Achter het Achtervoegsel 60 In juli 2022 plaatste ik op Neerlandistiek een bijdrage over stofzuigers waarvan de naam eindigde op -ette (AhA 19). Aan bod kwamen de Dustette, de AEG Vampyrette, de Hooverette en de Rutonnette. Met dat stuk dacht ik alle stofzuigernamen op -ette keurig bij elkaar te hebben geplaatst. Maar de continue jacht naar -ette-woorden op Delpher leerde … [Lees meer...] overVacuette: voor stof- en bloedzuigers
“de meest allerleukste quiz ter wereld”
Bij de trappen van vergelijking wordt de vergrotende trap gewoonlijk gevormd door -er aan het adjectief toe te voegen en de overtreffende trap door er -st aan toe te voegen (bijvoorbeeld lang-langer-langst). Maar bij sommige adjectieven is er een voorkeur voor de zogeheten omschreven vormen: meer + adjectief voor de vergrotende trap en meest + adjectief voor de overtreffende … [Lees meer...] over“de meest allerleukste quiz ter wereld”
Supplement op het Middelnederlandsch Handwoordenboek (pdf)
In 1983 verscheen van de hand van J.J. van der Voort van der Kleij Middelnederlandsch Handwoordenboek. Supplement. De titel is enigszins misleidend want dit boek functioneert zeker ook als een supplement op het Middelnederlandsch Woordenboek (MNW). Dit waardevolle supplement bevat namelijk tal van woorden die in het MNW niet te vinden zijn. Sinds deze week is een doorzoekbare … [Lees meer...] overSupplement op het Middelnederlandsch Handwoordenboek (pdf)
Alsof het gedrukt staat: Copyrette & Printerette
Achter het Achtervoegsel 59 De computerette, een bedrijf waar mensen zonder eigen computer terecht konden om teksten te verwerken of de administratie van een vereniging te voeren, bestaat al enige tijd niet meer. Door steeds lagere prijzen beschikt nagenoeg elk gezin(slid) nu over een pc, een laptop, een tablet of een smartphone. Daarmee is de behoefte aan een winkel waar … [Lees meer...] overAlsof het gedrukt staat: Copyrette & Printerette
8 à 9 literatuurgeschiedenissen
In de loop der jaren hebben mijn vrouw en ik – beiden neerlandici – een aardige collectie literatuurgeschiedenissen bijeengebracht, waaronder de meerdelige klassiekers van Knuvelder, Kalff en Te Winkel. Ook de afzonderlijke delen van de Geschiedenis van de Nederlandse literatuur hebben we bij verschijning trouw aangeschaft. Hoeveel literatuurgeschiedenissen wij precies hebben, … [Lees meer...] over8 à 9 literatuurgeschiedenissen
Onder de wol met Betje en Aagje
Als je tot laat naar een beeldscherm zit te turen, kun je slaapproblemen krijgen. Het blauwe licht van het scherm vertraagt de aanmaak van het slaaphormoon melatonine. Daardoor blijft je lichaam alerter en val je moeilijker in slaap. Het advies is dan ook om minstens een uur voordat je gaat slapen contact met beeldschermen te vermijden, zodat het lichaam de kans krijgt om te … [Lees meer...] overOnder de wol met Betje en Aagje
Rekenen in, op en met de Computerette
Achter het achtervoegsel 58 Er was eens, heel lang geleden, een wereld waarin nog geen smartwatches, geen smartphones en geen tablets bestonden. Het aantal particulieren dat toentertijd toegang had tot een personal computer was op de vingers van één hand te tellen. Er waren beslist mensen die inzagen dat de computer een handig hulpmiddel was, bijvoorbeeld voor het … [Lees meer...] overRekenen in, op en met de Computerette
Groslijst: Peter Drehmanns, Sidderingen
De glorie van het verval en het verval van de glorie Precies tien jaar geleden – in 2015 – ontving schrijver-dichter-literatuurrecensent Peter Drehmanns de Halewijnprijs. Deze auteursprijs werd uitgereikt aan literair talent dat bredere belangstelling verdient op grond van onweerstaanbaarheid van gepubliceerd werk. Drehmanns is na het winnen van deze prijs niet op zijn … [Lees meer...] overGroslijst: Peter Drehmanns, Sidderingen
Aangeboden én gezocht: historische termenlijsten
Het Expertisecentrum Nederlandstalige Terminologie (ENT) biedt op de website van het Instituut voor de Nederlandse Taal al geruime tijd Termenlijsten aan. Sinds kort is daar een aparte rubriek Historische termenlijsten aan toegevoegd. Aanvullingen zijn welkom. Wat is een term? Als je in een tekst een moeilijk woord tegenkomt, kun je de betekenis opzoeken in een … [Lees meer...] overAangeboden én gezocht: historische termenlijsten
Godmiljaar, Ben Salemans is er niet meer!
