogelijk dat Noam … [Lees meer...] overLinkse politiek en taalwetenschap
Taalkundige dood door business school?
Door Marc van Oostendorp Dit jaar is het 100 jaar geleden dat een van de belangrijkste boeken uit de geschiedenis van de taalwetenschap verscheen: de Cours de linguistique générale van Ferdinand de Saussure. Ik laat in dit zondagochtendminicollege mijn exemplaar zien (een eerste druk!) en vertel over Saussures leven. … [Lees meer...] overTaalkundige dood door business school?
De hof is hoog ommuurd!
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (100) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Tot diep in de negentiende eeuw was het sonnet een mannenvorm. Toen ik begon aan dit project, leek het me aardig om de mannelijke en vrouwelijke dichters in balans te houden. Maar dat lukte me tot nu toe … [Lees meer...] overDe hof is hoog ommuurd!
Is taal bedoeld als geheimtaal?
Door Marc van Oostendorp Een van de fundamentele puzzels van de taalwetenschap is: waarom zijn er zoveel verschillende talen? Waarom spreken we niet allemaal hetzelfde, en tellen we nu zo'n zevenduizend verschillende talen, nog even afgezien van de eindeloze lappendeken van dialecten die er over de wereld ligt? Die vraag wordt des te dringender als je aanneemt dat alle … [Lees meer...] overIs taal bedoeld als geheimtaal?
Max Havelaars met zombies en culturele toeëigening
Door Marc van Oostendorp 2016 was het jaar dat Max Havelaar door een vooraanstaand schrijver een 'effectief moordwapen voor elk sluimerend vonkje literaire interesse ' werd genoemd, een boek dat je vooral niet aan middelbare scholieren moet geven omdat ze dan nóóit meer een boek willen lezen. Het was ook het jaar dat Max Havelaar met zombies verscheen, een bewerking die … [Lees meer...] overMax Havelaars met zombies en culturele toeëigening
Het gebouw is morgen
Door Marc van Oostendorp Een van de vele, vele dingen die je met taal kunt doen: uitdrukken hoe de werkelijkheid in diepste wezen in elkaar zit. Neem de volgende zin: Socrates is wijs. Die zin zegt iets over Socrates (een mens), namelijk dat hij wijs is. Hij zegt daarmee ook iets algemeners dat mensen eigenschappen kunnen hebben, zoals wijsheid. Dat klinkt heel … [Lees meer...] overHet gebouw is morgen
Verlies van botheid door buitenlanders
Door Marc van Oostendorp In zijn nieuwe boek Lof der botheid deinst René van Stipriaan er niet voor terug zijn lezer eens flink te kwellen. In een van de hoofdstukken gaat het over de biografie van Constantijn Huygens, en Van Stipriaan beschrijft dan hoe in de loop van de tijd verschillende potentiële biografen zijn teruggedeinsd: dat leven duurde te lang, en zat te vol met … [Lees meer...] overVerlies van botheid door buitenlanders
Ik wist geen ander lied
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (99) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Als je denkt dat het altijd allemaal niet erger meer kan, kun je altijd nog Hélène Swarth (1859-1941) lezen. Geen Nederlandstalig oeuvre zit zo vol smart, onterecht zelfbeklag en diepgevoelde zielepijn als … [Lees meer...] overIk wist geen ander lied
Computer vindt tussentaal
Door Marc van Oostendorp Een van de problemen voor vertaalcomputers was tot nu toe altijd dat er zoveel talen zijn. Je kunt jaren besteden aan een computer die goede vertalingen maakt van het Frans in het Engels, en dan vele jaren voor een computer die Russisch in het Engels vertaalt, maar dan heb je het Frans en het Russisch nog niet aan elkaar gekoppeld. Dat probleem lijkt … [Lees meer...] overComputer vindt tussentaal
Kapotgeframed
