De ideeënroman is in de Nederlandse literatuur geen heel erg levendig genre, al kent het wel een paar klassiekers: Bint van Bordewijk, bijvoorbeeld, en Mystiek lichaam van Frans Kellendonk. Klont van Maxim Februari hoort er ook bij: een boek dat je eerder leest vanwege de indringende manier waarop ideeën met elkaar worden geconfronteerd dan omdat … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Maxim Februari, Klont
Het eerste kwart: Charlotte Mutsaers, Harnas van Hansaplast
In Harnas van Hansaplast maakt de lezer kennis met een rusteloze geest, een vertelster die zich voortdurend door van alles en nog wat laat afleiden en dan onbekommerd zijwegen inslaat. Haar psychiater noemt haar daarom een HSP, een Hoog Sensitief Persoon, en dat wekt haar onvrede. Ze schrijft dan: Toegegeven, ik ben geboren met wijd open zenuwen zodat alles … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Charlotte Mutsaers, Harnas van Hansaplast
Dienstmededeling
Aanstaande vrijdag is mijn laatste dag als hoofdredacteur van Neerlandistiek. De belangrijkste reden ervoor is dat ik me het werk niet meer kan permitteren. Ik heb het jarenlang met veel plezier gedaan, en ik heb er heel veel van geleerd, maar helaas is het me nooit gelukt om een goede inbedding te vinden voor het werk dat het me kost en ik kan het niet in mijn vrije tijd … [Lees meer...] overDienstmededeling
Het eerste kwart: Lize Spit, Het smelt
Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de oervorm van de fictie het spel is, het kinderspel: "Jij was de vader en ik de moeder." Je bedenkt iets, en je bedenkt samen iets. In die oervorm is er nog geen onderscheid tussen spreker en luisteraar, je bouwt samen aan dat presens historicum. Het kinderspel is het structurerende element van Lize Spits roman Het smelt. Het gaat … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Lize Spit, Het smelt
Het eerste kwart: Alfred Birney, De tolk van Java
In de negentiende eeuw ging veel literatuur over de vraag of iemands gedrag verklaard moet worden uit diens biologische herkomst of uit diens omgeving. Romans waren experimenten: wat gebeurt er met iemand als je hem (of soms haar) in bepaalde extreme omstandigheden verplaatst? En hoe kan een familie gaandeweg degenereren? Veel van zulke boeken worden er in de 21e eeuw niet … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Alfred Birney, De tolk van Java
Het eerste kwart: Annelies Verbeke, Dertig dagen
De discussie over culturele toeëigening – de vraag wie er recht heeft om welk verhaal te vertellen – is geloof ik alweer min of meer voorbij, maar in het jaar (2015) dat Dertig dagen van Annelies Verbeke verscheen, woedde hij volop. Toch zie ik in geen enkele bespreking uit die tijd die term vallen. Terwijl hij voor mij belangrijk is om het boek te begrijpen. Alphonse, de … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Annelies Verbeke, Dertig dagen
Het eerste kwart: Inge Schilperoord, Muidhond
Een vraag die bij besprekingen van romans zelden gesteld wordt: waarom vertelt deze schrijver dit verhaal? Hooguit wordt de vraag weleens aangeraakt in hoeverre een verhaal autobiografisch is – alsof autobiografie het enige motief is om een bepaald verhaal te vertellen. Inge Schilperoord is forensisch psycholoog. Muidhond gaat over een jongen, Jonathan, die ontslagen is uit … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Inge Schilperoord, Muidhond
Het eerste kwart: Adriaan van Dis, Ik kom terug
Een van de mooiste boektitels van de twintigste eeuw is misschien wel La storia van Elsa Morante: 'De geschiedenis' in de dubbele betekenis van dat woord als 'het geheel van gebeurtenissen uit het verleden' als 'het verhaal'. Er is een genre van de literatuur die laat zien hoe het verhaal van het individuele leven bepaald, vermalen, vermorzeld kan worden door de grote stroom … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Adriaan van Dis, Ik kom terug
