Dit is een beetje een treurige Poëzieweek, omdat Lieke Marsman aftreedt als Dichter des Vaderlands. Het leed wordt niet eens verzacht doordat er een andere dichter aantreedt – de kandidaat heeft zich volgens de organisatie teruggetrokken 'om persoonlijke redenen' – maar het lijkt me voor iedere kandidaat heel lastig om in Marsmans voetsporen te treden. Kenmerkend voor haar … [Lees meer...] overAls de werkelijkheid doodloopt, bouwen we een ark.
Artikel
Ik geef jou een dik boek
Over agglutinatie en simultaneïteit In het eerste nummer dit jaar van Onze Taal stond een interessant artikel van Berthold van Maris en Matthias Giesen over de dunne grens tussen werkwoorden en zelfstandige naamwoorden. Op een bepaald moment wordt getoond hoe ver talen kunnen gaan in het verpakken van informatie in het werkwoord en dan komen we terecht op het gebied van de … [Lees meer...] overIk geef jou een dik boek
KAAP: een warme en krachtige cursus Nederlands
Ik mag dan al geen voorstander zijn van het sanctioneren van niet-Nederlandstalige ouders, ik ben wel een grote voorstander van het aanbieden van kwalitatief hoogstaande cursussen Nederlands als tweede taal aan niet-Nederlandstalige ouders van schoolgaande kinderen. Meer zelfs, ik doe er al dertig jaar onderzoek naar. Eén absolute good practice (dat toont het … [Lees meer...] overKAAP: een warme en krachtige cursus Nederlands
Behelzen
Tentamens nakijken is geconfronteerd worden met je eigen onvermogen. Iedere dubbelzinnigheid in je formuleringen, hoe onwaarschijnlijk ook, blijkt wel minstens één student op het verkeerde been te hebben gezet. Bij iedere vraag is het weer een opluchting als er iemand is die hem helemaal goed heeft beantwoord – zie je wel, het kan! – maar ook als er iemand hem niet zo goed … [Lees meer...] overBehelzen
Sara Burgerhart: coming of age in de achttiende eeuw
Na een lange aanloop zijn we er! In 2022 kregen prof. dr Yra van Dijk (modern letterkundige en lid van Fixdit), vakdidacticus en docent Nederlands Marie-José Klaver en ik een subsidie van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde toegekend om een lessenreeks en animatie over De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart (1782) te maken. Er waren al enkele … [Lees meer...] overSara Burgerhart: coming of age in de achttiende eeuw
Taalkunde van 50 jaar geleden: bakkie
Vijftig jaar geleden waren de neerlandistische tijdschriften nog leuk! Vol met artikelen die zich niets aantrokken van de vorm inleiding - methode - resultaten – conclusie, maar, bam!, een observatie deden. Soms werd in een debat met het artikel van een collega geschreven 'De belangstellende lezer vraagt zich wel af wat hij eigenlijk beoogt', of wordt in een recensie verzucht … [Lees meer...] overTaalkunde van 50 jaar geleden: bakkie
Lucifer, waar is uw glans gebleven?
Connie Palmen heeft er nooit een geheim van gemaakt dat haar werk wortelt in een diepe culturele en literaire traditie. Wie haar romans reduceert tot (auto)biografische documenten miskent hun literaire karakter en hun verwevenheid met talrijke verhalen en motieven die uit het verleden zijn overgedragen. ‘De roman dwingt zijn eigen waarheid af,’ zegt de verteller in het eerste … [Lees meer...] overLucifer, waar is uw glans gebleven?
