Door Marc van Oostendorp Het onderstaande stukje is mijn bijdrage aan de bundel Het beste idee van 2013, dat deze week verschenen is. Ja hoor, alles stort in elkaar. De mensen lezen niet meer, wat u zegt. Ze geven geen geld meer uit aan boeken, zodat boekwinkels en bibliotheken de deuren sluiten. Dat komt door het internet, en door de crisis. En de mensen praten ook niet meer … [Lees meer...] overDe leeszaal
Ontspecialisatie
Door Marc van OostendorpWe gaan een tijdperk tegemoet van ontspecialisatie: het wordt steeds minder nodig dat een wetenschapper gedetailleerde kennis nodig heeft over een eigen 'vakgebied', zoals deeltjesfysica of de Nederlandse letterkunde van de negentiende eeuw. De opleiding voor die twee vakken zal steeds meer op elkaar gaan lijken tot er misschien ooit alleen nog maar … [Lees meer...] overOntspecialisatie
Weet je stad
Door Marc van OostendorpWie de laatste dagen in Amsterdam is geweest heeft ze vast al gezien: de affiches met de nieuwe slogan van de lokale omroep AT5, Weet je stad.Erboven staat steeds een volledige, onberispelijke zin ('Weet dat elke Amsterdammer het beter weet' bijvoorbeeld), maar de slogan zelf knarst en dat is vast zo door de makers bedoeld. Dat knarsen zorgt er in deze … [Lees meer...] overWeet je stad
Is Twitter een genre?
Door Marc van OostendorpSinds een paar dagen staat de oratie die Wilbert Spooren een paar weken geleden uitsprak, op de plaats waar hij hoort: online. De laatste jaren houdt Spooren zich bezig met genre-onderzoek: wat voor (ongeschreven, onbewuste) regels hanteren mensen wanneer ze elkaar gemoet treden? Die regels zijn anders wanneer bijvoorbeeld een leraar met een leerling … [Lees meer...] overIs Twitter een genre?
De terugkeer van siliconenborsten
Door Marc van OostendorpVijftien jaar geleden was het makkelijker om een hit te scoren op het internet [een wereldwijd netwerk van computers, red.] dan nu. Je hoefde alleen maar over seks te schrijven.Ik onderhield indertijd de relatief nieuwe website van Onze Taal, en schreef een keer in de maand voor Neder-L. Een van mijn stukjes heette Siliconenborsten aan de top. Ik … [Lees meer...] overDe terugkeer van siliconenborsten
Een hardnekkige taalfout die nooit de norm zal worden
(Ik meen het.)Door Marc van OostendorpSommige taalfouten blijven altijd bestaan. Ze zullen ook nooit goed gerekend worden, zelfs niet door de zachtmoedigste taalkundige; al is het maar omdat ze altijd randverschijnselen zullen blijven tot het einde der taal, dingen die alleen maar incidenteel en per ongeluk gezegd worden en nooit door grote massa's worden overgenomen.Een … [Lees meer...] overEen hardnekkige taalfout die nooit de norm zal worden
Bilderdijk bleef het liefste thuis
Over de biografie van Willem BilderdijkDoor Marc van OostendorpU vraagt zich natuurlijk af waarom ik de afgelopen dagen zo vrolijk was. Welnu, dat was omdat ik in De gefnuikte arend aan het lezen was, de biografie van Willem Bilderdijk die Rick Honings en Peter van Zonneveld schreven en die vorige week verscheen.Die opgeruimdheid wordt niet alleen veroorzaakt door het … [Lees meer...] overBilderdijk bleef het liefste thuis
Iedereen zegt Huh?
Door Marc van OostendorpMet het woordje huh? kun je over de hele wereld terecht. Probeer het maar: ga naar een ver en vreemd buitenland, liefst een waar niemand een taal spreekt die u ook spreekt. Meng u onder de lokale bevolking en laat deze tot u spreken. Hoor een en ander geduldig aan en zeg dan: huh? Men zal opgelucht merken dat u een van de hunnen bent, en het … [Lees meer...] overIedereen zegt Huh?
