Door Marc van Oostendorp Een intrigerende vraag van Jan Renkema, afgelopen woensdag in zijn rubriek Verwarwoordenboek Vervolg: Nog een vraagje: hoe spreekt u de tweede –o– uit? In alcoholicus is het de o van ‘dool’ en van ‘holistisch’, maar in alcoholist de o van ‘dol’ en van ‘alcohol’. Vreemd, die lange klinker in alcoholicus. Dat komt natuurlijk door die ene -l-, vergelijk … [Lees meer...] overAlcoholische alcoholisten
Wilde haren
Door Marc van Oostendorp Gisterenavond een gezellige avond in Amersfoort met Vincent ‘Jiggy Djé’ Patty van podcast Wilde Haren. Het ging meestal over taal, maar soms ook over hiphop en even zelfs over de bijbel; en waren ook camera's bij! (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overWilde haren
Niemand weet dat ik Frederike Harmsen van Beek heet
Door Marc van Oostendorp De gedichten van Frederike Harmsen van Beek waren voor buitenstaanders niet te begrijpen. Ze werden geschreven voor bijzondere gelegenheden die bij publicatie reeds lang vervlogen waren, ze hadden titels als 'twee raadselrijmen' en ze bestonden uit een wonderlijke cocktail van stijlen en taalvormen. Harmsen van Beek hield ook zelf niet van mensen die … [Lees meer...] overNiemand weet dat ik Frederike Harmsen van Beek heet
Mijn leven in de taal
Herinneringen van een taalgebruiker (1) Door Marc van Oostendorp "J'ai commencé ma vie comme je la finirai sans doute: au milieu des livres." — Jean-Paul Sartre, Les Mots. Taal is onmiskenbaar een definiërend element in een mensenleven. Wie nooit een taal leert, heeft geen menswaardig leven. Zo iemand wordt een wolfskind en nimmer is uit de wouden een wolfskind … [Lees meer...] overMijn leven in de taal
Zo’n kat wil ik
Door Marc van Oostendorp De leer van de woordsoorten is een puzzel waar de mensheid al eeuwen mee bezig is, en waar nog steeds niet alle stukjes passen. Ja, de meeste talen hebben werkwoorden en zelfstandig naamwoorden. Veel talen hebben ook nog bijvoeglijk naamwoorden en voorzetsels. Maar verder? En hoe weten we eigenlijk dat pakweg le en la in het Frans tot dezelfde … [Lees meer...] overZo’n kat wil ik
Framing?
Door Marc van Oostendorp Sinds november 2016 geloof ik niet meer in retorische analyses van politiek taalgebruik. Is de beste techniek niet altijd die van de toevallige winnaar? En wat als straks nu een schutterige en verlegen persoon wint? (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overFraming?
t Is eigenlyk verdrietig, dat een genie als ik zo afhangt van allerlei kleinigheden
De Multatulileescursus (12) Door Marc van Oostendorp - Ik heb het idee dat Multatuli in zijn Minnebrieven overtuigend antwoord geeft op het feministische geraaskal dat sommige van jullie vorige week lieten horen. - Geraaskal? - Je bedoelt, dat hij zich schandalig tegen die vrouwen gedroeg door er altijd meer dan één aan het lijntje te houden en ze dan de hele tijd tegen … [Lees meer...] overt Is eigenlyk verdrietig, dat een genie als ik zo afhangt van allerlei kleinigheden
Een goede dokter legt niet alles uit
Door Marc van Oostendorp Een paar jaar geleden begeleidde ik een Italiaanse dame naar een Nederlands ziekenhuis. Het ging om een kleine, maar belangrijke ingreep, zo één waar je leven niet van afhangt maar waarbij je graag precies wil begrijpen wat er aan de hand is. Helaas leek dit gesprek de jonge arts die ons hielp een uitgelezen kans om haar Italiaans te oefenen. Zelfs … [Lees meer...] overEen goede dokter legt niet alles uit
Het borrelen van je buik is als het spreken van je stem
Door Marc van Oostendorp 2018 was een mooi jaar voor de liefhebber van het door het menselijk lichaam voortgebrachte geluid. Verscheen er in maart in Nature een doorbraak in onze kennis van het knakken van vingers, vorige maand was er dan eindelijk een artikel over het geluid dat de darmen maken in de menselijke buik in de Journal of the Acoustic Society of … [Lees meer...] overHet borrelen van je buik is als het spreken van je stem
Beatrijs’ minnaar was geen losbol
Door Marc van Oostendorp "Wat een diepgang," schrijft de Brusselse mediëvist Jozef Janssens over Beatrijs in zijn nieuwe boek Vreemd vertrouwd, "wat een schoonheid". Met die woorden karakteriseert Janssens zijn houding tegenover de middelnederlandse literatuur in het algemeen, geloof ik. Hij ziet haar als een kunstvorm, die subtiel is, en waarvan je kunt … [Lees meer...] overBeatrijs’ minnaar was geen losbol