Zowat synoniem
In Gemeente zegt ik Nederlands leren (2020) vertelt Said El Haji losse verhalen over de praktijk van NT2-onderwijs. Over cursisten die een moeilijke taal onder de knie moeten krijgen, en over de niet-gediplomeerde docent die hij zelf is en wiens kompas staat afgesteld op goede moed, verbetenheid en mededogen. De boektitel verklapt al dat cursisten een zekere … [Lees meer...] overZowat synoniem
Collega’s: deel je lesmateriaal
Omdat ik ook wel weet dat het zo ouderwets klinkt, zwijg ik er vaak over, maar als iets mij drijft is het idealisme. Wanneer ik geen geld zou hoeven verdienen voor mijn bloedjes van kinderen, zou ik me volkomen overgeven aan het najagen van een betere wereld – zij het natuurlijk wel een betere wereld zoals ik die zie. Een wereld bijvoorbeeld waarin meer wordt nagedacht over … [Lees meer...] overCollega’s: deel je lesmateriaal
Over de poëzie-enquête van Awater en Poëziekrant
De recensiedokter (12 en slot) In twaalf afleveringen diagnosticeerde Recensiedokter Evi Aarens de literaire kritiek. Vandaag haar laatste bijdrage over de triviale poëzie-enquête van Awater en Poëziekrant. ‘Laten we beginnen met de niet gestelde nulde vraag. Waarom dichters/kritici lastig gevallen met elf ernstige, misschien wel saaie vragen over de poëzie en het … [Lees meer...] overOver de poëzie-enquête van Awater en Poëziekrant
De groei van kennis vertraagt
Er zijn verontrustende tekenen dat de groei van de wetenschap aan het vertragen is. Er is nu ook een nieuwe aanwijzing voor: in een artikel in Nature laten de onderzoekers zien dat er in verschillende vakgebieden (van de natuurwetenschappen) steeds minder onderzoek is dat de zaken totaal op zijn kop zet , 'disruptief onderzoek', zoals de auteurs het noemen. De onderzoekers … [Lees meer...] overDe groei van kennis vertraagt
Bijbel met bijdragen
Toen Leo Oppenheim in 1964 zijn beroemde boek Ancient Mesopotamia publiceerde, gaf hij het een programmatische ondertitel: Portrait of a Dead Civilization. Daarmee gaf hij aan dat de Oudheid voor ons wezensvreemd is en dus ten diepste onkenbaar. Dat geldt niet alleen voor Mesopotamië. Een andere bekende oudheidkundige, Moses Finley, typeerde het … [Lees meer...] overBijbel met bijdragen
Etymologica: Toponiemen over hogere gronden dankzij een historische rivier
La Hollande, c ‘est tout plat. Wie in Frankrijk komt kent deze zin. Als simpele Hollander probeer je dan iets te vertellen over duinen en Limburgse heuvels. Aan uitleggen dat er zelfs in ons rivierengebied reliëfverschillen zijn kom je niet toe. Al 10.000 jaar gaan er rivieren tussen Utrecht en Den Bosch westwaarts. Telkens kiezen ze een andere route. Langs de rivier wordt … [Lees meer...] overEtymologica: Toponiemen over hogere gronden dankzij een historische rivier
Leraren, reken spelfouten niet fout!
Ik ben een verklaard spelling-anarchist. Ik geloof dat er weinig rationele argumenten zijn voor het huidige spelling-regime, voor de absurditeit waartoe de spellingwet ons heeft geleid: afspraken over de precieze spelling van zo'n beetje ieder woord dat je bedenken kunt, een myriade van uitermate gedetailleerde regels over alle mogelijke situatie waarin ieder zich zou kunnen … [Lees meer...] overLeraren, reken spelfouten niet fout!
Ik nam je bij verrassing
Practice what you preach. Al bijna vijftien jaar voer ik onderzoek uit naar de invloed van het Engels op het Nederlands. Ik bestudeer hoe Engelse woorden en uitdrukkingen hun weg vinden in het Nederlands van kinderen en jongvolwassenen, hoe ze sociaal kleur geven aan spreker en boodschap, waar de betekenisnuances liggen tussen ontleende termen en taaleigen alternatieven, en hoe … [Lees meer...] overIk nam je bij verrassing
Een ‘one night stand’-gemeenschap rond een kunsttaal
Het gebeurt niet vaak dat er een antropologische studie wordt gedaan naar een groep waar je zelf toe behoort. De studie Esperanto Revolutionaries and Geeks van de Braziliaanse onderzoeker Guilherme Fians heb ik daarom met meer dan alleen professionele belangstelling gelezen. Fians onderwerp is de moderne Esperanto-sprekende gemeenschap, waarnaar hij in de tweede helft van de … [Lees meer...] overEen ‘one night stand’-gemeenschap rond een kunsttaal
