Quarantainecollege Fonologie (deel 7) In heel veel talen van de wereld – zoals het Nederlands – is één lettergreep in het woord gemiddeld wat langer, hoger en misschien luider dan de andere: de beklemtoonde lettergreep. Welke lettergreep dat is, verschilt per taal: soms de eerste, soms de een na laatste, soms de laatste. Bij nadere analyse blijkt er een betrekkelijk … [Lees meer...] overKlemtonen
Het woord in het Utrechts
Een gastcollege dat ik op 20 april 2020 hield voor studenten van de Universiteit van Amsterdam. Ik houd dit college ieder jaar, naar aanleiding van een heel oud artikel van me. Het behandelt de fonologische structuur van het woord, voor in het Nederlands en de Nederlandse dialecten, met een ere plaats voor het dialect van de stad Utrecht. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overHet woord in het Utrechts
Wattes
Hier is een voorbeeld van een woord dat nog niet in de woordenboeken staat, terwijl het al minstens decennia bestaat: wattes. Het is een woord dat kennelijk onder de rader blijft, ik geloof niet dat het iemand is opgevallen dat de journaliste Japke-d. Bouma, altijd kritisch op modieus taalgebruik vorig jaar schreef: … [Lees meer...] overWattes
Lettergrepen in het Nederlands en andere talen
Quarantainecollege fonologie - college 6 Er zijn allerlei bewijzen dat mensen klanken in hun hoofd organiseren in lettergrepen, ook (of juist) als ze niet kunnen lezen of schrijven. Wat zijn die bewijzen? En hoe zitten de lettergrepen van het Nederlands in elkaar? Er blijkt allerlei structuur in aan te wijzen, laat Marc van Oostendorp zien in dit zesde college in de reeks … [Lees meer...] overLettergrepen in het Nederlands en andere talen
‘Eene dergelijke ontaarding van den boekhandel, waartegen argelooze lezers gewoonlijk slecht gewapend zijn’
De Multatulileescursus (78) - Dat boekje van Marie Anderson is een studie in vriendschap! - Vind je? Een boekje waarin ze hem in 1901, dus bijna vijftien jaar na zijn dood, neerzet als een soort Harvey Weinstein van de negentiende eeuw? Waarin de ene na de andere vrouw door hem 'tot vrouw wordt gemaakt'? Een studie in vriendschap? … [Lees meer...] over‘Eene dergelijke ontaarding van den boekhandel, waartegen argelooze lezers gewoonlijk slecht gewapend zijn’
Een beetje anders zitten te doen
Aan de constructie Wij lopen te lopen moet ieder zichzelf respecterend online tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde op gezette tijden aandacht besteden. Neerlandistiek deed dat bijvoorbeeld hier, hier en hier. Nu het respectabele Journal of Linguistics ook online is, konden zij natuurlijk niet achterblijven. Onlangs publiceerde het dit artikel waarin een groep … [Lees meer...] overEen beetje anders zitten te doen
Betrouwbare computers en onbetrouwbare romans
Misschien is een van de problemen in de relatie tussen literatuurwetenschap en de computer dat veel letterkundigen niet van saai werk houden – zelfs niet al het door een apparaat wordt gedaan. Maar misschien is het probleem ook dat het werk dat de computer doet echt té saai is om een interessante studie te kunnen opleveren. … [Lees meer...] overBetrouwbare computers en onbetrouwbare romans
De regelmaat van regelmatige klankverandering
Het is altijd fijn als mensen heel oud worden, maar bij William Labov (1927) is dat wel heel fijn. Labov is al zijn hele carrière geïnteresseerd in taalvariatie en in taalverandering – variatie en verandering horen bij de taal als veertjes bij volgeltjes. Er is geen taal die niet varieert en er is geen taal die niet verandert. … [Lees meer...] overDe regelmaat van regelmatige klankverandering
Gratis: heel veel plaatsnamen
Dagboek van een amateurprogrammeur Het onderzoekje dat ik begon naar namen in de 1100 streekromans die ik elektronisch van Ewoud Sanders had gekregen, is inmiddels officieel mislukt. Maar hij heeft misschien een aardige bijvangst opgeleverd: een databaseje met meer dan vijfduizend plaatsnamen (namen van gehuchten, dorpen en steden) in het Nederlandse taalgebied. … [Lees meer...] overGratis: heel veel plaatsnamen
Close reading, distant reading en niemand die een roman begrijpt
Hugo Brandt Corstius was de eerste digitale geesteswetenschapper van Nederland. Hij had een bekend adagium: 'Wat je ook doet, de semantiek gooit roet.' Welke taak je een computer ook liet uitvoeren, uiteindelijk loopt het altijd spaak omdat je een computer niet krijgt uitgelegd wat een tekst betekent. Zelfs een ogenschijnlijk eenvoudige taak als het verdelen van woorden in … [Lees meer...] overClose reading, distant reading en niemand die een roman begrijpt
Hoe kom ik de dag door?
