In het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde (hoera! er is een nieuw nummer van Nederlandse Taalkunde! zingen we bij mij thuis in koor als er een nieuw nummer van Nederlandse Taalkunde verschijnt) staat een interessante discussie tussen Ina Schermer-Vermeer en Hans Broekhuis over een vraag waarvan waarschijnlijk weinig mensen beseffen dat hij nog lang niet is opgelost: … [Lees meer...] overHoeveel voorzetselvoorwerpen kan een zin aan?
Seuren
De Multatulileescursus / Sprachwissenschaftliche Beihefte I Er zou een aardige studie te maken zijn van de spelling van Multatuli. Er zijn natuurlijk de in het oog springende details – de y in plaats van ij (hy lydt) en het feit dat Douwes Dekker mens schreef voor mensch als hij even de kans kreeg –, maar interessanter nog zijn de details. Omdat hij zich niet sterk richtte … [Lees meer...] overSeuren
Is de literatuur te mooi voor theorievorming?
Wat wil Rosa van Gool? Gisteren publiceerde deze 'classicus en journalist' een stukje in de Volkskrant waarvan de titel een duidelijk antwoord op die vraag lijkt te suggereren: 'Red de studie Nederlands voor de literatuurliefhebber'. Het stuk werd op Twitter bejubeld door bijvoorbeeld de schrijver Pieter Waterdrinker ('Zolang mensen als Rosa van Gool dit soort geweldige stukken … [Lees meer...] overIs de literatuur te mooi voor theorievorming?
De heer Grönloh op vakantie
De heer J.H.F. Grönloh bleef het liefst in eigen land. Desalniettemin heeft hij twee reizen gemaakt naar het buitenland waarvan hij wel genoten heeft. Eerst een keer met twee van zijn dochters, en daarna nog een keer met zijn vrouw. In beide gevallen was het reisdoel Frankrijk. Hij verstuurde brieven en ansichtkaarten terwijl hij weg was. `Tot zover is er niets aan de hand, … [Lees meer...] overDe heer Grönloh op vakantie
Het weblog als genre: vier karakteristieken
Het wordt een jubileum dat vermoedelijk niemand viert: het Nederlandse weblog viert deze zomer zijn twintigjarig bestaan. Ik schreef in 2003 op Neder-L (de voorloper van Neerlandistiek, maar indertijd nog geen blog) dat in dat jaar het blog was doorgebroken, en toen was het genre nog bijzonder hip. Vijf jaar geleden vierde ik hier het vijftienjarig bestaan en was de glans er al … [Lees meer...] overHet weblog als genre: vier karakteristieken
Bert van Raemdonck: De vrije verzen
De gedichten in de debuutbundel Hier raken we mij kwijt van Bert van Raemdonck zijn gemakkelijk uit het hoofd te leren. Ze hebben een eigen toon en een dwingend ritme. 'De vrije verzen' vind ik een goed voorbeeld. In dit gedicht zet Van Raemdonck impliciet de hoge verwachtingen die er honderd jaar geleden bestonden over het vrije vers als het begin van een nieuwe, vrijere … [Lees meer...] overBert van Raemdonck: De vrije verzen
Het medelyden met den gevallen adelaar sluit geen eerbied uit, maar ’n struikelende schildpad is bespottelyk
De Multatulileescursus (42) - Ik vind het wonderlijk dat één van de langste essays van Multatuli, Duizend en enige hoofdstukken over specialiteiten, gaat over een zo miniem onderwerp. - Miniem? - Ja, de vraag of het nodig en wenselijk is mensen in de Kamer komen vanwege specialistische kennis. Ik geloof toch echt niet dat dit een kwestie is waar we nu nog mee … [Lees meer...] overHet medelyden met den gevallen adelaar sluit geen eerbied uit, maar ’n struikelende schildpad is bespottelyk
Zinnen als contracten
Het beste taalkundige artikel dat ik dit jaar gelezen heb is Communication as commitment sharing: speech acts, implicatures, common ground van de Nijmeegse taalfilosoof Bart Geurts. Het verscheen onlangs in het tijdschrift Theoretical Linguistics, met commentaar van allerlei vakgenoten. Geurts' ambities zijn groots. In zijn artikel wil hij een nieuw antwoord formuleren op … [Lees meer...] overZinnen als contracten
Alles voor een geschikte kandidaat
