Als we nu opportunistisch zijn, slepen wij neerlandici grote sommen gelds uit alle onheil die nu op ons af komt gestormd. De universiteiten moeten toch weer Nederlands worden? Nou, wij zijn er klaar voor, kom bij ons! De neerlandistiek zijn de Henk-en-Ingrid-studies bij uitstek. Er zijn allerlei aanwijzingen dat de draconische bezuinigingen op de universiteiten (bijna een … [Lees meer...] overDe neerlandistiek in tijden van Wilders
Taalgevoel als bewijs
In hoeverre kun je taalgevoel, of iets technischer gezegd: intuïties over taal, gebruiken als bewijs in een filosofische discussie? Daarover gaat een nieuw artikel van de Duits-Franse taalkundige Friederike Moltmann. Het is onder wijsgeren niet ongebruikelijk om over de betekenis van taaluitingen na te denken om zo beter te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit. Je kunt … [Lees meer...] overTaalgevoel als bewijs
Het eerste kwart: Tonio, A.F.Th. van der Heijden
Het ware schrijverschap blijkt misschien wel op het moment dat je helemaal niet het ware schrijverschap wil tonen, maar niet anders kan. Dat je een woedende, verdrietige, wanhopige kreet wil slaken, en die vanzelf de vorm aanneemt van een roman.. Tonio van A..F. Th. van der Heijden begint zo strak gecomponeerd – met een afwisseling van scenes van de geboorte van Tonio, als … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Tonio, A.F.Th. van der Heijden
Generatie Beta maken
Moet alles een naam krijgen? Op een van mijn tochten over Wikipedia ontdekte ik ineens dat er een pagina bestaat voor 'Generatie Beta', volgens de encyclopedie zelf bestaande uit kinderen die geboren zijn van 'het midden van de jaren 2020 tot en met het einde van de jaren 2030'. Met andere woorden: die kinderen zijn nog niet geboren, of hooguit kun je de baby's … [Lees meer...] overGeneratie Beta maken
Chatbots als wandelende mieren
Wat betekenen de woorden die chatbots gebruiken? Betekenen ze wel iets? Dat roept de filosofische vraag op wat betekenen precies, eh, betekent. Wat betekent, pakweg, de zin 'de kat ligt te slapen' om te beginnen als een mens hem gebruikt? Meestal gaan we ervan uit dat de betekenis ligt in de relatie tussen die zin en de werkelijkheid om ons heen. In die zin bevindt zich … [Lees meer...] overChatbots als wandelende mieren
Het nieuwe vocaal
Dat was schrikken, gisteren, toen bleek dat een van mijn favoriete collega's in ScienceGuide genoemd werd als toekomstig minister van OCW: Het bleek allemaal een gerucht zonder veel grond – de Nijmeegse hoogleraar in kwestie, die overigens alleen een Deens paspoort heeft, wist van niets. Maar we werden wel getroffen door het woord vocaal dat in deze betekenis ('zijn mening … [Lees meer...] overHet nieuwe vocaal
ChatGPT kijkt het eindexamen na
Vandaag worden de resultaten van de eindexamens bekend. In dat kader vandaag een special van Neerlandistiek over het corrigeren van de eindexamens, waarin auteurs vanuit verschillende kanten belichten hoe het toegaat tijdens de correctie. Ik weet niet of er docenten zijn die het als een rijk en waardevol onderdeel van hun vak beschouwen om centrale eindexamens na te kijken. … [Lees meer...] overChatGPT kijkt het eindexamen na
De tv-schrijver als een nobody
Ik kijk helaas te weinig films en series om er iets verstandigs over te zeggen: het zover ik kan nagaan in de narratologische theorie nog te weinig verklaarde feit dat schrijvers voor de tv vaak nagenoeg onzichtbaar zijn. Er zijn wel uitzonderingen, zoals Charles Kaufmann (de schrijver van onder andere Being John Malkovich en Eternal Sunshine of the Spotless Mind) of Charlie … [Lees meer...] overDe tv-schrijver als een nobody
Universitair bestuur: de vrijheid wordt van hogerhand bepaald
