Soms krijg je zomaar een ongedacht presentje. Pakken! Ik was op zoek naar de duur van het voorkomen van het voegwoord wijl ‘omdat’ in de Binnenhofse vergaderingen. De allerlaatste keer dat het in de Eerste Kamer in de verslagen genoteerd staat is zeker een jaar of 20 later dan wat duidelijk wordt uit die andere volle boom die bekend staat als de Handelingen van de … [Lees meer...] overEen presentje uit een boom zo vol geladen: het woordje ‘wijl’
Artikel
Aardbeienjambement
Enige tijd geleden kwam Peter Knipmeijer met het woord aardbeienjam-bement Oftewel ‘aardbei-enjambement’, maar dan met het afbreekstreepje op een bijzondere plaats om te benadrukken dat het een raar enjambement is. Maar nu zit ik het grapje uit te leggen en een grapje moet je natuurlijk nooit uitleggen. … [Lees meer...] overAardbeienjambement
‘Die Ridder metter Swane’ capittel [26]
Kritische editie bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, met hulp van Dirk Geirnaert bij de refreinen. Studie-editie: capittel [26] Lees-editie: capittel [26] Bij wijze van inleiding Eerder verschenen capittels: Studie-editie — Lees-editie Geoptimaliseerd voor dubbelzijdig afdrukken ❦ ❦❦ … [Lees meer...] over‘Die Ridder metter Swane’ capittel [26]
Byblis, de tweeëntwintigste heldin van Ovidius (2)
Van den Burgs heldinnenbrief – geciteerd in het eerste deel van dit tweeluik – is geen letterlijke vertaling van de brief die Byblis aan Caunus schrijft in boek 9 van de Metamorfosen, maar hij volgt de tekst wel op de voet. Het bijzondere van deze brief van Ovidius is dat hij afwijkend van de 21 andere heldinnenbrieven onderdeel uitmaakt van een uitgebreid verhaal. Deze keer … [Lees meer...] overByblis, de tweeëntwintigste heldin van Ovidius (2)
Tweeklanken bij Charlotte Van den Broeck
In haar aantekeningen achter haar nieuwe bundel Aarduitwrijvingen meldt Charlotte Van den Broeck dat ze 'voorstudies' heeft gedaan aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen. Nu kun je aan dat conservatorium zo te zien zo ongeveer iedere kunstvorm studeren, maar traditioneel associëren we conservatoria met muziek, en Van den Broeck is misschien wel de muzikaalste dichter van … [Lees meer...] overTweeklanken bij Charlotte Van den Broeck
Onze eigenheid zit in het vertalen
Er is iets aan het kantelen in de neerlandistiek en het imposante nieuwe boek Vertalen in de Nederlanden is er een duidelijk teken van – voor de letterkunde althans. "De Nederlandse cultuur en letterkunde worden doorgaans vanuit nationaal perspectief beschreven," schrijft Inger Leemans in haar deel van dit boek.. "Vertalingen komen in die studies wel voor, maar vaak als … [Lees meer...] overOnze eigenheid zit in het vertalen
DBNL in beeld (2): het digitaliseringsproces
De DBNL is een digitaliseringsprogramma. Op dbnl.org vind je duizenden teksten uit de Nederlandstalige letterkunde, taalkunde en cultuurgeschiedenis en er komen maandelijks nieuwe teksten bij. Maar hoe gaat dat digitaliseren eigenlijk in zijn werk? Hoe maak je van een papieren boek of tijdschrift een digitaal bestand? Dit filmpje over het digitaliseringsproces bevat een … [Lees meer...] overDBNL in beeld (2): het digitaliseringsproces
‘Die Ridder metter Swane’ capittel [25]
Kritische editie bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, met hulp van Dirk Geirnaert bij de refreinen. Studie-editie: capittel [25] Lees-editie: capittel [25] Bij wijze van inleiding Eerder verschenen capittels: Studie-editie — Lees-editie Geoptimaliseerd voor dubbelzijdig afdrukken ❦ ❦❦ … [Lees meer...] over‘Die Ridder metter Swane’ capittel [25]
restaurateur / restaurator
Verwarwoordenboek vervolg 236 restaurateur / restaurator De woorden worden door elkaar gebruikt in de ‘herstel’-betekenis, maar ‘statushouders’ zien wel degelijk verschil. restaurateur hersteller; restauranthouder, uitzendkok Na de opleiding garage-carrosserie … [Lees meer...] overrestaurateur / restaurator
Waarvoor ik het doe
Deze week kwam een droom uit. Een zeer getalenteerde jonge collega plaatste op Twitter een foto van een nummer van Onze Taal" uit 2008, toen ze nog zo ongeveer op school moet hebben gezeten en dat blad kennelijk vlijtig las. En op de foto was een stukje te zien dat ik indertijd voor Onze Taal geschreven had, met allerlei passages gemarkeerd met een oranje stift. Iedereen die … [Lees meer...] overWaarvoor ik het doe
‘Hij heeft pas vier vingers’