Het eerste kwart: Fikry El Azzouzi, Drarrie in de nacht
Uiteindelijk gaan alle romans over de kracht van verhalen. Ik geloof dat dit nog te weinig besproken is voor FIkry El Azzouzi's Drarrie in de nacht (2014). Er was zeker bij het verschijnen van de roman ook van alles dat er op het eerste gezicht van afleidde. Drarrie in de nacht gaat over vier puberjongens in een dorp in het Waasland, die al dan niet naar eigen keuze een … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Fikry El Azzouzi, Drarrie in de nacht
Yappen over taal
Ik ben columnist geworden van het prachtige tijdschift M'ntaal, het ledenblad van de onvolprezen Nijmeegse studievereniging voor studenten Taalwetenschap, Intens. Dit is mijn debuut. (Ga ook Taalwetenschap studeren in Nijmegen en je krijgt alle volgende nummers van M'ntaal thuis.) Het Nederlands is een onoverzienbare oceaan. Ik heb het gevoel dat ik de hele tijd op de … [Lees meer...] overYappen over taal
Het eerste kwart: Tom Lanoye, Gelukkige slaven
Tom Lanoye is de virtuoos van de 21e eeuwse Nederlandse letteren. Dat blijkt onder andere uit het feit dat hij heel uitlopende genres heeft beoefend, en die allemaal met grote virtuositeit, waarin hij tegelijkertijd dingen vertelt over de wereld die je verder nergens leest. Groot is de wereld van de twee hoofdpersonen van Lanoyes roman Gelukkige slaven (2014) – waarvan de … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Tom Lanoye, Gelukkige slaven
Het eerste kwart: Oorlog en terpentijn, Stefan Hertmans
De Eerste Wereldoorlog, de Grote Oorlog die nu alweer honderd jaar achter ons ligt, hoe was die nu echt? De verteller van het eerste deel van Oorlog en terpentijn probeert daar dichterbij te komen. Hij werkt aan zijn boek rond het jaar 2012, en tegen de klippen op, want hij weet dat er binnenkort "aan de schier onoverzichtelijke reeds bestaand historisch materiaal nog een dam … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Oorlog en terpentijn, Stefan Hertmans
Video: Peter Altena over Jacob Campo Weyerman
Onlangs publiceerde de Nijmeegse neerlandicus Peter Altena zijn boek Nieuwsgier, een biografie over Jacob Campo Weyerman. Waarom zouden we nu nog geïnteresseerd zijn in deze achttiende-eeuwse polemist, romanschrijver, journalist en fraudeur? … [Lees meer...] overVideo: Peter Altena over Jacob Campo Weyerman
Het eerste kwart: Elvis Peeters, Dinsdag
Het dilemma van Multatuli ligt nog altijd op de loer: hoe gruwelen te beschrijven, gruwelen die zich echt hebben voorgedaan? Maak je je zinnen te mooi, dan heeft iedereen het alleen maar over je stijl. En maak je ze helemaal niet mooi, dan heeft iedereen het nog steeds alleen maar over de stijl – dit is toch geen literatuur? De hoofdpersoon in Elvis Peeters' roman Dinsdag is … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Elvis Peeters, Dinsdag
Organiseer je
Het wordt een hete zomer. Er zijn allerlei tekenen dat de komende regering de bezuinigingen van een miljard euro – de grootste bezuinigingen ooit – op het hoger onderwijs heel snel wil implementeren, misschien om zo in ieder geval sommige kiezers – aan wie verder in deze lastige tijden weinig geboden kan worden – in ieder geval het spektakel te gunnen van een woedende elite. … [Lees meer...] overOrganiseer je
Tentamentraining
Het academisch jaar is weer ten einde! Tijd om terug te kijken. Ik wilde dit jaar leukere, betere, informatievere, boeiendere, gezelligere en strakkere colleges geven. Uiteindelijk komt er van zulke voornemens natuurlijk niet veel terecht, en voor je het weet verval je tot allerlei routines, maar het kan geen kwaad om je best te doen. Een eigenaardigheid van onze tijd is dat … [Lees meer...] overTentamentraining
Voorkombaar
Twee schokjes, toen ik gisterenmiddag wat nieuws las op de website van de NOS. Eerst vanwege de inhoud van het bericht: weer een baby geheel onnodig overleden aan kinkhoest, al de vijfde dit jaar. Maar daarna toch ook een naschokje vanwege het woord dat de omroep gebruikte om die tragedie te omschrijven: voorkombaar. Dat is een woord dat je sowieso niet vaak leest, maar ik … [Lees meer...] overVoorkombaar