Het kan niet gemakkelijk zijn om een Nederlandse universiteit te besturen in deze dagen. Dat blijkt wat mij betreft uit de brief in Trouw van vrijdag die ondertekend is door de gezamenlijke rectoren. De campussen zijn in de hele westerse wereld voor het eerst sinds decennia bezet door studenten – zij eisen dat de universiteit de banden met Israëlische tegenhangers doorbreekt … [Lees meer...] overUniversitair bestuur: de vrijheid wordt van hogerhand bepaald
Het eerste kwart: Karin Amatmoekrim, Het gym
Sandra, de hoofdpersoon van Karin Amatmoekrims roman Het gym, leest graag de boeken die haar leraar Nederlands haar aanraadt. Ze komt daarmee tot een duidelijk idee over de Nederlandse literatuur van haar tijd – die aan het begin van de jaren negentig moet hebben gelegen: Het ging over jongemannen die opgroeiden. En dat het dan allemaal tegenviel, met het leven en de … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Karin Amatmoekrim, Het gym
Deze stok is krom
Wat betekenen de zinnen 'de stok is recht' en 'de stok is krom'? Als je de betekenis van recht en krom logisch bekijkt, en daarbij rekening houdt met hoe onze wereld in elkaar zit, zou je moeten zeggen: 'de stok is recht' is nooit waar, want in iedere werkelijke stok zit wel ergens een buiging. En om dezelfde reden is 'iedere stok is krom' altijd waar en daarmee weinig … [Lees meer...] overDeze stok is krom
In actie!
Voor degene die vindt dat ik hier de laatste tijd zoveel over politiek schrijf: maak je borst maar nat. Er is nu even weinig dat belangijker is in het wetenschappelijk bedrijf. De coalitiepartners hebben in hun regeerakkoord opgeschreven dat ze ongeveer een miljard euro willen bezuinigen op het hoger onderwijs. Een miljard! Eerder deze week kwam WO in Actie bij elkaar, onder … [Lees meer...] overIn actie!
Boycot om te beginnen de politiek
Gisteren kregen we weer een voorproefje van wat ons te wachten staat aan de universiteiten. Jarenlang is ons voorgehouden dat onderwijsinstellingen natuurlijk 'neutraal' moeten zijn, en zo staat het zelfs in het hoofdlijnenakkoord van de toekomstige nieuwe regering: politiek neutraal is het ideaal. Maar ondertussen kunnen de partijen die sympathiek staan tegenover de … [Lees meer...] overBoycot om te beginnen de politiek
Taal, psychologie en antipsychologie van 100 jaar geleden
Jac. van Ginneken (1877-1945) was een van de interessantste taalkundigen die Nederland heeft gekend – ook omdat hij niet alléén maar taalkundige was, maar actief in zo'n beetje alle aspecten van het intellectuele leven van zijn tijd, een vroege exponent van de katholieke emancipatie en iemand die deze emancipatie ook op allerlei manieren stimuleerde. In het tijdschrift … [Lees meer...] overTaal, psychologie en antipsychologie van 100 jaar geleden
De Van ’t Hek-grom
Er is de laatste jaren af en toe wat aandacht voor de vocal fry, het kraakje dat met name jonge, succesvolle vrouwen in hun stemgebruik leggen (ik hoor het in Nederland al een aantal jaar, en steeds meer – het verschijnsel is in Amerika tot nog veel bredere kringen van de bevolking doorgedrongen). Maar jonge vrouwen zijn natuurlijk niet de enigen die wat met hun stem doen. … [Lees meer...] overDe Van ’t Hek-grom
Een puzzelboek voor taalliefhebbers
Een deel van de taalkundige training is: leren puzzelen. Je krijgt een verzameling feiten uit een, liefst volkomen onbekende, taal en je moet proberen daar een patroon in te vinden. Hier zijn wat voorbeelden uit het Tolaki, een taal die gesproken wordt op Sulawesi. Gegeven zijn de bedrijvende en de lijvende vorm van enkele werkwoorden, en hun vertaling in het Engels. De vraag … [Lees meer...] overEen puzzelboek voor taalliefhebbers
Het eerste kwart: De maagd Marino, Yves Petry
Yves Petry heeft ooit wiskunde gestudeerd en hij lijkt daaruit de oefening van het extrapoleren te hebben opgepikt: we nemen een situatie en voeren hem steeds verder door, met een limiet in het oneindige. Hoe ziet de wereld er dan uit? Als er over de literatuur wordt beweerd dat het een manier is om je in een ander te verplaatsen, om door te dringen tot binnen diens hoofd – … [Lees meer...] overHet eerste kwart: De maagd Marino, Yves Petry
