Een van de vele websites die ik helaas te weinig volg is Follow the Money. Altijd als ik iets lees van de onderzoeksjournalisten die daar werken, heb ik er veel plezier aan, en steeds neem ik me voor om er meer van te lezen. Nu ook weer, nu ik het fascinerende, door FTM uitgegeven boekje Sywerts Miljoenen heb gelezen waarin precies uit de doeken wordt gedaan hoe een … [Lees meer...] over(Amerikaanse haakjes.)
Trocheeën gaan over de liefde, jamben over godsdienst
Heel verrassend zijn de resultaten misschien niet, van een onderzoek dat een groep Europese onderzoekers – waaronder de neerlandica Alie Lassche – vorige week publiceerden. Ze vonden dat bepaalde vormen in gedichten overeenkwamen met de betekenis van die gedichten. Maar de methoden waarmee ze tot die bevindingen kwamen zijn wel interessant. De dichters richtten zich op de … [Lees meer...] overTrocheeën gaan over de liefde, jamben over godsdienst
Wat wil de schrijver?
Het artikel 'The Intentional Fallacy' van W.K. Wimsatt Jr. en Monroe C. Beardsley uit 1946 is een van de grote doorbraken in de geschiedenis van de letterkunde. Dat is een van de centrale beweringen in het elegante nieuwe boek Intention and Interpretation (gratis te downloaden) van de Oldenburgse neerlandicus en literatuurwetenschapper Ralf Grüttemeier. Wimsatt en Beardsley … [Lees meer...] overWat wil de schrijver?
Qu’ils mangent de la brioche
De serie Is it cake? op Netflix lijkt misschien oppervlakkig Amerikaans vermaak. Allerlei Amerikaanse mensen met allerlei Amerikaanse manieren krijgen een aantal naaimachines of damestasjes of blikjes frisdrank te zien en moeten dan raden welke van de genoemde objecten een taart is. De presentator snijdt vervolgens die objecten aan met een vervaarlijk mes om te zien of die … [Lees meer...] overQu’ils mangent de la brioche
Hebben paddestoelen woorden?
ZIjn wij mensen dan echt de enigen met taal? Het is een kwestie die de mensheid al bezighoudt sinds iemand het eerste sprookje vertelde over een donker bos, maar de laatste tijd staat het onder bijzondere belangstelling. Niet alleen wij mensen communiceren met elkaar, we weten inmiddels dat allerlei diersoorten en zelfs planten dat ook doen. Een deze week gepubliceerd artikel … [Lees meer...] overHebben paddestoelen woorden?
Lijkt mensentaal het meest op bijendans?
Een van de raadselen van de natuur is dat dieren niet kunnen praten. Veel dieren hebben een communicatiesysteem waarmee ze soms behoorlijk ingewikkelde dingen kunnen, maar in de buurt van menselijke taal komt het niet. Alle pogingen om dieren wel een vorm van taal te leren zijn stelselmatig mislukt. Waarom? Daarop geeft de Amerikaanse psycholoog en bioloog Michael Beecher een … [Lees meer...] overLijkt mensentaal het meest op bijendans?
Hoe Jiddisch is het Nederlands?
Volgens veel geleerden was het Nederlandse Jiddisch zo'n honderd jaar geleden verdwenen. In deze lezing laat ik zien dat het eerder is opgegaan in het Nederlands, zoals een suikerklontje in een kop thee. (De 'echte' lezing hield ik op zondag 10 april 2022 voor Crescas. Dit is mijn oefenversie. Er is ook een podcastversie, onder andere op Spotify: … [Lees meer...] overHoe Jiddisch is het Nederlands?
Ineke Sluiter heeft niets misdaan
Grote woorden, woensdagavond bij Nieuwsuur. "Geen enkele universiteit heeft registratie bijbanen hoogleraren op orde." Duizenden hoogleraren zouden allerlei 'bijbanen' niet hebben geregistreerd. Bijklussen zonder dat iemand het weet! Graaien in de grote pot en daar tegen niemand iets over zeggen! Wie een beetje door de opgewonden toon heenlas, ontdekte dat er in feite juist … [Lees meer...] overIneke Sluiter heeft niets misdaan
En daar moet je natuurlijk weer de juiste pronouns bij zoeken!