Een van de goede dingen van crises als deze is dat je merkt wie je werkgever is. Ik heb er twee en ze blinken allebei uit in menselijkheid. ('Ja, jongen, dat moet ook wel, als ze jou in dienst houden.') Uit bepaalde hoeken van de academische wereld klinken allerlei gruwelverhalen, maar zowel op het Meertens Instituut als aan de Radboud Universiteit pikt iedereen het allemaal … [Lees meer...] overHoe kom ik de dag door?
Wie die niet inziet, heeft Multatuli’s leven en streven nooit begrepen of aangevoeld
De Multatulileescursus (78) - Jammer, dit! Ik had me hier zo op verhoogd. Kristalman van Atte Jongstra is een van mijn favoriete boeken over Multatuli, en ik had me daarom enorm verheugd op dit boek. … [Lees meer...] overWie die niet inziet, heeft Multatuli’s leven en streven nooit begrepen of aangevoeld
Honderdduizenden liedjes
Ik ben zo iemand die geen idee heeft wie Ruud de Wild is. Of in ieder geval, die dat idee niet had, tot hij het gloednieuwe Songbook van Ruud de Wild las. Nu weet ik het wel: een man van 51 die dj is geweest en dus meent dat hij kan schilderen en overal verstand van heeft. Het maakt niet uit: het Songbook van Ruud de Wild is een heel boek geworden, dat iedereen moet kopen … [Lees meer...] overHonderdduizenden liedjes
Waarom Nederlands studeren in Nijmegen?
Normaal gesproken houden we in deze tijd van het jaar open dagen voor scholieren die overwegen om in Nijmegen Nederlands te komen studeren. Dit jaar kan dat niet! Daarom hebben we dit filmpje gemaakt om jullie toch een beetje te informeren! (En op 29 april komt er een online Open Dag waar wij ook zijn en waar je vragen kunt stellen. Meer informatie volgt!) Meer over de … [Lees meer...] overWaarom Nederlands studeren in Nijmegen?
In Nederlandse streekromans hebben de personages Nederlandse namen
Dagboek van een amateurprogrammeur Ook de afgelopen dagen had ik weer veel pret met de verzameling 'streekromans' die Ewoud Sanders tijdens de coronadagen ter beschikking stelt. Ik ontdekte dat (voor)namen hoogfrequent zijn in deze boeken en daarna maakte ik een top-3720 van deze voornamen: Jan, Dirk en Kees blijken dominant te zijn en sowieso staan mannennamen hoog in … [Lees meer...] overIn Nederlandse streekromans hebben de personages Nederlandse namen
Contouren in Shona, Brabants, Japans en meer
College 5 in de reeks 'fonologie' In allerlei talen is er een druk om niet twee keer achter elkaar hetzelfde fonologisch kenmerk te gebruiken. Je kunt dat bijvoorbeeld zien voor toon in het Shona, voor plaats in het Brabants en voor stemhebbendheid in het Japans. Ook behandel ik kort het 'skelet' in fonologische representaties, die bestaat uit eenheden die allen de … [Lees meer...] overContouren in Shona, Brabants, Japans en meer
Dood van de dichter
In Italië gaat het sinds een paar dagen de goede kant op – er komen de laatste dagen zelfs wat IC-bedden vrij. Maar in het dorp van mijn vrouw is de dichter overleden. Het dorp ligt ver weg van alles, en dus ook van Bergamo en andere haarden in het noorden. Maar de kapper, die alle oude vrouwtjes bezocht in het dorp dat op wat oude mannetjes na vooral bestaat uit oude … [Lees meer...] overDood van de dichter
De top-3720 van voornamen in streekromans
Dagboek van een amateur-programmeur Een paar dagen geleden begon ik mijn digitale onderzoek naar eigennamen in de verzameling van ruim 1100 door Ewoud Sanders verzamelde Nederlandstalige 'streekromans' (waarmee hij geloof ik vooral bedoelt: populaire, niet-literaire romans). Ik constateerde dat het erop leek dat eigennamen zeer frequent zijn in die romans, maar om dat te … [Lees meer...] overDe top-3720 van voornamen in streekromans
M’n allervriendschappelykst plan is, u te verpletteren.
