Wie wil weten naar wat voor wereld we op weg zijn, moet het artikel 'Worden we onbeleefder door de manier waarop we tegen Siri praten?' lezen. Zowat alle problemen die er zijn met het huidige wetenschapsbedrijf komen. Het begint met het artikeltje zelf, een kritiekloze vertaling en bewerking van een stukje dat op de site van de universiteit van de onderzoekers verscheen. … [Lees meer...] overMisschien worden we wel beleefder tegen Siri en Alexa
Uit mijn hoofd: Toon Tellegen, Een zuchtje wind
Onlangs verscheen een door de dichter zelf samengestelde bloemlezing met de mooiste gedichten van Toon Tellegen, 'Een van ons zal omkijken'. Ik leerde het gedicht 'Een zuchtje wind' (oorspronkelijk uit 2014) uit mijn hoofd. (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overUit mijn hoofd: Toon Tellegen, Een zuchtje wind
‘Ik wil met jou naar bed toe gaan’ is fyn.
De Multatulileescursus (45) - In de brieven die we twee weken geleden lazen kon je zien dat Multatuli zich veel had voorgesteld van Vorstenschool. Hij vond dat hij sinds Max Havelaar werd doodgezwegen en hij hoopte dat hij dit met dit toneelstuk kon doorbreken. - Is dat eigenlijk gelukt? - Het is in ieder geval duidelijk dat het stuk na een aantal jaar na eindeloos … [Lees meer...] over‘Ik wil met jou naar bed toe gaan’ is fyn.
Coetzee, fictie en filosofie
Het is in veel opzichten een interessant boek, Coetzee, een filosofisch leesavontuur van Hans Achterhuis. Zoals de schrijver benadrukt is het de eerste grote Nederlandstalige studie van het werk van de Zuid-Afrikaanse auteur, ook al is die (Engelstalige) schrijver zeer populair in Nederland en heeft hij zelf in zijn essays herhaaldelijk laten blijken goed op de hoogte te zijn … [Lees meer...] overCoetzee, fictie en filosofie
Aandacht als de sleutel om taal te begrijpen
Sommige van de belangrijke ontwikkelingen in de taalkunde komen uit de computertaalkunde – de discipline waar men probeert computers aan het praten, luisteren, schrijven en lezen te krijgen. Toen ik studeerde, stond het nog dicht bij wat andere taalkundigen deden, maar inmiddels heeft de technologie een grote, en eigen, vlucht genomen. Er gebeurt, desondanks of daarom, van … [Lees meer...] overAandacht als de sleutel om taal te begrijpen
De baard van de mop meten
Wie een verhaal meerdere keren vertelt, vertelt geen twee keer precies hetzelfde verhaal. Het raakt gestroomlijnd doordat details die er niet zoveel toe doen gaandeweg verdwijnen, je past het bewust of onbewust aan je gesprekspartners aan, de veranderde omstandigheden doen een bepaald detail pregnanter naar voren komen. En na verloop van tijd kent je publiek het verhaal en … [Lees meer...] overDe baard van de mop meten
Taal, internet en identiteit
Eindelijk een goed boek over internettaal Ik ben altijd wat sceptisch geweest over iedereen die beweert wat te kunnen zeggen over de eigenaardigheden van internettaal. Alles op internet verandert voortdurend, er zijn bovendien miljarden mensen bij betrokken die zich helemaal niet allemaal van elkaar bewust zijn en dus ieder hun eigen conventies volgen, wat weten we … [Lees meer...] overTaal, internet en identiteit
Wat betekent ‘een goed scrabblewoord’?
De algemene opwinding over de vraag of eikenprocessierupsjeukpiek nu wel of niet een goed scrabblewoord is, is al weer een tijdje voorbij. Het ging op Teletekst een paar weken geleden ineens over dat woord, iemand tweette toen over Scrabble, maar andere mensen werden daar weer boos over omdat eikenprocessierupsjeukpiek niet eens gelegd kan worden op een standaardscrabblebord … [Lees meer...] overWat betekent ‘een goed scrabblewoord’?
Uit mijn hoofd: Tomas Lieske, De kindertijd van Robespierre
Wie is er aan het woord in de bundel Keto Stiefcommando van Tomas Lieske? In de meeste gedichten zijn dat minstens drie verschillende stemmen tegelijk. De bundel is namelijk een verhaal over een groep vuilnismannen, meest van Afrikaanse afkomst, in de Parijse buurt die besluiten een aantal dode (of verzonnen) helden uit de westerse cultuur te adopteren en gedichten te schrijven … [Lees meer...] overUit mijn hoofd: Tomas Lieske, De kindertijd van Robespierre
Maar ’n arm mensch doet wat hy kan, en niet wat hy gaarne zou willen.