Het hoofdkwartier van de antiwoke-beweging (3) De hoofdredacteur van Neerlandistiek, Henk, zat zijn nevenfunctieregister bij te werken. De Raad van Bestuur van het machtige orgaan had hem ooit een nulaanstelling aan een eerbiedwaardige universiteit aangeboden, als hoogleraar Neerlandistiek en de neerlandistiek, maar hij wist niet dat dit betekende dat je aan die … [Lees meer...] overEn daar moet je natuurlijk weer de juiste pronouns bij zoeken!
Het gevecht om Meta
Het datacentrum in Zeewolde heeft in ieder geval iets moois voortgebracht: de onderstaande podcast van Haagse zaken. Het verhaal van hoe Meta, het moederbedrijf van Facebook, had in Zeewolde een absurd groot stuk terrein gekocht om er een absurd groot datacentrum te plaatsen dat in zijn eentje 1% van alle energieverbruik van Nederland voor zijn rekening zou houden. De … [Lees meer...] overHet gevecht om Meta
Ken je taalklanken met je lichaam?
Wie een woord kent (konterfeitsel, balorig, wieberen) weet iets over zijn lichaam: welke spieren je moet bewegen om die klanken te maken. Belichaamd denken (embodied cognition) is tegenwoordig een populair begrip onder antropologen, filosofen en cultuurwetenschappers. Zij nemen vaak een radicaal standpunt in, al je denken is denken met je lichaam. Anti-Cartesianisme heerst: er … [Lees meer...] overKen je taalklanken met je lichaam?
Ik vind het nogal meevallen
Soms hebben taalobservaties de vorm van klachten: "Iedereen zegt steeds vaker x!" Die observaties zijn zelden nieuw voor de taalkundige. Nieuwe observaties hebben daarentegen meestal de vorm van de vraag, zoals deze, die mij werd doorgestuurd door de Taaladviesdienst van Onze Taal: Als iemand zegt: ik vind dat een goede voetballer. En iemand anders reageert: ik vind het wel … [Lees meer...] overIk vind het nogal meevallen
Ik wil geen reclame op het werk
Aan het begin van de eeuw zag het er allemaal nog goed uit: de Nederlandse samenleving zou voor zijn software niet meer afhankelijk zijn van de grote Amerikaanse technologiebedrijven zoals Microsoft, maar zich binnen een paar jaar wenden tot open source-software – gratis, door iedereen te gebruiken software zonder geheime achterdeurtjes. De overheid en de universiteiten zouden … [Lees meer...] overIk wil geen reclame op het werk
Moeten schoolboeken aantrekkelijk geschreven zijn?
"Vind jij het belangrijk dat je kleren er leuk uitzien of lekker zitten?" Ja, ik weet wel hoe ik jullie op het puntje van je stoel kan krijgen: door uit een geschiedenisboek voor de basisschool te citeren: Wijzer! Geschiedenis voor groep 7. Deze passage gaat zo verder: Vroeger vonden mensen kleren vooral belangrijk om hun lichaam te beschermen tegen het weer of tegen … [Lees meer...] overMoeten schoolboeken aantrekkelijk geschreven zijn?
Sier, pour dieu, ne croys mye / Toutes choses que on voys dye
Frans in Middelnederlandse teksten Een van de interessantste ontwikkelingen van ons vak is dat men zich heeft afgekeerd van de zuiverheid. De fictie – of het ideaal – dat er hier in de Lage Landen altijd Nederlands gesproken werd, dat zich hier een cultuur ontwikkeld heeft die los staat van andere culturen, een cultuur van louter originele geesten, is verlaten. Juist … [Lees meer...] overSier, pour dieu, ne croys mye / Toutes choses que on voys dye
Van Zeezicht kon ik een week stil leven
De dichtbundels van Nachoem M. Wijnberg lijken van alle dingen op de wereld die geen dichtbundels van Nachoem M. Wijnberg zijn misschien het meest op neurale netwerken. Netwerken waarin een aantal onderwerpen aan elkaar worden verboden – sommige sterker en andere minder sterk – zodat je als je aan het ene denkt voortaan ook aan het andere denkt. Als je zo'n bundel gelezen hebt, … [Lees meer...] overVan Zeezicht kon ik een week stil leven
Taalwetenschap is expliciet maken wat je al weet