De populairste taalkundige theorie onder niet-taalkundigen is op dit moment in Nederland zonder enige twijfel die van framing: het idee dat je door je woorden te kiezen een bepaald perspectief op de werkelijkheid kunt geven dat soms zo dwingend is dat je gesprekspartner er wel in mee móét gaan. Als ik spreek van belastingdruk roep ik door dat druk (en door last) het beeld op … [Lees meer...] overKapotgeframed
Een warme trui voor het Surinaams-Nederlands
Door Marc van Oostendorp Over het Surinaams-Nederlands weten we belachelijk weinig. Het is een variëteit van het Nederlands met eigen woorden (tori voor verhaal), eigen constructies ('voordat je denkt, raakt een 50SRD op'), eigen klanken (de met de lippen uitgesproken w), enzovoort, maar een en ander is nauwelijks in kaart gebracht. Dat komt doordat Nederlandse en … [Lees meer...] overEen warme trui voor het Surinaams-Nederlands
De oorlog in het bos. Over literaire stijl
Door Marc van Oostendorp Kun je uitrekenen of een boek in een literaire stijl geschreven is? En kun je dat rekenen vervolgens door een computer laten doen? Dat is een van de vragen die Andreas van Cranenburgh probeert te beantwoorden in zijn onlangs verdedigde proefschrift Rich statistical parsing and literary language. Om dat te doen, moet je natuurlijk eerst een maat … [Lees meer...] overDe oorlog in het bos. Over literaire stijl
Taal en geschiedenis in het Bildt
Door Marc van Oostendorp Nauwkeurige taalanalyse kan ons soms een precies beeld geven van de geschiedenis. Dat geldt bijvoorbeeld voor de gemeente het Bildt, in Friesland. Er wordt daar een dialect gesproken dat al lange tijd de aandacht van taalkundigen heeft getrokken, omdat het niet duidelijk is of het wel Fries is. Het heeft daarvoor wel heel erg veel Hollandse … [Lees meer...] overTaal en geschiedenis in het Bildt
Het huwelijk als protest
Door Marc van Oostendorp In de nieuwe bloemlezing van de Nederlandse poëzie van Ilja Leonard Pfeijffer is geen enkel gedicht van Willem Elsschot opgenomen.Kennelijk omdat de erven dit weigerden! Uit protest draag ik Het huwelijk voor. Naschrift. Max Molovich nam de moeite om de automatisch gegenereerde YouTube-ondertiteling te transcriberen. Dat leverde een nieuw … [Lees meer...] overHet huwelijk als protest
Om mijn harte dat niet werd verstaan
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (98) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Poëtische stijl is iets fascinerends: waarom was het in bepaalde perioden van de literatuurgeschiedenis zo goed als verplicht om in gedichten taalvormen te gebruiken die je anders nooit zou zeggen? En … [Lees meer...] overOm mijn harte dat niet werd verstaan
Is de wetenschap echt zo cynisch geworden?
(Door Klaas Pieter Hart, TU Delft en Marc van Oostendorp, Meertens Instituut) De cirkel van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) is rond. Anderhalf jaar geleden begon het als een weinig concreet plan om een financiële prioriteiten te stellen in het onderzoeksbeleid en tegelijkertijd als een poging om het publiek beter bij datzelfde onderzoek te betrekken. Nu eindigt het in een … [Lees meer...] overIs de wetenschap echt zo cynisch geworden?
Het geluid van een Bayesiaanse machine
Door Marc van Oostendorp Het fijnste van onderzoeker zijn is dat je af en toe overtuigd raakt: eerst wist je zeker dat het zus zat, en dan merk je ineens dat je begrijpt dat het toch echt zo is. Vooral de onderzoeker op rijpere leeftijd, zoals ik, kan dat af en toe overkomen. In eerste instantie zag ik bijvoorbeeld weinig in het nieuwe artikel The Message Shapes Phonology, … [Lees meer...] overHet geluid van een Bayesiaanse machine