Ilja Leonard Pfeijffer als lezer van Judith Herzberg
Door Marc van Oostendorp In zijn nieuwe roman Grand Hotel Europa probeert Ilja Leonard Pfeijffer misschien een domme fout van een paar jaar geleden goed te maken. In zijn bloemlezing De Nederlandse poëzie van de twintigste en eenentwintigste eeuw in 1000 en enige gedichten nam hij toen geen enkel gedicht op van Judith Herzberg. Nu waren er meer bekende dichters die hij niet … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als lezer van Judith Herzberg
11 gedichten op video
Door Marc van Oostendorp Dit jaar heb ik voor mijn cameraatje een paar keer gedichten voorgedragen. Hier zijn ze, in de herhaling, voor het oudejaar: Menno Wigman, Rien ne va plus (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] over11 gedichten op video
Ook zij is een engel van hooge liefde
De Multatulileescursus (11) Door Marc van Oostendorp - Iemand in deze club zei onlangs dat er geen mensen meer zijn die Multatuli haten. - Ja, dat was ik. - Maar je hebt na dit deel toch wel ongelijk. Ik haat die kerel. Wat een afschuwelijk baasje. Hoe hij met vrouwen omging! In de brieven uit 1861 die we deze keer hebben gelezen, begint Douwes Dekker een … [Lees meer...] overOok zij is een engel van hooge liefde
Ik meen te mogen zeggen dat onder al deze opzichten Max Havelaar als een werk van aanzienlijke waarde mag worden beschouwd.
De Multatulileescursus (10) - We zijn inderdaad vandaag wel met een klein gezelschap. Jouw aankondiging dat we vandaag over een literatuurwetenschappelijk werk zouden spreken heeft kennelijk heel veel mensen afgeschrikt. - Ja, het is dan ook wel een boek met een geschiedenis: De structuur van de Max Havelaar van A.L. Sötemann uit 1966. - Meer dan vijftig jaar geleden … [Lees meer...] overIk meen te mogen zeggen dat onder al deze opzichten Max Havelaar als een werk van aanzienlijke waarde mag worden beschouwd.
Keiharde reclame
Door Marc van Oostendorp Kersttijd! Tijd om te vertellen welke boeken je onder de kerstboom moet leggen. (Spoiler: ik heb ze allemaal zelf gemaakt.) (Bekijk deze video op YouTube.0 … [Lees meer...] overKeiharde reclame
Het jongetje van de weggewaaide baret is nooit in hem gestorven
De Multatulileescursus (9) - Ik wil zeggen dat ik vreselijk kwaad op jullie ben! - Hè? We beginnen net! - Dit gaat nog over de vorige keer. Toen we het over Max Havelaar hadden. Dat jullie het toen eigenlijk alleen over Multatuli hadden, over zijn persoon, over zijn stijl, over weet ik wat. Terwijl er toch ook echt een heleboel ellende aan dat boek ten grondslag … [Lees meer...] overHet jongetje van de weggewaaide baret is nooit in hem gestorven
Van p naar b in Nederland en Duitsland
Door Marc van Oostendorp Vanmiddag promoveert Nina Ouddeken in Nijmegen, hoera! Nina is de eerste student die ik naar drie titels heb mogen begeleiden – eerst de bachelor, dan de master en nu dan het doctoraat. Het proefschrift dat ze vanmiddag verdedigt is daar dus de kroon op, en het is een fonkelende kroon. Het gaat onder andere over een probleem dat mij al heel lang … [Lees meer...] overVan p naar b in Nederland en Duitsland
Alle mensen zyn min of meer mededingers
De Multatuli-leeskursus (8) Door Marc van Oostendorp - Ik raak toch ieder keer weer verpletterd onder 'die afgrijselijke monumentale baksteen', zoals Christiaan Weijts Max Havelaar noemde. Altijd blij als ik het nog een keer kan lezen. - Ja, 'afgrijselijk' is misschien wat sterk uitgedrukt, maar er zit toch wel wat in? Vooral die 'tafelgesprekken' in het twaalfde … [Lees meer...] overAlle mensen zyn min of meer mededingers
Buon compleanno, Mr Chomsky
Door Marc van Oostendorp Taalkundigen van over de hele wereld werd gevraagd een minuutje op te nemen voor een film voor Noam Chomsky, die vandaag 90 wordt. De vraag was: wat bewonder je aan hem? (Zodra de hele film online komt, laten we dat ook nog ergens weten.) Op Neerlandistiek hebben we vaker over Chomsky geschreven. En hier is een artikel dat in Onze Taal over hem … [Lees meer...] overBuon compleanno, Mr Chomsky
Die soep heeft hoofdbreken gekost.