Taalgebruik is één van de belangrijkste kenmerken van mensen. We gebruiken het van jongs af aan elke dag, zelfs als we alleen zijn. Wat kunnen we dan nog leren van taalwetenschappers? Ook al beheersen we intuïtief taal, valt er nog veel te ontdekken als we die kennis expliciet maken. En wat dan nog te zeggen van vergelijkingen tussen talen of dezelfde taal door de tijd … [Lees meer...] overTaalwetenschap is expliciet maken wat je al weet
Doe quamen den graue droeue gaste
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (15) – Rijmkroniek van Holland van Melis Stoke De Rijmkroniek (eind dertiende en begin veertiende eeuw) waarin de geschiedenis van het graafschap Holland werd opgetekend door – onder meer – de klerk Melis Stoke (ongeveer 1235 - ongeveer 1305) is literair minder indrukwekkend dan bijvoorbeelde de Spiegel historiael … [Lees meer...] overDoe quamen den graue droeue gaste
De illusie dat talen dingen zijn
Interessant: een nummer van het prestigieuze International Journal of the Sociology of Language dat grotendeels gevuld is door neerlandici (die vaak een band hebben met de Freie Universität Berlin). En dan gaat het niet eens specifiek over het Nederlands: in plaats daarvan wordt een nieuw analytisch concept geïntroduceerd: Taalmaken, Language Making. Dat talen lastige … [Lees meer...] overDe illusie dat talen dingen zijn
de m/v/x
Gisterenochtend werd ik uit mijn bed gemaild door een bekende woordenboekmaakster over de Van Dale. De kwestie m/v/x, daar moest toch eigenlijk iemand over schrijven! Ludo Permentier had er in januari al iets over gezegd in zijn column voor het INT, maar was dat genoeg? Ik heb er nu een dag over nagedacht. Het lijkt me inderdaad niet genoeg. Wat is er aan de hand? Bij … [Lees meer...] overde m/v/x
Muggenbulden
Misschien ben ik niet zo'n goede taalkundige: het overkomt toch nog wel geregeld dat iemand mijn aandacht vestigt op iets dat ik vaker heb gehoord maar waar ik nog nooit aandacht aan heb besteed: Het gaat hier vooral om muggenbulden. Dat is het woord dat ik zelf herken, dat is het woord waarop medetwitteraars reageren onder Geerkes tweet, en dat is het woord waarvan ik ook … [Lees meer...] overMuggenbulden
Spanjaarts met groote swarte brillen op haar neus
Ieder onderzoek is natuurlijk een reis en ieder proefschrift een reisverslag. Maar het proefschrift dat Alan Moss vandaag in Nijmegen verdedigt heeft ook de vorm van een reisverslag. Een zeer uitvoerig reisverslag van 565 dik bedrukte pagina's, met hoofdstuktitels als 'Vertrek', 'Gevaren onderweg', 'De terugweg' en natuurlijk 'Italië:' Moss beschrijft de zogeheten Grand Tour … [Lees meer...] overSpanjaarts met groote swarte brillen op haar neus
Een product van mijn verbeelding
Het hoofdkwartier van de anti-woke beweging (2) "Voor we verdergaan met deze genoeglijke conversatie", zei hoofdredacteur Henk tegen zijn redactie, "moet ik eerst een vraag stellen die ons allen op de lippen brandt". Hij keek een moment uit het raam. De wolken hingen laag over de hoofdstad, waar de redactie gevestigd was. Toen keek hij zijn columnist Joop even dringend … [Lees meer...] overEen product van mijn verbeelding
Convergerend bewijs in de taalkunde
Een van de intrigerende aspecten van taal is dat het overal om ons heen is en tegelijkertijd zo lastig te vatten. Staat taal bijvoorbeeld in een boek? Klinkt het in de ruimte? In zekere zin zijn dat alleen maar inktvlekken en luchttrillingen: ze worden pas taal als wij het interpreteren. Zit taal tussen onze oren? Maar hoe scheiden we het dan van wat zich daar verder bevindt? … [Lees meer...] overConvergerend bewijs in de taalkunde
Een intrigerend saai probleem: hoe zeg je 293.533?
Kun je de getalsnamen leren, op basis van alleen voorbeelden? Stel, ik laat mijn dochter een lange rij getallen zien, uitgeschreven in cijfers (100.021, 23.533, 892, 5.543.849,...) en ik lees die getallen één voor één luid voor in het Nederlands (een miljoen een en twintig, drieëntwintig miljoen vijfhonderdrieëndertigduizend, achthonderd tweeënnegentig) zal ze dan ooit in staat … [Lees meer...] overEen intrigerend saai probleem: hoe zeg je 293.533?
