Het is niet moeilijk om een boek uit 2012 in je hart te sluiten waarin het woord bestseller tussen aanhalingstekens wordt gezet. Klaas Driebergen doet dat in zijn Bommel en bijbel. Bijbel en christendom in de verhalen van Marten Toonder. Over de bundel Bommelverhalen Als je begrijpt wat ik bedoel schrijft hij:Deze zag in 1967 het licht als Literaire Reuzenpocket 250 … [Lees meer...] overBommel, bijbels en ‘bestsellers’
Hoe kort mag een verhaal zijn?
De nieuwjaarsgeschenken van het Meertens Instituut zijn altijd de moeite waard. Het zijn kleine boekjes waarin een onderzoek iets uitlegt over zijn werk voor een wat breder publiek. Ja, dat mag ik natuurlijk eigenlijk niet zeggen, omdat ik zelf op het instituut werk. Maar er gebeurt daar van alles dat ik ook niet allemaal precies kan bijhouden — zodat ik zelf ook regelmatig tot … [Lees meer...] overHoe kort mag een verhaal zijn?
Waarom schreef men honderd jaar geleden nog geen smileys??
Ik begrijp iets niet over smileys. Waarom tekenden mensen in de negentiende eeuw nog niet van die vrolijke gezichtjes aan het eind van een zin? Dat was toen nog makkelijker geweest dan nu, in ieder geval in brieven: nog steeds kun je makkelijker een gezichtje tekenen dan typen :-) Een verklaring die je weleens hoort is dat we door de nieuwe media nu eenmaal veel sneller zijn … [Lees meer...] overWaarom schreef men honderd jaar geleden nog geen smileys??
Dwaling
Als ik aan het begin van de maand de brievenbus hoor klepperen, ga ik altijd even kijken of Onze Taal er is. Ik ruk het blad dan uit zijn plastic en zoek als eerste de column van Joop van der Horst op.Van der Horst is een van de weinige taalkundigen met een brede intellectuele kijk op taal — iemand die niet alleen een rijk geschakeerd gespecialiseerd oeuvre heeft geschreven … [Lees meer...] overDwaling
Vos en Haas en de toekomst van de taal
De toekomst van de geschreven taal moeten we natuurlijk zoeken in het kinderboek. De kinderboekenserie Vos en Haas van de Vlaamse schrijfster Sylvia Vanden Heede en de Nederladse illustrator Thé Tjong-Khim gaat eigenlijk over taal. De boekjes schijnen in eerste instantie vooral bedoeld te zijn om kinderen zelf te leren lezen, maar ook populair te zijn voor kinderen die dat … [Lees meer...] overVos en Haas en de toekomst van de taal
Bloggers gezocht
Neder-L, dat prachtige weblog voor de neerlandistiek (we hebben zo'n 1500 bezoekers per dag en bijna 500 abonnees via de e-mail), kan nog steeds uitbreiding gebruiken van bloggers. Vooral zijn we nog op zoek naar neerlandici met specialisaties die tot nu toe ondervertegenwoordigd zijn, zoals moderne letterkunde, of de letterkunde van de zeventiende en achttiende eeuw, of … [Lees meer...] overBloggers gezocht
Ze loop, ze kom
De verbuigings-e, dat is pas echt een teken dat wij Nederlandstaligen niet goed bij ons hoofd zijn. Wat voor zin heeft het dat zo'n stom e'tje verplicht is in een mooie jongen, in de mooie jongen, in het mooie meisje, maar dan ineens niet meer mag in een mooi meisje? We zijn niet alleen. Welke taal je ook leert, verbuiging (mooi-mooie) en vervoeging (loop-lopen) zijn altijd … [Lees meer...] overZe loop, ze kom
Google Grammar View
Google Streetview heeft de kunst van het kaartlezen veranderd. Je kijkt niet meer per se van boven naar een tweedimensionele wereld, maar je kunt er middenin gaan staan. Je kunt niet alleen zien dat je halverwege de straat linksaf moet slaan, je kunt ook zien hoe die hoek die je om moet eruit ziet. Dat opent perspectieven voor het taalonderzoek. … [Lees meer...] overGoogle Grammar View
De begintijd van internet is nu!