De Multatulileescursus (44) - Wat een eigenaardig boekje was dit, over Multatuli als schaker! - Ja, de auteur vond het kennelijk ook een beetje mal, om ter gelegenheid van de 150e verjaardag van Multatuli (in 1970) een boekje te maken over iets dat nu toch niet echt centraal stond in het leven van de schrijver. - Ik ben daar dol op! Alles weten over één persoon, die … [Lees meer...] overMaar ’n arm mensch doet wat hy kan, en niet wat hy gaarne zou willen.
Verdediging van Japke-d.
Het is moeilijk om Nederlandse taalschrijvers te vinden die niet af en toe uithalen naar Japke-d. Bouma, de journaliste bij NRC die al enkele jaren furore maakt met haar kritiek op kantoortaal. Peter-Arno Coppen heeft eens een column tegen haar geschreven, Jan Stroop verwijst wat vermoeid naar haar in een lezing ('weer een column over taalergernissen'), Milfje sneert af en toe … [Lees meer...] overVerdediging van Japke-d.
Puntkomma
De puntkomma is een weinig populair leesteken. Hij heeft zelfs tegenstanders, mensen die vinden dat de gebruikers van de puntkomma overdreven aanstellers zijn, schrijvers die niet precies weten wat de relatie tussen twee zinnen is die ze achter elkaar zetten en daarom de lezer maar het bos in sturen met een punt boven een komma. Geef ons maar een gedachtestreepje! De … [Lees meer...] overPuntkomma
Twittertaal wordt alledaagser
Het is altijd bevredigend als een idee wordt bevestigd. Jarenlang heb ik gestreden tegen het idee dat de sociale media de taal zouden veranderen (bijvoorbeeld hier en hier), en met name dat de taal 'korter' zou worden door sms en Twitter. Mijn argument was vooral gebaseerd op de logica. Het is onwaarschijnlijk dat zoiets belangrijks voor het menselijk leven als taal, iets … [Lees meer...] overTwittertaal wordt alledaagser
Papa komen zwemmen moeten
De taal van Nene Nene is vijfeneenhalf jaar, ze is geboren in Hongarije, en ze woont sinds drie maanden in Nederland waar mensen geen Hongaars meer tegen haar spreken. Zelf spreekt ze normaliter inmiddels ook geen Hongaars meer, op een enkel woord na. Dat geldt ook als ze bijvoorbeeld alleen zit te spelen of iets zegt in haar slaap. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat … [Lees meer...] overPapa komen zwemmen moeten
Leestekens: een kwestie van smaak
Leestekens vormen een interessant onderwerp van potentieel onderzoek. Ze maken enerzijds onderdeel uit van de geschreven taal en geschreven taal schreeuwt altijd om standaardisering. Maar hoewel we in het Nederlands absurd gedetailleerde regels hebben over dat andere aspect dat uniek is voor de geschreven taal – de spelling – is het gebruik van leestekens niet officieel … [Lees meer...] overLeestekens: een kwestie van smaak
Uit mijn hoofd: Tonnus Oosterhoff, We organiseren een antifascistische avond
De poëzie van Tonnus Oosterhoff wordt door bijna iedereen die Nederlandse poëzie leest bejubeld, maar is daarbuiten bijna niet gekend. Oosterhoff schrijft gedichten zoals ze nooit eerder geschreven zijn – gedichten die bijvoorbeeld letterlijk bewegen, of waarin woorden zijn doorgestreept – en ik geloof dat dit betekent dat men hem moeilijk vindt. Wanneer je gedichten als … [Lees meer...] overUit mijn hoofd: Tonnus Oosterhoff, We organiseren een antifascistische avond
Een dikbeschaduwd vraagteeken met vraagteekens er achter
De Multatulileescursus (43) - Een van de aardige ontdekkingen in de brieven uit 1872 is het plezier dat Multatuli als vakman bleek te beleven. - Ja, hij had zich nog maar net tot beroepsschrijver uitgeroepen of hij leek het schrijverschap al zowaar leuk te vinden. - Belangrijker was misschien wel dat hij zo'n goede én aardige uitgever had gevonden, G.L. Funke. … [Lees meer...] overEen dikbeschaduwd vraagteeken met vraagteekens er achter
Hoeveel voorzetselvoorwerpen kan een zin aan?
