Door Marc van OostendorpHet was me nog niet eerder opgevallen, maar nadat ik een melding las op Meldpunt Taal ineens wel: inslapen is aan het veranderen in een overgankelijk werkwoord. Het kan een zelfstandig naamwoorddragen:Een kop op metronieuws.nl: "Kat per ongeluk ingeslapen; meisje (10) ontroostbaar". Een zin uit de inleiding: "Het dier werd zonder … [Lees meer...] overNog nooit heeft iemand een vis ingeslapen
Becanus’ tomeloze geestdrift voor de geesteswetenschappen
Door Marc van OostendorpJohannes Goropius Becanus wordt in inleidende colleges taalwetenschap wel ingezet om even lekker te lachen. Deze zestiende-eeuwse geleerde had immers voorgesteld dat Adam en Eva in het paradijs Nederlands gesproken hadden, dat het Nederlands dus de oudste en de meest eerbiedwaardige taal was, waar andere talen slechts verbasteringen van waren?Over … [Lees meer...] overBecanus’ tomeloze geestdrift voor de geesteswetenschappen
Het menselijke element van missen
Door Marc van OostendorpOnlangs, begon een van mijn anglistische vrienden – ja, ik heb anglistische vrienden – over missen. Hij had ergens gelezen "het mist nog wat richting, dit voorstel", en hij vroeg zich af of dit geen anglicisme was. (Niemand is zo bevreesd voor het anglicisme als de anglist.) Het deed hem ook nog denken aan de constructie "er mist iets" – ook al zo … [Lees meer...] overHet menselijke element van missen
Niet alleen schrijven
Door Marc van OostendorpEen audiovisueel mini-essay naar aanleiding van het artikel van Frits van Oostrom in NRC Handelsblad van zaterdag 28 maart 2015 (hier als pdf). … [Lees meer...] overNiet alleen schrijven
In druk ende dangier
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (13)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpPieter Cz. van der Mersch, PieroStel je voor dat een dichter in een daad van vaderlandslievendheid een gedicht zou schrijven over de perikelen waaraan ons Koninkrijk is ontsnapt. En stel dat die dichter daarbij zou … [Lees meer...] overIn druk ende dangier
De taal langzaam veranderen!
Door Marc van Oostendorp René Appel toen hij de taal nog snel wilde veranderen. Nu gaan we het krijgen! dacht ik verheugd toen ik in de nieuwe Onze Taal een artikel van René Appel zag staan, de beroemde schrijver en voormalige taalkunde-hoogleraar. Dat artikel heeft als titel Hoe snel laten we de taal veranderen? en als ondertitel Pleidooi voor … [Lees meer...] overDe taal langzaam veranderen!
Outreach
Even wat ontspanning in ons managershorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken.Door Marc van OostendorpTerwijl zijn in managers veranderde collga's om het hardst afstand namen van de neoliberale financialisering en valorisering van de wetenschap, zat Joop, de specialist in middelnederlandse voegwoorden achter zijn bureau en niesde.Hij had twee weken eerder een mailtje … [Lees meer...] overOutreach
Zo lief, zo rustig, zo bloeiend
Door Marc van Oostendorp Herman Gorter was een meester van het zo. Vooral als hij verliefd was kon hij er wat van: "Zie je ik hou van je, / ik vin je zoo lief en zoo licht -- / je oogen zijn zoo vol licht" dichtte hij dan. En ook de liefdesbrieven in de onlangs verschenen bundeling Geheime geliefden staan vol zo's. "Daardoor kan ik ook zoo heerlijk bij je zijn," schreef hij … [Lees meer...] overZo lief, zo rustig, zo bloeiend
Gratis onderwijs voor iedereen
Door Marc van OostendorpVan rechts naar links: Inge Otto, Marten van der Meulen, Marc van OostendorpDat inmiddels zo'n dertigduizend nieuwsgierigen zich hebben ingeschreven voor onze cursus, die vandaag over een week begint, is een vreemde gedachte. Natuurlijk, ook op dit blog komen soms wel tienduizenden mensen af, maar dat is dan altijd min of meer toevallig: wanneer ze … [Lees meer...] overGratis onderwijs voor iedereen
Trizin
Door Marc van OostendorpBiograaf Liesbeth Koenen stelde onlangs een Taalgids voor Opperland samen uit het werk van Hugo Brandt Corstius (1935-2014). In het kader daarvan maakte ik een eerbetoon. … [Lees meer...] overTrizin
In syner handt
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (12)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpMarnix van Sint-Aldegonde was volgens sommigen de brug van Antwerpen naar Leiden: doordat hij uit de eerste stad vertrok naar de tweede, zorgde hij dat de nieuwe dichtkunst die in de eerste was ontstaan, overbracht naar … [Lees meer...] overIn syner handt
Liegen op rijm
Door Marc van OostendorpDroogstoppel had gelijk. Dat was een van de conclusies die je kon trekken uit de eerste dag van de tweedaagse bijeenkomst die we dezer dagen in Leiden hebben over de structuur van het vers.Er zijn hier deskundigen van over de hele wereld om te praten over de manier waarop dichters hun gedichten en liedteksten structureren en vooral: wat voor effecten die … [Lees meer...] overLiegen op rijm
Ertijdens
Door Marc van OostendorpEen tijdje geleden twitterde iemand een vraag die sindsdien in mijn hoofd is blijven zitten: Copywritersproblemen. Waarom bestaat wel 'waarop', 'waaronder', 'waarin', enz, maar niet bijv. 'waartijdens'? #moeluk @taaldieren— Laura Schweig (@LauraMaaktTekst) 10 februari 2015Ja, hoe zit dat? De literatuur heeft er niet veel over te zeggen. Ja, voorzetsels … [Lees meer...] overErtijdens