Geen kunstgeschiedenis, geen geschiedenis en geen egyptologie. Samen met 150 anderen koos ik ervoor om in 1985 Nederlandse Taal- en Letterkunde te gaan studeren aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Van die studiekeuze heb ik nooit ook maar enige spijt gehad: de medestudenten waren gezellig, de docenten aardig en de vakken interessant. Toentertijd huisde de vakgroep … [Lees meer...] overGodmiljaar, Ben Salemans is er niet meer!
Speciale speciaalzaken
Achter het Achtervoegsel 57 Groente, vlees, vis en brood: lekkerbeten en slikkermikken weten dat je voor kwaliteit naar een speciaalzaak moet gaan. Toch kiezen veel consumenten voor het gemak en de lagere prijs van een supermarkt. Kleine middenstanders stellen alles in het werk om klanten terug te winnen én te behouden. Taal blijkt daarbij een niet te onderschatten rol te … [Lees meer...] overSpeciale speciaalzaken
Schoon met stoom: de stomerette
Achter het achtervoegsel 56 Voor talloze wetenschappelijke projecten is crowdsourcing onontbeerlijk. Een onderzoeker heeft simpelweg te weinig tijd en geld tot zijn beschikking om alles zelf te doen. Vooral voor het verzamelen van data zijn subsidieverstrekkers niet zo snel bereid de beurs te trekken. Vrijwilligers zijn in dat verband onmisbaar. De afleveringen die ik … [Lees meer...] overSchoon met stoom: de stomerette
Er staat een centaurette in de gang
Achter het achtervoegsel 55 Kent u Melinda, Sunflower en Otika? Tot voor kort had ik nog nooit van hen gehoord. Het blijken drie vooraanstaande centaurettes te zijn, zo lees ik op de Engelstalige Disney Wiki (en ook daarvan had ik tot voor kort nog nooit eerder gehoord). Degene die het lemma over de centaurettes heeft geschreven, blijkt een bijzonder groot fan te … [Lees meer...] overEr staat een centaurette in de gang
Etymologica: toetje
Een driegangendiner in een restaurant bestaat doorgaans uit een voorgerecht, een hoofdgerecht en een nagerecht. Andere woorden voor de laatste gang zijn toespijs en – vooral bekend in het zuiden van ons taalgebied – toemaatje. Gangbaarder varianten tegenwoordig zijn dessert en toetje. Om dat laatste woord is het mij hier te doen. Van bijwoord naar zelfstandig naamwoord In … [Lees meer...] overEtymologica: toetje
Teweerstellen met tankette
Achter het Achtervoegsel 54 Eind april 2025 haalde koning Willem-Alexander het nieuws met een uitspraak tijdens een bezoek aan de Luitenant-generaal Bestkazerne in Vredepeel (Limburg). Naar zijn mening zou Nederland zich tot de tanden toe moeten bewapenen, want vrede en veiligheid zijn niet langer een vanzelfsprekendheid meer. Dat zal wel een enorme investering vergen want … [Lees meer...] overTeweerstellen met tankette
De vorstin der dranken: Ronette
Achter het Achtervoegsel 53 Heb je ze wel eens gehoord op de radio? De reclamespotjes voor AnaMel? Bij die naam denk je misschien aan een nieuw drankje op basis van melk, geïnspireerd op Chocomel, de beroemde chocolademelk van Nutricia in de gele pakken met chocoladebruine letters. Maar als je AnaMel oraal inneemt – ik zou het niet aanraden – kom je bedrogen uit. Het is … [Lees meer...] overDe vorstin der dranken: Ronette
Historical Corpus of Dutch staat online
Vorige week donderdag is het Historical Corpus of Dutch (HCD) online gekomen. Het wil een belangrijke leemte opvullen in de onderzoeksinfrastructuur voor historisch Nederlands, dat lange tijd geen evenwichtig corpus heeft gehad met gegevens uit alle eeuwen en uit verschillende regio's en genres. De HCD is gebouwd door onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel en de … [Lees meer...] overHistorical Corpus of Dutch staat online