De Nederlandse taalkunde heeft een smet op haar blazoen. Gisteren verscheen op de internationaal goed gelezen website Times Higher Education een vernietigend artikel over de manier waarop collega's aan een van onze onderzoeksscholen te werk zijn gegaan toen ze een hoogleraar (Engelse) taalkunde zochten: een lid van de commissie benaderde achter de rug van een kandidaat om … [Lees meer...] overAlles voor een geschikte kandidaat
En ikke
Nene is vijf jaar, ze is geboren in Hongarije, en ze is in Nederland komen wonen waar mensen geen Hongaars meer tegen haar spreken. Er is maar weinig onderzoek gedaan naar hoe dit soort taalverwerving werkt, onder andere doordat het nu ook weer niet zoveel voorkomt. Vorig jaar zijn in Nederland zo'n 150 kinderen via internationale adoptie aangekomen. Wereldwijd zijn het er de … [Lees meer...] overEn ikke
Ricotta is lekker maar ik vind ricotta niet lekker
Wat is het verschil tussen 'ricotta is lekker' en 'ik vind ricotta lekker'? De taalkundigen Inés Crespo en Frank Veltman behandelen het in hun onlangs in Linguistics and Philosophy verschenen artikel Tasting and testing. In de eerste plaats geef je met het werkwoord vinden natuurlijk aan dat er een subjectief oordeel volgt. Je kunt in die constructie dan ook alleen … [Lees meer...] overRicotta is lekker maar ik vind ricotta niet lekker
Het tevredenheidscontract
Iemand kan haar onderzoek weer oppakken, in ons managementfeuilleton De verleden tijd van lijken - "Ladies and gentlemen", zei de rector van de technische universiteit, Howard Ringbaum. "I am very pleased to have you all here on our campus." (De alwetende focalisator moet dit verslag even onderbreken om te melden dat de hele vergadering in het Engels verliep, maar dat … [Lees meer...] overHet tevredenheidscontract
Uit mijn hoofd: Frank Koenegracht, voor Harmke
Frank Koenegracht is een zondagsdichter. In het dagelijks leven is hij psychiater en in de loop van bijna vijf decennia heeft hij daarnaast een betrekkelijk klein oeuvre opgebouwd. De zeer fraai vormgegeven bundel met Alle gedichten die De Bezige Bij onlangs uitgaf, telt 254 bladzijden, inclusief onder anderen een nawoord van Rudy Kousbroek. Er zijn in Nederland maar weinig … [Lees meer...] overUit mijn hoofd: Frank Koenegracht, voor Harmke
Wie den Javaan dom noemt, heeft slechts gelyk in zoverre als zekere gebreken in het denkvermogen allen mensen aankleven
De Multatulileescursus (41) - Misschien had Multatuli dít boekje beter Divagatiën over zeker soort van liberalismus kunnen noemen en niet Nog eens: Vrye Arbeid in Nederlandsch Indië. - Je bedoelt dat dit boekje veel meer over het liberalisme gaat dan het vorige? Maar dan toch alleen over de politieke variant? - Die wordt hier dan ook zeer zorgvuldig ontleed. … [Lees meer...] overWie den Javaan dom noemt, heeft slechts gelyk in zoverre als zekere gebreken in het denkvermogen allen mensen aankleven
In memoriam Riet van der Laan (1949-2019)
Van de illustere gezelschappen waartoe ik behoor is het illusterste wel dat van de (Oud-)medewerkers van Onze Taal: de mensen die ooit op het kantoor van dat genootschap hebben gewerkt, of die dat nog doen. Door omstandigheden kon ik in juni niet bij het jaarlijkse etentje in Den Haag zijn dat de voornaamste activiteit van dit gezelschap is. Maar binnen een paar uur wist ik … [Lees meer...] overIn memoriam Riet van der Laan (1949-2019)
Driedimensionale tekeningetjes
Interessante uitdrukking, in Ilja Leonard Pfeijffers zomercolumn in NRC van gisteren: Toen ik een tijdje geleden in Florence was, kreeg ik van de receptionist aan de balie van mijn hotel op de Piazza del Duomo bij het inchecken een plattegrondje van het stadscentrum uitgereikt, waarop de voornaamste toeristische attracties van de stad – het museum van de Uffizi, de Academia … [Lees meer...] overDriedimensionale tekeningetjes
Van jouw ras, ras, ras
Waarom staan er in zoveel Nederlandse kinderliedjes regels die beginnen met "van je"? Dat is de fascinerende vraag van een artikel dat Norbert Corver bijdroeg aan de feestbundel voor de eminente Gentse taalkundige Liliane Haegeman die deze week online verscheen. Het zijn er inderdaad heel veel. Corver geeft onder andere de volgende voorbeelden: Van je ras ras ras rijdt … [Lees meer...] overVan jouw ras, ras, ras