De Multatulileescursus (77) - Toch gek hoe dat werkt, ik werd echt een beetje treurig van deze laatste twee delen van de Volledige Werken. Al die doodsberichten! Na anderhalf jaar met Multatuli bezig zijn krijg je toch het gevoel dat je echt iemand verliest. - Mensen, we gaan op de sentimentele toer! … [Lees meer...] overM’n allervriendschappelykst plan is, u te verpletteren.
Het komt allemaal goed met Nederlands
Misschien begon aan de Amsterdamse De Boelelaan de victorie. Toen vorig voorjaar de VU, die aan die laan gevestigd is, besloot om wat er nog resteerde van de opleiding Nederlands te sluiten, was er ineens overal aandacht voor de zorgelijke staat waarin álle universitaire opleidingen Nederlands in Nederland bleken te verkeren – een treurig lot waarin trouwens ook de opleidingen … [Lees meer...] overHet komt allemaal goed met Nederlands
Laten we pas op de plaats maken
Wie voor de crisis in de volksgezondheid nog niet wist dat de universiteiten volkomen dolgedraaid waren, kan dit nu duidelijk zien. Een crisis van ongekende omvang heeft ook de universitaire gemeenschap getroffen – en het ergste heeft ons nog lang niet bereikt – maar desalniettemin lijkt iedereen vooral bezig om alles zoveel mogelijk door te laten gaan. Er wordt nu geloof ik … [Lees meer...] overLaten we pas op de plaats maken
Middelnederlands.nl
We hadden het vandaag eigenlijk feestelijk willen openen aan het Meertens Instituut, maar dat doen we nog wel een keer. Ondertussen willen we deze fraaie site niet gesloten houden: Middelnederlands.nl. – een naslagwerk vooral voor de dialectvariatie in de dertiende, de veertiende en de vijftiende eeuw – gedocumenteerd in de vorm van honderden kaarten die aangeven hoe woorden in … [Lees meer...] overMiddelnederlands.nl
Toon in Afrikaanse talen en autosegmentele fonologie
Fonologische kenmerken worden niet (alleen) georganiseerd in klinkers en medeklinkers, ze leiden ook als het ware een eigen leven. Dat is de centrale gedachte achter autosegmentele fonologie, en dat kan goed geïllustreerd worden aan de hand van (Afrikaanse) toontalen, zoals in dit college. Marc van Oostendorp (Radboud Universiteit) geeft alweer zijn vierde college van de cursus … [Lees meer...] overToon in Afrikaanse talen en autosegmentele fonologie
Eigennamen in streekromans
Dagboek van een amateur-programmeur Nu we hier zo gezellig thuis zitten, en Ewoud Sanders zo vrijgevig is geweest met een paar grote bestanden met pdf's, leek het me aardig om daar nog eens wat verder in te zoeken. Dit wordt hopelijk het begin van een serietje, want ik denk dat ik meteen iets op het spoor ben en het is misschien een aardige manier om jullie mee te laten … [Lees meer...] overEigennamen in streekromans
Grammatica bij dieren
Hebben dieren ook een grammatica? Ja, de liedjes sommige vogelsoorten hebben bijvoorbeeld best een ingewikkelde structuur; maar de complexiteit ervan haalt het toch niet bij wat mensen de hele dag produceren. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overGrammatica bij dieren