En we noemen haar *ette
Achter het Achtervoegsel 52 In de vijftigste aflevering van Achter het Achtervoegsel stonden vrouwelijke voornamen op -ette centraal. Omdat de Nederlandse Voornamenbank van het Meertens Instituut gegevens bevat uit de periode tussen 1790 en 2018, hoopte ik via enkele historische corpora – het Corpus Gysseling, het Corpus … [Lees meer...] overEn we noemen haar *ette
Nieuw – en Oud – in Trefwoord
Nieuw in Trefwoord In Trefwoord, het digitale tijdschrift voor lexicografie en lexicologie, zijn onlangs de volgende artikelen verschenen: Oud in Trefwoord Trefwoord is een digitaal tijdschrift voor lexicografie. Het tijdschrift is in 1992 in het leven geroepen door het Matthias de Vriesgenootschap, een genootschap voor Nederlandse lexicografen en … [Lees meer...] overNieuw – en Oud – in Trefwoord
Babette moet hangen!
Achter het Achtervoegsel 51 Multatuli’s beroemde roman Max Havelaar (1860) opent met een ‘Onuitgegeven Tooneelspel’ als motto. Daarin wijst een gerechtsdienaar Lothario aan als de man die zijn vrouw Barbertje vermoord, in kleine stukjes gesneden en ingezouten zou hebben. Vanzelfsprekend kan een dergelijke gruweldaad niet zonder gevolgen blijven en de rechter besluit dan … [Lees meer...] overBabette moet hangen!
Wat stond daar? Het woordenboek als leeshulp
Als je voor een onderzoek historische bronnen – handschriften of oude drukken – raadpleegt, kom je vroeg of laat een tekst tegen die zijn inhoud niet geheel prijsgeeft: er is een stuk van een bladzijde afgescheurd, papiervisjes en ander gespuis hebben zich tegoed gedaan aan het papier of iemand heeft een vieze vlek gemaakt. Een kleine beschadiging leidt over het algemeen niet … [Lees meer...] overWat stond daar? Het woordenboek als leeshulp
ETTElijke vrouwennamen
Achter het Achtervoegsel 50 Sinds 2018 heeft Gerrit Bloothooft ons in meer dan 100 afleveringen van zijn rubriek Voornamendrift vergast op allerhande wetenswaardigheden over de keuzes die ouders maken bij het kiezen van een voornaam voor hun pasgeboren zoon of dochter. In die interessante en lezenswaardige bijdragen zijn talloze korte, lange, doodgewone, vreemde en … [Lees meer...] overETTElijke vrouwennamen
Croquetterette
Achter het achtervoegsel 49 De tijd van oliebollen en appelbeignets ligt nog maar net achter ons en daarom leek het me een goed idee om dit nieuwe jaar te starten met een minstens zo vet woord: de croquetterette. Het werd me toegestuurd door een lezer van deze rubriek. Hij had het gezien in de Volkskrant van 30 november, waar Paul Faassen een kleine ode brengt aan de voor … [Lees meer...] overCroquetterette
Nieuw in Trefwoord
In Trefwoord, het digitale tijdschrift voor lexicografie en lexicologie, zijn onlangs de volgende artikelen verschenen: Een overzicht van alle eerder verschenen artikelen uit Trefwoord (en De Woordenaar) staat op de website van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Nieuwe bijdragen voor Trefwoord over woordenboeken, woordenboekmakers en andere … [Lees meer...] overNieuw in Trefwoord
Schilderen met -ette
Achter het achtervoegsel 48 Ik heb geen twee linkerhanden. Eenvoudige klusjes in huis kan ik zelf oplossen en voor het timmeren van een uitloopren voor onze kippen draai ik mijn handen ook niet om. Maar het scheppen van beeldende kunst is mij niet gegeven: beeldhouwen, tekenen en schilderen kan ik niet. Het is voor ons ouders dan ook bijzonder dat onze oudste dochter … [Lees meer...] overSchilderen met -ette