Filmpen
Door Marc van OostendorpIk heb een nieuw werkwoord ontdekt: filmpen. Dat zit zo. Gisteren stond er op Spitsnieuws een berichtje met de kop 'Prostituee' filmpt slapende Bieber. Die kop werd al snel ook getwitterd door oplettende lezertjes (hier).Aan die kop is natuurlijk het gebruik van aanhalingstekens interessant. Ik zou die normaliter gebruiken voor titels … [Lees meer...] overFilmpen
De Bob de Rooij-t in de achttiende eeuw
Door Marc van OostendorpTaalmopperaars mogen graag de zinsneden 'de laatste tijd' en 'steeds meer' in de mond nemen. Klachten gaan vrijwel altijd over dingen die nu ineens, de laatste paar jaar, door onnozele taalgebruikers in de mond genomen worden. Mede als gevolg van het almaar kelderende niveau van het onderwijs en de voortschrijdende lamlendigheid der taalgebruikers.Het … [Lees meer...] overDe Bob de Rooij-t in de achttiende eeuw
Loflied op de discipline
Door Marc van OostendorpToen de Groene anderhalf jaar geleden bèta-onderzoekers enquêteerde, ging dat over 'de grootste doorbraken in de wetenschap'. Deze week publiceerde de krant een soortgelijk onderzoek onder geesteswetenschappers. Nu ging het natuurlijk niet over grote doorbraken, stel je voor; het ging in plaats daarvan onder andere over de vraag of de … [Lees meer...] overLoflied op de discipline
Die niederländische Sprache ist natürlich keine Form des Türkischen
Wie een leesbare, overzichtelijke en actuele inleiding in de Nederlandse taalkunde wil lezen, kan maar beter Duits leren. Onlangs verscheen Niederländische Sprachwissenschaft. Ik geloof niet dat er momenteel een beter boek bestaat. Is dat geen slecht nieuws? Moeten nu zelfs de inleidingen in de Nederlandse taalkunde uit Duitsland komen? Het lijkt me vooral goed nieuws. Het … [Lees meer...] overDie niederländische Sprache ist natürlich keine Form des Türkischen
Literatuurgeschiedenis als geologisch landschap
Door Marc van OostendorpStel dat je een grote stapel onbekende romans zou moeten sorteren in boeken die in 1950, 1975 en 2000 verschenen zijn. Iemand die een beetje gelezen heeft, zou die taak vermoedelijk met redelijk succes kunnen uitvoeren. Waar ligt dat aan? Waarom heeft de Nederlandstalige letterkunde nu een andere toon en inhoud dan die van zestig jaar geleden? Dat ligt … [Lees meer...] overLiteratuurgeschiedenis als geologisch landschap
Kiezen de onderzoekers voor de juiste onderzoeksvragen?
Door Marc van OostendorpWeet u niet wat u als wetenschapper moet onderzoeken? De overheid biedt hulp! Het Interdeparmentaal Beleidsonderzoek (IBO) komt eraan. De politiek gaat daarmee de hele universitaire wereld doorlichten op zoek naar ieder dubbeltje dat iemand per ongeluk in de koffiekamer heeft laten liggen. Maar men laat het daar niet bij; er komt ook antwoord … [Lees meer...] overKiezen de onderzoekers voor de juiste onderzoeksvragen?