Een dichter in detentie op Cyprus
In 1988 overleed een schrijver aan wie de DBNL nog geen pagina is gewijd, maar voor wie de Amsterdamse letterkundigen Frans Blom en Vivian Beekman nu wel een monumentje hebben opgericht: hun boek Het land achter de zee. Migranten na de Holocaust in detentiekampen op Cyprus. De reis van Emile Pimentel. De lange titel suggereert al dat Blom en Beekman zich richten op één … [Lees meer...] overEen dichter in detentie op Cyprus
We passen ons alvast aan
Het was een aardige dame, de vertegenwoordiger van een educatieve uitgeverij met wie ik vorige week sprak. Ze had me uitgenodigd om bij de muntthee ook een stuk appeltaart te nemen. "Dan neem ik er zelf ook een!" En toch had ze uiteindelijk een beangstigende boodschap. We spraken elkaar omdat ze geïnteresseerd was in een methode die meer zou zijn toegesneden op de te … [Lees meer...] overWe passen ons alvast aan
Het eerste kwart: Vinexvrouwen, Naima El Bezaz
Vinexvrouwen (2010) van Naima El Bezaz is achteraf een boek om razend over te worden. Het begint zo: Ik ben een Marokkaan in een vinexwijk. Een Marokkaan die het in de ogen van andere Marokkanen heeft gemaakt, omdat ik in een wijk woon vol blanke autochtonen. Maar die laatsten hadden wat bezorgd gekeken toen ze zagen dat er gekleurde mensen naast hen kwamen … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Vinexvrouwen, Naima El Bezaz
Een schandalige aanval
Ik weet niet of de schrijver Kluun een vwo-diploma heeft, maar als dat zo is, kan het hem misschien alsnog worden afgepakt. En als hij een havo of een vmbo-diploma heeft, dan die ook. Gisteren baarde de populaire auteur opzien door op op zijn Instagram-account dingen te beweren zoals: Het VWO eindexamen Nederlands van dit jaar is een schandalige aanval op schrijver … [Lees meer...] overEen schandalige aanval
Het eerste kwart: Het diner, Herman Koch
Er is een dunne lijn tussen satire en misanthropie: je kunt het gedrag van de mensen zo bespotten dat het genadeloos wordt. Dat het geweld om de hoek ligt. Zoiets geldt over het algemeen al voor het werk van Herman Koch – maar het geldt heel sterk voor Het diner, zijn bekendste en populairste boek. Paul Lohman is een geschiedenisdocent die op school niet te handhaven is … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Het diner, Herman Koch
Schrijversmythen, met Sander Bax
De letterkundige Sander Bax schreef een nieuwe literatuurgeschiedenis, Schrijversmythen, die helemaal gecentreerd is rond de verhalen die in de Nederlandse literatuur tussen 1880 en 2020 over schrijvers zijn opgebouwd: mythes van bohemiens, van Grote Schrijvers, van publieke intellectuelen en meer. … [Lees meer...] overSchrijversmythen, met Sander Bax
Bewonderenswaardig verliteratuurd
Het woord verliteratuurd heeft nooit een heel positieve bijklank gehad. Het Platoonse idee dat de literatuur alleen maar een afgeleide is van het werkelijke leven (dat zelf eigenlijk ook alleen maar een afgeleide is van de ideeën) is onuitroeibaar. En dat terwijl er natuurlijk niets fijner is dan lezen – waarom zou je dan neerzien op iemand die dat zijn hele leven … [Lees meer...] overBewonderenswaardig verliteratuurd
Renata de Bies over de Surinaamse Taalraad
Maandag overleed de Surinaamse neerlandicus Renata de Bies. Twee jaar geleden sprak ik met haar voor het tijdschrift Onze Taal, omdat ze toen net voorzitter was geworden van de Nationale Taalraad voor Suriname. Met toestemming van de redactie van Onze Taal herpubliceer ik dat interviewtje hier. De eerste plannen waren er al in 2011, maar het duurde tot afgelopen december … [Lees meer...] overRenata de Bies over de Surinaamse Taalraad
