In het Couperus-jaar 2023, honderd jaar na zijn overlijden, wil ik meer van Couperus’ werk (her)ontdekken en belichten, in de hoop dat vele lezers volgen. Ik deel maandelijks een leeservaring. Doe mee, lees mee en deel je ervaringen ook: #IkLeesCouperus. In mijn vorige stukje stelde ik dat Louis Couperus voor de leeslijst moet concurreren met moderne schrijvers. De leraar … [Lees meer...] over#IkLeesCouperus: toxic masculinity in Langs lijnen van geleidelijkheid
Artikel
‘Feiten’ over streektalen
Een fraai voorbeeld van hoe je de wetenschap voor je eigen politieke karretje kunt spannen, wordt in het nieuwe nummer van Onze Taal geleverd door dr. Harrie Scholtmeijer van de IJsselacademie. Dat is een organisatie die betaald wordt door de provincie Overijssel om activiteiten in de lokale streektaal te ondersteunen. Dat is natuurlijk prachtig werk, er kan wat mij betreft bij … [Lees meer...] over‘Feiten’ over streektalen
Alleen in -ette wil ik wonen
Achter het achtervoegsel 31 ‘’en in de geweldige ruimte verzonken de boerderijen verspreid door het land’’ Als de dichter Marsman zijn bekende gedicht ‘Herinnering aan Holland’ in 2023 had geschreven, zou hij in plaats van boerderijen misschien wel voor boerderettes hebben gekozen. In de late twintigste en vroege eenentwintigste eeuw verrezen er namelijk … [Lees meer...] overAlleen in -ette wil ik wonen
Hoort naer!
Een menselijke Karel, een menselijke professor Tijdens hun gesprek in de KANTL hadden Frits van Oostrom en Frank Willaert het er onlangs even over: in hun beider boeken wordt heel even aangestipt dat Klaas Hanzen Heeroma (1909-1972) misschien toch in ieder geval een beetje gelijk had. Heeroma was hoogleraar in Groningen, hield zich bezig met zo'n beetje alle hoeken van de … [Lees meer...] overHoort naer!
Over de familienamen Poep en Poepjes
Lang geleden werkte ik op de Openbare Bibliotheek Deventer. Tijdens de uitleendienst kreeg je dan weleens van een bezoeker te horen dat hij of zij de bibliotheekpas niet bij zich had. Dan was het de bedoeling dat de medewerker het kaartje met de naam van die persoon uit het ledensysteem opviste om de uitleen van boeken toch doorgang te laten vinden. Op een dag stond er een … [Lees meer...] overOver de familienamen Poep en Poepjes
De historicus Rutte, soms sprekend een jurist
Die samenstelling van het OMT ten tijde van Covid-19, wat zou de minister-president daarover kunnen zeggen? Premier Rutte op 1 februari 2023 in de Tweede Kamer: “De leden in het OMT zijn natuurlijk mensen van naam en faam, dus die hebben ook kennis van die griepepidemieën. Maar ik begeef me nu als historicus op een ander terrein, dus wellicht kan de heer Kuipers daar nader op … [Lees meer...] overDe historicus Rutte, soms sprekend een jurist
Hoe meer sprekers, des te meer toon
Talen verschillen natuurlijk: de ene taal heeft een ui-klank en de ander niet, de ene zet het lijdend voorwerp voor het werkwoord, en de ander zet hem erachter. Het in kaart brengen van al die verschillen is al een hele puzzel, maar er doet zich natuurlijk ook een hele verzameling nieuwe vragen voor met de vorm: waarom heeft taal 1 eigenschap α en taal 2 eigenschap β? Lange … [Lees meer...] overHoe meer sprekers, des te meer toon
De boer als kannibaal, hekeling voortgezet
Jacob Eduard de Witte liet liever niet met zich spotten. In het anonieme pamflet Als u een ezel schopt, wie zal uw rechter zyn?, waarover ik hier eerder schreef (hier en hier), werd De Witte geportretteerd als een wraakzuchtig idealist: de boeren waren geen Arcadische modelburgers, maar nors en argwanend in hun contacten met de burgers en dat zette hij de boeren … [Lees meer...] overDe boer als kannibaal, hekeling voortgezet
‘Maar houden de stemmen zich daar dan aan?’