Genootschap
Waarom het een schande is dat jij geen lid bent van Onze TaalDoor Marc van OostendorpAls er nu een onderdeel van de Nederlandse cultuur is die ten onder gaat, en waarvan het erg is dat die ten onder gaat, dan is het de teloorgang van het verenigingsleven. Ooit was dat rijk en bont geschakeerd: het was moeilijk om 's avonds onverwacht iets te organiseren omdat iedereen maar naar … [Lees meer...] overGenootschap
Prima, doei
Wat voor Nederlands heb je nodig op het werk? Er zijn allerlei redenen om Nederlands te leren. Omdat je de verhalen van Belcampo in de oorspronkelijke taal wil kunnen lezen. omdat je Duits studeert en er nog een andere taal bij moet doen. Omdat je liefje hier woont. Of omdat je hier bent komen werken. Al die doelen vereisen een andere aanpak. Je moet andere woorden leren … [Lees meer...] overPrima, doei
Je en jij
Door Marc van OostendorpWaarom betekent je soms wat anders dan jij? Dat is een van de intrigerende vragen die Bettina Gruber probeert te beantwoorden in het proefschrift waarop ze volgende week hoopt te promoveren (hier).Dat de twee woorden inderdaad soms verschillende betekenissen hebben, was al langer bekend. Gruber geeft er een aantal mooie voorbeelden van:- Als … [Lees meer...] overJe en jij
Hoe wetenschappelijk is de taalwetenschap
Door Marc van OostendorpHet begon ermee dat een bevriende psycholinguïste me vorige week vertelde dat veel psycholinguïsten liever geen 'taalkundige' (of linguist) genoemd worden. Ze vinden de psycholinguïstiek geen tak van de taalkunde, zoals ik zou denken, maar iets wat veel beter is dan de rest van de taalkunde – veel wetenschappelijker.Ik weet wel waar dat idee van komt: … [Lees meer...] overHoe wetenschappelijk is de taalwetenschap
Het lokaal is te klein
Over mooie beeldspraak en het gelijk van het poldervolkDoor Marc van OostendorpDe opiniebijlage van NRC Handelsblad staat dit weekeinde in het teken van de taalvaardigheid. Eerst mag A.F.Th. van der Heijden klagen dat rockzangers niet kunnen lezen. Daarna pakt de redactie uit met twee pagina's klachten dat mensen juist niet kunnen schrijven.Wie over zulke dingen klaagt, heeft … [Lees meer...] overHet lokaal is te klein
De menselijke conversatie is een akoestisch proces
Door Marc van Oostendorp S. Carmiggelt is weer terug. Zijn boeken vliegen de winkel uit en dankzij een mooie pastiche van Koefnoen van twee weken geleden, hierboven, ben ik het volgende citaat (uit de Kronkel Visite in de bundel Dag opa) nu al een paar keer tegengekomen: De menselijke conversatie in het algeméén is een akoestisch proces, waarin de een een gedruis … [Lees meer...] overDe menselijke conversatie is een akoestisch proces
TLPST: Kennis, liefde en verwondering
Als ik een ding heb geleerd in de afgelopen maanden waarin we ons met het eindexamen hebben beziggehouden, is het: de leraar Nederlands die iets van zijn vak wil maken staat er alleen voor. Dat geldt dan vooral voor de leraar die zijn leerlingen iets over de taal wil bijbrengen. Kennis bijvoorbeeld. Of anders liefde. Of toch op zijn minst verwondering. Het systeem is er … [Lees meer...] overTLPST: Kennis, liefde en verwondering
Over de tand des tijds
Ik denk dezer dagen veel na over de tand des tijds. Talen veranderen langzaam maar zeker een bepaalde richting op. Soms gaat die verandering heel langzaam, en duurt vele generaties. Hoe kan dat? Een verandering die plotsklaps, laten we zeggen in 50 jaar tijd, plaatsvindt is wel te begrijpen: een nieuwe generatie begint anders te spreken dan de ouders. Misschien heeft de nieuwe … [Lees meer...] overOver de tand des tijds
Vizier neergeslagen
Door Marc van OostendorpHoera! Nederlandse Taalkunde is weer binnen! In het nieuwe nummer vestigt Joost Zwarts de aandacht op de volgende zin van Tonke Dragt:(Tiuri bleef staan en keek naar de vier ridders.) Zij waren in volle wapenrusting, vizier neergeslagen, schild aan de arm, hand op het gevest van het zwaard.Het gaat om de drie zinsstukken na de komma: … [Lees meer...] overVizier neergeslagen
De nieuwe taalregel van 2013
Juryrapport Soms vragen wij op de redactie van Neder-L ons weleens af waar het allemaal naartoe moet. De Nederlandse taal wordt steeds vaker gebruikt door onbevoegden. De diagnose daarvoor is eenvoudig: er zijn veel te weinig taalregels. Je zou eigenlijk willen dat een ieder die onze taal wil schrijven of spreken, allereerst een dik boek van achthonderd bladzijden vol … [Lees meer...] overDe nieuwe taalregel van 2013
In memoriam Thomas Blondeau (1978-2013)
Door Marc van Oostendorp 'Grappige taal en grappige meningen,' schreef een recensent vorige week over Thomas Blondeaus nieuwe roman Het West-Vlaams versierhandboek. 'En dan is het ineens allemaal voorbij. En zitten wij met de gebakken peren.' Ik had aan Thomas willen schrijven over die recensie, omdat ik het er niet mee eens was. Ik kende hem niet heel goed, ik sprak hem … [Lees meer...] overIn memoriam Thomas Blondeau (1978-2013)