Je werkwoorden op een rijtje zetten in de Nederlandse dialecten
Dialecten zijn de fruitvliegjes van het taalonderzoek: omdat bijna iedere persoon net wat anders spreekt dan zijn buurman, heb je er een gigantische hoeveelheid van. Dat helpt om heel precies in kaart te brengen op wat voor manieren talen van elkaar kunnen verschillen. Neem de volgorde van werkwoorden aan het eind van een zin. Het is helemaal niet moeilijk om een Nederlandse … [Lees meer...] overJe werkwoorden op een rijtje zetten in de Nederlandse dialecten
Ik vind hem weinig ondom
Er zijn onderzoekers die mij altijd laten juichen als ze weer eens een artikel op internet laten circuleren. Karen De Clercq is zo iemand: er is altijd op zijn minst wel een aardige observatie in haar werk, iets over het Nederlands dat volkomen overeenstemt met mijn taalgevoel maar waarover nog nooit iemand anders iets heeft gezegd of geschreven. Nu staat er dus weer een … [Lees meer...] overIk vind hem weinig ondom
Onno Kosters, Duisternis
Uit mijn hoofd (2) (Bekijk deze video op YouTube) Een paar maanden geleden verscheen de nieuwe bundel van de anglist en dichter Onno Kosters, Waarvan akte. Ik leerde het eerste gedicht uit de eerste afdeling uit mijn hoofd: Duisternis. Die eerste afdeling bestaat uit allerlei gedichten vol doem en verderf. Het laatste gedicht in die afdeling heet ook Duisternis. … [Lees meer...] overOnno Kosters, Duisternis
Mijn innige overtuiging is, dat er slechts een praktisch wapen is, het heet geweld
De Multatulileescursus (40) - Het is ook wel aardig aan het werk van Multatuli dat enkele van de grootste lezers van de afgelopen anderhalve eeuw zich aan zijn werk hebben gewijd. Lezers zoals J.J. Oversteegen, van wie we vandaag dan zijn De redelijke Natuur. Multatuli's literatuuropvatting gelezen hebben. - Ja, voor een schrijver die zo veel klaagde dat 'men niet … [Lees meer...] overMijn innige overtuiging is, dat er slechts een praktisch wapen is, het heet geweld
Als ik jou was, vertakte de tijd
In het Nederlands is, net als in veel andere talen, iets vreemds aan de hand met de vorm van het werkwoord die we 'verleden tijd' noemen. Je kunt hem ook gebruiken voor dingen die in het verleden helemaal niet hebben plaats gevonden: Als we nu naar huis gingen, zouden we veel problemen voorkomen. Dat het niet over de verleden tijd gaat, blijkt in dit geval al uit het … [Lees meer...] overAls ik jou was, vertakte de tijd
Kunstmatige intelligentie en zo, maar dan toegepast op Rhijnvis Feith
Iemand kijkt gepast verheugd in ons managershorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken "Ik ben blij dat we op zo'n korte termijn bij elkaar kunnen komen", zei Wouter tevreden. "Zoals jullie weten heb ik contact gelegd met een niet nader te noemen technische universiteit" – hij glimlachte geheimzinnig – "zo'n 150 kilometer hiervandaan. Er komen duistere tijden aan voor … [Lees meer...] overKunstmatige intelligentie en zo, maar dan toegepast op Rhijnvis Feith
Het Nedersaksisch is een illusie
Soms kan politiek pragmatisme leiden tot een nieuw geleerd handboek. Ik geloof dat dit aan de hand is met Nedersaksisch in een notendop dat vandaag verschijnt. Het Nedersaksisch is eigenlijk niet een goed afgebakend begrip en wetenschappelijk maar heel beperkt bruikbaar. Dat geleerden er nu boeken over schrijven, hebben we geloof ik vooral te danken aan Johan Remkes en Henk … [Lees meer...] overHet Nedersaksisch is een illusie
De een zijn dood is de ander zijn doet
Wat hoor je als je een klinker hoort? De vorm van de mondholte van de spreker. Bij een oe is die bijvoorbeeld langgerekt, bij een ie een stukje korter en bij een aa is hij vooral hoog. Dat levert verschillende resonanties op, en dat is waar je de klinkers aan herkent. Alleen zijn de mondholtes van verschillende mensen ook niet allemaal hetzelfde, en dat levert een probleem … [Lees meer...] overDe een zijn dood is de ander zijn doet