Chatbots als kletskoekmachines
Als het over taal gaat, gaat het op zeker moment ook over waarheid. Woorden kunnen treffend zijn en zinnen kunnen elegant in elkaar zitten zoals teksten je kunnen aantrekken of opzwepen – maar altijd is er ook de vraag, is het waar of onwaar? Die vraag kun je dus ook stellen over de taalwonders van de roaring twenties, de chatbots. Hoe verhouden hun teksten zich tot de … [Lees meer...] overChatbots als kletskoekmachines
De Volkskrant en de pannenkoek
Na 18 jaar lijkt er een einde te komen aan een opmerkelijke acte in de operette die de Nederlandse spelling heet. Nadat de NOS vorig jaar al iets soortgelijks besloot, kondigde de hoofdredacteur van de Volkskrant, Pieter Klok, deze week aan dat zijn krant 'toch weer het Groene Boekje gaat volgen'. Het stukje waarin hij dat aankondigde getuigde van een diep gebrek aan inzicht in … [Lees meer...] overDe Volkskrant en de pannenkoek
Unne koe in de klas
Het proefschrift van Kristel Doreleijers is gebaseerd op het idee dat voor mij altijd de belangrijkste fascinatie is van de taalwetenschap: dat je een klein detail neemt van de taal en laat zien wat daar allemaal aan vastzit. Voor Doreleijers is dat detail het feit dat je in de Brabantse dialecten verschil maakt tussen mannelijke en vrouwelijke zelfstandig naamwoorden op … [Lees meer...] overUnne koe in de klas
Het eerste kwart: Esther Gerritsen, Dorst
De boeken en de toneelstukken van Esther Gerritsen zijn psychologische petrischaaltjes: de schrijver legt er zorgvuldig wat specimena in die je als lezer met haar kunt bekijken. In Dorst is het schaaltje het huis van Elisabeth, een nogal contactgestoorde vrouw. Met haar dochter Coco heeft ze niet veel contact meer – wat er misschien mee te maken heeft dat ze die dochter in … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Esther Gerritsen, Dorst
Nederlandse studenten zijn te dom voor het Engels
Een columnist hoeft geen coherent wereldbeeld te hebben: je schrijft een stukje en de volgende dag weer een, en niemand verlangt dat die stukjes logisch aan elkaar te knopen zijn. Vraag mij wat. Integendeel, de column is het genre bij uitstek om voortdurend van gedachte te veranderen. Als je mening maar scherp genoeg is, mag die best morgen scherp de andere richting op … [Lees meer...] overNederlandse studenten zijn te dom voor het Engels
Kennis van de Nederlandse maatschappij: Het maakt niet uit
Een deel van het inburgeringsexamen om Nederlander te worden is nog altijd een onderdeel 'kennis van de Nederlandse maatschappij'. De vragen die er worden gesteld zijn moeilijk te achterhalen. Af en toe borrelt er iets naar de oppervlakte, en vaak levert dat dan tumult op, want er zitten altijd betrekkelijk absurde vragen bij, waarvan je afvraagt hoeveel mensen die al … [Lees meer...] overKennis van de Nederlandse maatschappij: Het maakt niet uit
Waarom zeggen mensen Embappé?
Ik betrek mijn belangrijkste nieuws over de wereld tegenwoordig over het jeugdjournaal – en dat geldt daarmee ook voor het sportnieuws. Zo hebben we de wederwaardigheden gevolgd van de Franse voetballer Mbappé. Die heeft zijn neus gebroken en gaat nu mogelijk met een masker spelen, zo meldde mijn favoriete medium gisteren. Maar hoe spraken de journalisten de naam … [Lees meer...] overWaarom zeggen mensen Embappé?
Hoe kan communicatie ontstaan in de natuur?
Een van de ontdekkingen van de afgelopen decennia is dat in ieder geval alle zoogdieren (ook de giraf) wel op de een of andere manier via geluiden met elkaar communiceren. Maar ook bijvoorbeeld paddestoelen en bomen houden mogelijk met elkaar contact – ze sturen signalen naar elkaar en stemmen hun gedrag daarop af. Zoiets is heel wonderlijk als je erover nadenkt uit het … [Lees meer...] overHoe kan communicatie ontstaan in de natuur?