Een zomer vrij van nut (4) Wat tot nu toe gebeurde in ons feuilleton Een zomer vrij van nut: Sanne de Bree is in februari 2027 net begonnen als universitair docent bij de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur. In de pauze van haar eerste college zijn alle studenten weggegaan zonder dat ze begrijpt waarom., "Nu lekker in de zon zitten!" zei Sannes stem in haar oor. … [Lees meer...] over‘Maar houden de stemmen zich daar dan aan?’
Over hijgende herten en de wondere wereld der naamvallen
Afgelopen weekend vierden we dat Het Boek der Psalmen in 1773, op de dag af 250 jaar geleden, als nieuw gezangboek in de Hervormde Kerk werd geïntroduceerd. Dat werd tijd, want de kerkgangers zongen nog steeds uit het kerkboek dat Petrus Dathenus in 1566 had samengesteld, ook al stond de kwaliteit daarvan al sinds de verschijning ter discussie. Een van de criticasters, de … [Lees meer...] overOver hijgende herten en de wondere wereld der naamvallen
Een grenzenloze taal
Er zijn weinig talen met zo'n interessante geschiedenis als het Jiddisch, een taal die regelmatig alle definities van wat een taal is doorbrak, die dat eigenlijk nog steeds doet, en die toch al honderden jaren wordt doorgegeven. Een taal die in contact heeft gestaan met allerlei talen, die uit al dat contact steeds weer dingen oppikt, en zelf ook zijn sporen nalaat. Een taal … [Lees meer...] overEen grenzenloze taal
In de pen klimmen
Op 29 juni 2023 hield Kees de Glopper zijn afscheidscollege als hoogleraar Taalbeheersing van het Nederlands van de Rijksuniversiteit Groningen. Dit is de tekst van die rede. Geachte aanwezigen, lieve familie en vrienden, beste collega’s, promovendi en studenten, Wat zijn jullie vanmiddag in grote getalen opgekomen om te luisteren naar mijn afscheidscollege. Ik voel me … [Lees meer...] overIn de pen klimmen
Schrijven, tekenen en dichten over Reinaert in havo 2
Hoewel de brugklas natuurlijk het uitgelezen moment is om kennis te maken met een bewerking van Reinaert de Vos kan klas 2 er ook nog wel lol aan beleven. Ik gaf dit jaar les aan een tweetalige havoklas die ik in de brugklas niet onder mijn hoede had. Ze hadden de vossenjacht dus nog te goed. Ik heb in de basis dezelfde lessenreeks aangeboden, met een paar … [Lees meer...] overSchrijven, tekenen en dichten over Reinaert in havo 2
Job en Jet en de snelkookpan van de studie
Het is een journalistiek puik stukje werk, de reportage die AT5 maakte (hierboven) over de vraag of er op de Universiteit van Amsterdam nog wel sprake is van 'academische vrijheid'. Het enige bezwaar is misschien dat het nauwelijks gaat over 'academische vrijheid' in strikte zin – het recht van onderzoekers om te onderzoeken wat zij belangrijk vinden en over dat onderzoek ook … [Lees meer...] overJob en Jet en de snelkookpan van de studie
‘Die historie van Jason’ : capittel [10]
© British Library Board, Ms. BL add. 10290, fol. 106v Die historie van Jason, Kritische editie van het unieke handschrift Londen BL add. 10290 in combinatie met de Franse brontekst van de vertaler: een anonieme druk [Brugge, ca. 1476 ?] bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve capittel [10] Hoe de coninck Leomedon van Troyen niet ghedoghen en wilde dat Jason noch sijn … [Lees meer...] over‘Die historie van Jason’ : capittel [10]
De hennen en de hetten
‘De tegenstelling tussen hen en hun is jong en kunstmatig,’ aldus Nicoline van der Sijs op bladzijde 426 van haar standaardwerk Taalwetten maken en vinden. De eerste die het uit de lucht gegrepen onderscheid maakte tussen hen voor de vierde en hun voor de derde naamval, om het Nederlands dichter bij het als ideaal van het Latijn te brengen, was de grammaticus Christiaen van … [Lees meer...] overDe hennen en de hetten
Célébrons le vin
Un poème de Jan Vos (1610-1667) La confrérie du Clos de Clamart m’ayant approché pour traduire des vers néerlandais du XVIIe siècle, voici l’original (extrait du second volume des Œuvres complètes, vol. 2, 1671, du poète-vitrier Jan Vos, personnalité importante de son temps à Amsterdam) et la transposition en alexandrins. Wijns gebruik en … [Lees meer...] overCélébrons le vin