De Multatulileesclub (7) - Dat deel 10 van de Volledige Werken, dat is echt wat! In sommige opzichten beter dan de Max Havelaar! - Voor je verder gaat: Ik vind het wel een beetje raar dat we vorige week ineens niet bij elkaar gekomen zijn, En dat ik daar niets van wist. - Kom, laten we nu geen ruzie maken. Er werd hier nu eenmaal verbouwd. Wat zei jij nu over de Max … [Lees meer...] overDie soep heeft hoofdbreken gekost.
Een miljoen woorden
Door Marc van Oostendorp Dit is mijn 2500ste stukje voor Neerlandistiek en zijn voorganger Neder-L. Uit een steekproef maak ik op dat de gemiddelde lengte van mijn stukjes door de jaren heen ongeveer 400 woorden was. Er liggen in deze digitale dossierkasten dus inmiddels een miljoen woorden die door mij aan elkaar geregen zijn. Ik had er al wat in Neder-L geschreven toen … [Lees meer...] overEen miljoen woorden
Ben ik de secretaresse van mijn secretaresse?
Iemand is een voorloper van de mindfulness-beweging in De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp Rie Veld, de specialiste in Geschiedenis van de neerlandistiek tot 1800 die door een wrede speling van het lot nooit in een manager was veranderd, boog zich over het bonsaiboompje dat op haar bureau stond, er zaten wat herfstblaadjes in, toen er op de deur geklopt werd. … [Lees meer...] overBen ik de secretaresse van mijn secretaresse?
Specialisatie en de toekomst van de taalwetenschap
Door Marc van Oostendorp Onlangs raakte ik verzeild in een discussie over de toekomst van de taalwetenschap. Een tijdje vroeg ik me af wat ik nu eigenlijk zo vreemd vond aan dat gesprek, tot ik ineens in de gaten kreeg dat mijn gesprekspartners allemaal syntactici waren. En dat voor syntactici altijd en overal 'taalwetenschap' gelijk was aan 'syntaxis'. Dat gold vroeger, … [Lees meer...] overSpecialisatie en de toekomst van de taalwetenschap
Afasie en de vorm van het menselijk geheugen
Door Marc van Oostendorp Sommige dingen hebben alle talen met elkaar gemeen terwijl eigenlijk niemand weet waarom. Het geldt onder andere voor de Wet van Zipf. Zodra je een verzameling taalmateriaal neemt van voldoende omvang, gaat dit aan deze statistische wet voldoen. Gerrit Bloothooft schreef bijvoorbeeld eerder dit jaar uitgebreid over het feit dat hij ook geldt … [Lees meer...] overAfasie en de vorm van het menselijk geheugen
De walvis als spiegel van Nederland
Door Marc van Oostendorp Sommige boeken zijn liefde op het eerste gezicht. Ik wist niet dat ik op zoek was naar een boek over walvissen, maar Walvissen groot en vet is een boek dat ik nooit meer weg wil doen. Hans Beelen en Ingrid Biesheuvel verzamelden allerlei historische Nederlandse teksten over walvissen. Verfrissend is: dat zijn ook echt allerlei historische teksten: … [Lees meer...] overDe walvis als spiegel van Nederland