De taal zit in de tijd
Door Marc van Oostendorp Wanneer je iets bestudeert, is het prettig om te weten waar zich datgene precies bevindt. Ik ben taalkundige, en dus zou men mij de vraag kunnen stellen waar de taal precies is. En dan zou ik moeten antwoorden: ik weet het niet precies. Staat ze in boeken? Maar ik kan ook morgen een nieuw boek schrijven in het Nederlands, en dat Nederlands staat nu … [Lees meer...] overDe taal zit in de tijd
De Matthijs van Nieuwkerk-conditioneel
Door Marc van OostendorpDeze week een extra-lange video: ik interviewde Ronny Boogaart, de schrijver van het overal zeer lovend besproken boek. Ronny Boogaart. Een sprinter is een stoptrein zonder wc. De sturende kracht van taal. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2015. Bestelinformatie bij de uitgever.Gaston Dorren besprak dit boek eerder deze week. … [Lees meer...] overDe Matthijs van Nieuwkerk-conditioneel
Tbutte Holland
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (11)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpAbraham OrteliusSommige sonnetten uit de late zestiende eeuw doen je de opwinding voelen. Hier was een nieuw genre, een vorm waaraan je kon laten horen dat je wist hoe het hoorde, wat er nieuw en modern was in de … [Lees meer...] overTbutte Holland
Zwermwoorden
Door Marc van OostendorpSommige woorden zijn tegelijkertijd een beetje enkel- en een beetje meervoudig. Team is zo'n woord, en familie is er nog zo één: ze wijzen op een groepje individuen (en daarmee een meervoud), maar zien die als een eenheid. Groepje is natuurlijk zelf ook zo'n woord.In een recent artikel laat de Amerikaanse semanticus Robert Henderson zien … [Lees meer...] overZwermwoorden
Het primaire proces
De verwarring neemt toe in ons managershorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken.Door Marc van OostendorpDe gang waar de afdeling ondersteuning van het hoofd communicatie van het bureau van de decaan zich bevond, veranderde in enkele uren in een chaos. Iedereen liep door elkaar en bonkte op de deur van de kamer van het hoofd, omdat dit bezet was door de boomlange promovenda … [Lees meer...] overHet primaire proces
De ster Venus is de ster Venus
Door Marc van Oostendorp Vermoedelijk omdat H.H. ter Balkt overleden is werd de afgelopen dagen regelmatig zijn Ode aan de betekenis geciteerd (bijvoorbeeld in het 'audiozine' ondercast). Het was ook een van zijn bekendste gedichten, dat door zijn voordracht extra indrukwekkend is. Het zou best kunnen dat in het komende digitale tijdperk het geluidsbestand de geschreven tekst … [Lees meer...] overDe ster Venus is de ster Venus
De neerlandistiek: een echt vak
Door Marc van OostendorpDe neerlandistiek, dát is pas een vakgebied! Dat is de strekking van een lekker dwars artikel van Gert-Jan Johannes in het nieuwe boek The Practice of Philology in the Nineteenth Century Netherlands. Johannes neemt er het ontstaan van de neerlandistiek voor zijn rekening, en komt tot een opvallende conclusie: we mogen dan tegenwoordig wel denken dat de … [Lees meer...] overDe neerlandistiek: een echt vak
Een gratis cursus taalwetenschap, in je luie stoel
door Marten van der Meulen Heel veel mensen lijken geinteresseerd te zijn in taal. Besproken proefschriften in de Volkskrant zorgen voor veel deining, anglicismen voor reuring, OnzeTaal heeft veel leden, om van Taalvoutjes nog maar te zwijgen. Maar "interesse in" is natuurlijk niet hetzelfde als "iets leren over", laat staan "iets weten van". Daarom presenteert de … [Lees meer...] overEen gratis cursus taalwetenschap, in je luie stoel
Hoe vaker iemand laf zegt, hoe populistischer
Door Marc van OostendorpLaf is een populistisch woord. Iemand anders zo noemen suggereert dat jij heel moedig bent, en bovendien is het voor de tegenstander moeilijk zich tegen zo'n aantijging te verweren. "Nietes! Ik durf wel heel veel!" Iedere poging tot matiging kan zo makkelijk opzij worden gezet.Wie "Wilders vindt * laf" intikt op Google vindt vele pagina's van dingen die … [Lees meer...] overHoe vaker iemand laf zegt, hoe populistischer
Zonerig?
Door Marc van OostendorpAl op pagina 1 van het boekenweekgeschenk 2015 staat een woord dat je nog nooit hebt gehoord! Mijn video van deze week.Stream … [Lees meer...] overZonerig?
Wat pijn?
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (10)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpElke fase in de geschiedenis is een tussenfase. Iedere vorm in de taal is een tussenvorm, onderweg van de ene plaats naar de andere. Iedere groep jongeren hoort klachten over zijn veranderde taal van de vorige … [Lees meer...] overWat pijn?
Zij laten hun vernuft bewonderen aan ons
Wat we nog niet weten over het werkwoord (8) Door Marc van Oostendorp Wat is het verschil tussen zingen, zien en lezen? Dat blijkt een van de vele dingen te zijn die we nog niet blijken te weten over het werkwoord wanneer we het onlangs verschenen deel Verbs and verb phrases van The syntax of Dutch lezen. De auteurs van dit deel, Hans Broekhuis, Riet Vos en Norbert Corver, … [Lees meer...] overZij laten hun vernuft bewonderen aan ons