Opa, hoe zag het begin van het literaire internet eruit? Nou meisje, zoals het plaatje hierboven. In 1994 ging de Digitale Stad Amsterdam van start, een initiatief dat het internet naar de Nederlandse (niet alleen de Amsterdamse) burger wilde brengen. In 1995 veranderde de Digitale Stad in een website, waar de metafoor van de stad verder werd uitgewerkt. Er kwamen pleinen voor … [Lees meer...] overDe begintijd van internet is nu!
Tactieken voor Ruzzle
Wie zich nog steeds zorgen maakt over de invloed van moderne media op de taalvaardigheid van de jeugd, moet het bovenstaande filmpje van eerder dit jaar eens bekijken. De Nederlander Flupkees laat er zien hoe hij binnen twee minuten honderden woorden vindt in een raster van vier bij vier in het populaire woordspelletje Ruzzle. Zou er iemand van biven de veertig zijn die … [Lees meer...] overTactieken voor Ruzzle
Meebouwen aan de toren van Babel
Mocht je voor het komend jaar nog goede voornemens nodig hebben, overweeg dan om mee te bouwen aan de nieuwe Toren van Babel. Ja, ik weet ook wel dat het de vorige keer volgens sommige bronnen niet zo goed is afgelopen, maar je kunt het altijd nog eens proberen, en misschien op iets bescheidener schaal.Onder de noemer van zo'n Toren willen een groep vrijwilligers een Taalmuseum … [Lees meer...] overMeebouwen aan de toren van Babel
De taal van Youp van ’t Hek
Ik moet zo vreselijk lachen. Ruim vijfentwintig jaar schrijft de cabaretier Youp van 't Hek al columns voor NRC Handelsblad. De krant stond er gisteren uitgebreid bij stil, met een viertal pagina's waarin de columnist vrolijk onder meer zijn werkwijze uit de doeken deed. De columnist is belangrijk voor de krant, er schijnen veel mensen te zijn die hem op zaterdag kopen om zijn … [Lees meer...] overDe taal van Youp van ’t Hek
Niemand weet hoe de taal in 2012 veranderd is
Ook in 2012 is het Nederlands weer flink veranderd. Ik heb alleen geen idee in welke richting dat precies is gebeurd.We zijn al een maand aan het terugblikken. De lijstjes met 'woorden van het jaar' buitelen over elkaar heen, maar niemand lijkt er echt in te geloven. Het zijn grappige gimmicks die kennelijk ieder medium dat iets met taal heeft gebruikt om even in de aandacht te … [Lees meer...] overNiemand weet hoe de taal in 2012 veranderd is
Wie waren Tante Betje?
Er is een 'stijlfout' die Tante Betje of de tantebetjeconstructie heet. Ik kan nooit onthouden wat die fout ook weer precies is. Dat komt natuurlijk doordat de naam niets te maken heeft met wat de fout feitelijk is. (Tante Betje zou een tante zijn geweest van de taalpurist Charivarius, en zij zou de desbetreffende fout vaak hebben gemaakt.) Opzoeken is makkelijk: de … [Lees meer...] overWie waren Tante Betje?
Beseffen en mijmeren
Aan het lijstje Nederlandse woorden dat lastig te vertalen is in andere talen – gezellig wordt meestal genoemd, mijn favoriet is uitwaaien – voegt de filosoof Cornelis Verhoeven (1928-2001) er één toe. In zijn boek Het besef. Woorden voor denken en zeggen (Ambo/Baarn, 1991) merkt hij op dat de betekenis beseffen heel moeilijk precies in andere talen weer te geven is. Wat … [Lees meer...] overBeseffen en mijmeren
Klankencyclopedie van het Nederlands (23): [j]
[j] De [j] wordt op vrijwel precies dezelfde manier uitgesproken als de [i]. Het voornaamste verschil is dat de [j] wat korter is.De [j] onderhoudt dan ook een bijzondere relatie met die [i]. Wanneer er een klinker onmiddellijk na een [i] komt, voegt zich onwillekeurig een [j] in: piano wordt pi[j]ano (zie verder het lemma over de [i]). Soms wordt de i in … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (23): [j]
Taalkunde volgens een boekhandelaar
Ooit, nog niet eens zo heel lang geleden, was Athenaeum in Amsterdam de beste Nederlandse boekwinkel op het gebied van de taalwetenschap. Helaas, dat is allang niet meer zo. Op zijn website publiceerde de winkel nu een lijstje met de top-3 van taalkundeboeken van 2012 die laten zien dat er echt niemand meer werkt die ook maar een notie heeft van taalkunde: … [Lees meer...] overTaalkunde volgens een boekhandelaar