Frits van Egters, Melle en de muzen
In Venlo, in het vernieuwde museum van Bommel van Dam, hangt een schilderij van Melle dat je een tijdreis naar De Avonden biedt. Het maakt deel uit van een overrompelende expositie, voor een belangrijk deel uit de collectie van het museum. Twee verdiepingen! Bij het bekijken van de schilderijen tikte een bewaker me op de schouder. Stond ik te dichtbij? Nee, of ik dat nu … [Lees meer...] overFrits van Egters, Melle en de muzen
Eentaligheid is een verminking
Het staat al een paar maanden op internet, maar de laatste weken ging het ineens rond: een artikel waarin de Franse taalkundige Mélanie Jouitteau betoogt dat mensen eentaligheid opleggen een vorm is van verminking. Het argument is even eenvoudig als origineel. Uit heel veel onderzoek weten we niet alleen dat de mens best meertalig kan zijn, maar dat het misschien wel de … [Lees meer...] overEentaligheid is een verminking
Hermans’ verkleinwoorden
Als Onder Professoren begint met een telegram – de blijde mare die de Rijksuniversiteit in rep en roer en Hermans’ roman direct op toeren brengt, een Nobelprijs! – komen direct in de eerste 6,7 regels drie verkleinwoorden voor: boerderijtje, buitenhuisje, huisje. Veel stelt dat buitentje van prof. Dingelam dus niet voor en we zijn tegen het eind van datzelfde eerste hoofdstuk … [Lees meer...] overHermans’ verkleinwoorden
Rook een saffie onder de hazelaar
Waarom gedichten van Elmar Kuiper lezen? Ik lees misschien wel het liefst gedichten die taalbonbons zijn. Gedichten van Elmar Kuiper bijvoorbeeld, van wie vandaag de negende bundel verschijnt, Blauwe hanen. Het is Kuipers derde bundel in het Nederlands, de overige zijn geschreven in het Fries. Tegelijkertijd lijkt de bundel wel een debuut, zo fris en enthousiast als Kuiper … [Lees meer...] overRook een saffie onder de hazelaar
Engelse vertaling van Martinus Nijhoff – De vogels
De vogels De arbeiders der fabriek aan de overkantgaan, als de stoomfluit schaften heeft gefloten,op een terrein, door muren ingesloten,voetballen, vechten, eten. Onderhandverzamelen de vogels langs de goten.De hemel vraagt om kruimels van het land.Reeds zwenkt de meeuw naar de uitgestoken hand,en bij de schoen zijn mussen toegeschoten.Andere vogels hebben het niet zo.Ik heb … [Lees meer...] overEngelse vertaling van Martinus Nijhoff – De vogels
Vertaalmisère
In een van de allerberoemdste Engelse sonnetten staat een van de allerberoemdste Engelse dichtregels: 'And the song I heard her sing was a common psalm'. Vooral dankzij deze klassieke en bedrieglijk eenvoudige regel heeft het gedicht van begin af aan grote aantrekkingskracht uitgeoefend op vertalers, ook in het Nederlandse taalgebied. Onder hen was niemand minder dan Martinus … [Lees meer...] overVertaalmisère
Redactieslakjes
De eerste helft van Was, de debuutroman van Jilt Jorritsma (Lebowski, 2021), wist me zeker te boeien, en die is ook heel goed qua taalgebruik, naar mijn idee. In de tweede helft verslapte mijn aandacht voor het verhaal enigszins, en vielen me enkele oneffenheden in de tekst op, die in een tweede druk wellicht gecorrigeerd kunnen worden. Wyrd zet zijn zaag in een van de … [Lees meer...] overRedactieslakjes
Alles is semantiek
De semantiek is de koningin van de taalkunde. Dat geldt in ieder geval wanneer Philippe Schlenker haar presenteert, in zijn nieuwe boek What It All Means. De semantiek is volgens hem hét voorbeeld van een gelukkige combinatie van geestes- en natuurwetenschappen, gegrondvest op een lange traditie van filosofie, taalkunde en antropologie, en tegenwoordig beschikkend over heel … [Lees meer...] overAlles is semantiek
Vondels Lucifer in de klas
Elk jaar wagen een paar dappere en nieuwsgierige leerlingen in de (voor)examenklassen zich aan Lucifer. Het werk staat op Lezen voor de lijst op niveau 6. Een werk op het hoogste niveau lezen is een uitdaging die sommige van mijn leerlingen vrijwillig aangaan, en waar ze onderling heerlijk over kunnen snoeven (‘Heb jij nog niks van niveau 5 en 6 gelezen? Ik al Advocaat van de … [Lees meer...] overVondels Lucifer in de klas