Een slechtziende engel met kromme vingers
Waarom Alara Adilow lezen? .Als Alara Adilow niet een aantal belangrijke poëzieprijzen had gekregen, had ik haar misschien niet ontdekt. Haar bundel Mythen en stoplichten moet je als bundel lezen. Er staan een paar goeie gedichten in, zoals het onderstaande, maar pas als je de bundel als geheel leest, ontdek je wat voor dichter Adilow is – iemand die je een nieuw leven … [Lees meer...] overEen slechtziende engel met kromme vingers
Die rauwe die hem mochte ghescien
Niet de geringste van de charmes van Frits van Oostroms nieuwe Reynaert-boek is de empathie waarmee hij vertelt over de legioenen wetenschappers en kunstenaars die zich met de avonturen van Reynaert hebben beziggehouden. Desondanks, zegt hij - ongetwijfeld terecht - wemelt het in de Reynaert-studie nog van de ‘witte plekken’. In deze bijdrage wil ik een van die witte plekken – … [Lees meer...] overDie rauwe die hem mochte ghescien
Eddy du Perron & Blaise Cendrars
Blaise Cendrars ontmoeten als je 20 bent is een van die zeldzame buitenkansen in het leven.[1]Robert Guiette Dit jaar, tijdens een nacht in de maand augustus, had ik een droom. Ik sliep enkele kilometers hiervandaan, aan de kust. Ik was toen al bezig bronnen te lezen en te raadplegen ter voorbereiding van deze tekst. Ik droomde dat ik de hand had gelegd op een bijzondere … [Lees meer...] overEddy du Perron & Blaise Cendrars
Mariken 2023
Wat heb ik woensdagavond veel plezier beleefd aan de uitvoering van ‘Mariken van Nieumeghen’, voor een volle toneelzaal op de campus, door de SVN, de studentenvereniging Nederlands uit Nijmegen! Een echt mirakel heb ik altijd de snelle opkomst van ‘Mariken’ als canonieke tekst gevonden. De ‘Mariken van Nieumeghen’, zoals wij haar kennen van de schooledities, is gebaseerd op … [Lees meer...] overMariken 2023
Wat we kunnen leren van chimpanzeegebaren
89 procent van de gebaren die kleine kinderen maken (wijzen, palm van je hand laten zien, enzovoort), worden ook gemaakt door andere mensapen. Het is vrij duidelijk dat we in ieder geval in dit deel van de communicatie iets hebben geërfd van onze gemeenschappelijke voorouders, meer dan zeseneenhalf miljoen jaar geleden. Uit recent onderzoek blijkt dat mensen veel apengebaren … [Lees meer...] overWat we kunnen leren van chimpanzeegebaren
‘van de akkoorden alleen nog / wat wapperende flarden’.
Een jazzgedicht van Bernlef vanuit vier perspectieven, voor Kees de Glopper Vandaag neemt Kees de Glopper afscheid van de Rijksuniversiteit Groningen als hoogleraar Taalwetenschap. De Glopper was onder veel meer lid van het Meesterschapsteam Nederlands, dat de wetenschap dichter bij het schoolvak Nederlands wil brengen. Medelid Sander Bax schreef ter gelegenheid van het … [Lees meer...] over‘van de akkoorden alleen nog / wat wapperende flarden’.
Ik ga naar buiten om de tuin te zien
Deze week verschijnt Ik ga naar buiten om de tuin te zien van Clovis E. van Wijk, een debuutroman die een bijzonder licht werpt op de enigmatische dichter Evi Aarens. Neerlandistiek publiceert voor. Disoriëntaties, een gedicht van tweeduizendnegenhonderdvierenvijftig regels in geschakeld rijmende jambische vijfvoeters, verdeeld in veertien vijftiendelige sonnettencirkels, … [Lees meer...] overIk ga naar buiten om de tuin te zien
Eindopdrachten aan het begin van het semester
Een zomer vrij van nut (3) Tot nu toe in het saaifaaifuijeton Een zomer vrij van nut: Sanne is een docente Nederlandse Taal en Cultuur die in februari 2027 ondanks alles – humeurige baas, kapot koffie-apparaat, de mogelijke zinloosheid van alles vanwege chatbots – toch nog college moet geven. "Beste mensen!" Sanne keek de collegezaal in. "Mijn naam is Sanne de Bree en … [Lees meer...] overEindopdrachten aan het begin van het semester