Echter
Mijn Utrechtse collega Jacomine Nortier wees onlangs op een taalverandering die ze opmerkte in de werkstukken van haar studenten. Die schrijven: - Echter heb ik dat nog niet gedaan. Ik ben een oude man, want ik kan dat ook niet zeggen, geloof ik (voor de duidelijkheid: ik zou zeggen Echter, ik heb dat gedaan of beter nog ik heb dat echter nog niet gedaan). Waar komt … [Lees meer...] overEchter
De Gebroeders Grimm en de atomen van de taal
Het heeft bijna tweehonderd jaar geduurd, maar deze maand besteedt het tijdschrift Onze Taal dan toch aandacht aan de Wet van Grimm. De gebroeders Jacob en Wilhelm Grimm werden beroemd door hun sprookjesverzameling, maar ze hadden meer in hun mars. Met name Jacob zou een van de belangrijkste taalwetenschappelijke ontdekkingen op zijn naam schrijven: die Wet. … [Lees meer...] overDe Gebroeders Grimm en de atomen van de taal
Taaltrots
Waarom vinden wij Nederlanders het toch zo moeilijk om Nederlands te spreken met buitenlanders? Dat is nu een aspect van de Nederlandse cultuur dat ik niet begrijp, ook al maak ik er zelf deel van uit. Want ik heb het zelf ook: met een buitenlander praat ik stiekem vaak liever een andere taal. Alleen als die buitenlander echt héél goed Nederlands spreekt, en stug volhoudt, … [Lees meer...] overTaaltrots
Uitgeluld in onze kuttaal
Nederlands doceren in Jeruzalem, dat is ook niet makkelijk. Mieke Daniëls-Waterman schrijft erover in een stukje op de website van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek.Wat is het probleem? Daniëls wordt af en toe 'beschroomd' van het taalgebruik van Nederlandse auteurs. Die gebruiken namelijk zinnen als "Pas toen de tong was uitgeluld en als een slap blaadje … [Lees meer...] overUitgeluld in onze kuttaal
Klankencyclopedie van het Nederlands (22): [o]
[o] De [o] maak je door je lippen te ronden en je tong iets op te tillen – niet zo hoog dat je een [u] krijgt, maar toch hoog genoeg dat je geen [ɔ] maakt.In de krochten van het internet woedt al minstens vijftien jaar een discussie over de vraag of deze klinker niet eigenlijk zou moeten worden opgeschreven als [oʷ]. (Hier staat bijvoorbeeld een discussie uit 1997 over dit … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (22): [o]
Sinds 1668 voor ’t eerst beschikbaar: een profaan en goddeloos boek
Het werk van Adriaen Koerbagh is sinds deze week voor het eerst sinds eeuwen weer verkrijgbaar. Sinds zijn woordenboek Bloemhof van allerley lieflijkheyd in 1668 verboden werd, is het nooit meer in de handel geweest. Er schijnt nog hooguit een handjevol exemplaren in bibliotheken te liggen. Maar sinds deze week kan iedereen kennis nemen van Koerbaghs verboden "profane … [Lees meer...] overSinds 1668 voor ’t eerst beschikbaar: een profaan en goddeloos boek
Met een ernstig gezicht ‘broem, broem’ zeggen
Wij, leden van het Cornelis Verhoeven Genootschap (ja, door dit weblog te lezen, bent u daar ineens lid van geworden; u, die altijd tegen iedereen die het horen wilde vertelde dat u van geen enkele club lid zou worden, u kijkt daar wel even raar van op, hè? Maar niks aan te doen, zo is het leven nu eenmaal!), wij mogen natuurlijk graag lezen in de enorme stapel boeken die onze … [Lees meer...] overMet een ernstig gezicht ‘broem, broem’ zeggen
Er moet meer taal op de radio!
Een van de redenen waarom de Nederlandse radio niet veel doet met taalonderwerpen, is geloof ik dat het een 'moeilijk' onderwerp gevonden wordt. Wat natuurlijk onzin is: er is niets moeilijks aan taal. Iedereen gebruikt het iedere dag, en daar wordt meestal niet erg bij getranspireerdSport is bijvoorbeeld veel moeilijker, zowel om te doen – je moet er jaren keihard voor trainen … [Lees meer...] overEr moet meer taal op de radio!