In het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde (hoera! er is een nieuw nummer van Nederlandse Taalkunde! zingen we bij mij thuis in koor als er een nieuw nummer van Nederlandse Taalkunde verschijnt) staat een interessante discussie tussen Ina Schermer-Vermeer en Hans Broekhuis over een vraag waarvan waarschijnlijk weinig mensen beseffen dat hij nog lang niet is opgelost: … [Lees meer...] overHoeveel voorzetselvoorwerpen kan een zin aan?
Seuren
De Multatulileescursus / Sprachwissenschaftliche Beihefte I Er zou een aardige studie te maken zijn van de spelling van Multatuli. Er zijn natuurlijk de in het oog springende details – de y in plaats van ij (hy lydt) en het feit dat Douwes Dekker mens schreef voor mensch als hij even de kans kreeg –, maar interessanter nog zijn de details. Omdat hij zich niet sterk richtte … [Lees meer...] overSeuren
Is de literatuur te mooi voor theorievorming?
Wat wil Rosa van Gool? Gisteren publiceerde deze 'classicus en journalist' een stukje in de Volkskrant waarvan de titel een duidelijk antwoord op die vraag lijkt te suggereren: 'Red de studie Nederlands voor de literatuurliefhebber'. Het stuk werd op Twitter bejubeld door bijvoorbeeld de schrijver Pieter Waterdrinker ('Zolang mensen als Rosa van Gool dit soort geweldige stukken … [Lees meer...] overIs de literatuur te mooi voor theorievorming?
De heer Grönloh op vakantie
De heer J.H.F. Grönloh bleef het liefst in eigen land. Desalniettemin heeft hij twee reizen gemaakt naar het buitenland waarvan hij wel genoten heeft. Eerst een keer met twee van zijn dochters, en daarna nog een keer met zijn vrouw. In beide gevallen was het reisdoel Frankrijk. Hij verstuurde brieven en ansichtkaarten terwijl hij weg was. `Tot zover is er niets aan de hand, … [Lees meer...] overDe heer Grönloh op vakantie
Het weblog als genre: vier karakteristieken
Het wordt een jubileum dat vermoedelijk niemand viert: het Nederlandse weblog viert deze zomer zijn twintigjarig bestaan. Ik schreef in 2003 op Neder-L (de voorloper van Neerlandistiek, maar indertijd nog geen blog) dat in dat jaar het blog was doorgebroken, en toen was het genre nog bijzonder hip. Vijf jaar geleden vierde ik hier het vijftienjarig bestaan en was de glans er al … [Lees meer...] overHet weblog als genre: vier karakteristieken
Bert van Raemdonck: De vrije verzen
De gedichten in de debuutbundel Hier raken we mij kwijt van Bert van Raemdonck zijn gemakkelijk uit het hoofd te leren. Ze hebben een eigen toon en een dwingend ritme. 'De vrije verzen' vind ik een goed voorbeeld. In dit gedicht zet Van Raemdonck impliciet de hoge verwachtingen die er honderd jaar geleden bestonden over het vrije vers als het begin van een nieuwe, vrijere … [Lees meer...] overBert van Raemdonck: De vrije verzen
Het medelyden met den gevallen adelaar sluit geen eerbied uit, maar ’n struikelende schildpad is bespottelyk
De Multatulileescursus (42) - Ik vind het wonderlijk dat één van de langste essays van Multatuli, Duizend en enige hoofdstukken over specialiteiten, gaat over een zo miniem onderwerp. - Miniem? - Ja, de vraag of het nodig en wenselijk is mensen in de Kamer komen vanwege specialistische kennis. Ik geloof toch echt niet dat dit een kwestie is waar we nu nog mee … [Lees meer...] overHet medelyden met den gevallen adelaar sluit geen eerbied uit, maar ’n struikelende schildpad is bespottelyk
Zinnen als contracten
Het beste taalkundige artikel dat ik dit jaar gelezen heb is Communication as commitment sharing: speech acts, implicatures, common ground van de Nijmeegse taalfilosoof Bart Geurts. Het verscheen onlangs in het tijdschrift Theoretical Linguistics, met commentaar van allerlei vakgenoten. Geurts' ambities zijn groots. In zijn artikel wil hij een nieuw antwoord formuleren op … [Lees meer...] overZinnen als contracten