De betekenis van het Nederlandse woord pas staat nu internationaal in de belangstelling, dankzij een artikel van de taalkundigen Ad Neeleman en Hans van de Koot in het tijdschrift Natural Language and Linguistic Theory. Voor Engelstaligen is het woord pas opvallend. Je vertaalt het in het Engels met only, maar only heeft allerlei andere betekenissen die pas niet heeft. Zo kun … [Lees meer...] over‘Hij heeft pas vier vingers’
‘Die Ridder metter Swane’ capittel [24]
Een schone ende miraculeuse historie vanden Ridder metter Swane Kritische editie bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, met hulp van Dirk Geirnaert bij de refreinen. Studie-editie: capittel [24] Lees-editie: capittel [24] Bij wijze van inleiding Eerder verschenen capittels: Studie-editie — Lees-editie Geoptimaliseerd voor dubbelzijdig … [Lees meer...] over‘Die Ridder metter Swane’ capittel [24]
Etymologica: Het woord ‘jodenhaat’ ontstond uit antisemitisme
Gek genoeg bestaat er, naar mijn weten, nog geen uitvoerige historisch-taalkundige beschrijving van de woorden antisemitisme en jodenhaat. De etymologiebank, de belangrijkste bron voor de herkomst van Nederlandse woorden, vermeldt bij antisemiet slechts dat het Indonesisch dit woord uit het Nederlands heeft geleend. Op zich is dit veelzeggend, maar nadere informatie over … [Lees meer...] overEtymologica: Het woord ‘jodenhaat’ ontstond uit antisemitisme
De verwaarloosde wetenschappen
Soms Ik had dit weekeinde een diner met wat organisatiekundigen, aardige, vriendelijke mensen die de wereld bekijken vanuit een heel andere hoek dan ik: een georganiseerde. De omstandigheden waren droevig, en dat slaat dan toch terug op de sfeer. We kwamen op een begrip waarmee zij bezig waren, dat van de verwaarloosde organisatie. Als je dat googlet, zie je dat er meer mensen … [Lees meer...] overDe verwaarloosde wetenschappen
‘Die Ridder metter Swane’ capittel [23]
Een schone ende miraculeuse historie vanden Ridder metter Swane Kritische editie bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, met hulp van Dirk Geirnaert bij de refreinen. Studie-editie: capittel [23] Lees-editie: capittel [23] Bij wijze van inleiding Eerder verschenen capittels: Studie-editie — Lees-editie Geoptimaliseerd voor dubbelzijdig … [Lees meer...] over‘Die Ridder metter Swane’ capittel [23]
Gedurfd en zorgvuldig
Het Nederlandse liefdeslied in de Middeleeuwen is het magnum opus van Frank Willaert, waaraan hij in 1997 begon tijdens een verblijf aan het toen nog in Wassenaar gevestigde NIAS. Ik verbleef daar ook en werkte veel samen met Willaert, las eerste aanzetten, besprak mijn en zijn onderzoek en was op deze manier intensief betrokken bij de eerste wordingsfase van het boek dat nu, … [Lees meer...] overGedurfd en zorgvuldig
Byblis, de tweeëntwintigste heldin van Ovidius (1)
Olga van Marion laat in haar proefschrift zien hoe belangrijk de heldinnenbrieven van Ovidius zijn geweest voor de Nederlandse letterkunde. Renaissance-auteurs fingeerden alle mogelijke brieven van personages uit de bijbel, de mythologie en de geschiedenis die direct of indirect teruggaan op de 21 Epistulae heroïdum van Ovidius, brieven van of aan Medea, Helena, Penelope en … [Lees meer...] overByblis, de tweeëntwintigste heldin van Ovidius (1)
De morfologie van Hypotheker, de heuristiek van Fritaliaan
Een eigen horecazaak, wie droomt daar niet van? Zelf maak ik al een tijdje plannen om een snackbar te beginnen. Mijn ultieme wens is om hem uit te bouwen tot een keten, die ik dan voor veel geld als franchiseformule kan verkopen. Het ondernemingsplan is nog van later zorg; ik begin met de naam. Hoe noem ik mijn frietkotketen? Ik wis mijn whiteboard schoon en pak een … [Lees meer...] overDe morfologie van Hypotheker, de heuristiek van Fritaliaan
Het beeld van de neerlandistiek
Het is een vraag die een beetje in de lucht blijft hangen, in de discussie die Abdelkader Benali en Jos Joosten in De Nieuwe Contrabas Podcast: hoe komt een schrijver als Benali nu toch aan het beeld dat de studie Nederlands alleen maar gaat over de Grote Drie Dooien, dat er eigenlijk geen aandacht is voor literatuur na 1980, terwijl er van dat beeld al sinds januari 1981 niet … [Lees meer...] overHet beeld van de neerlandistiek
Een laat-middeleeuwse fibula met opschrift. En dan nu, ruim vijf jaar later, de oplossing
Het begon allemaal op zondag 31 januari 2016 toen ik in Neder-L dit stukje schreef over een laat-middeleeuwse fibula met inscriptie die door Herman Mulder aangekocht was. Probleem was dat hij de inscriptie niet kon lezen. Daarom stuurde hij mij foto's van die fibula op in de hoop dat 'the wisdom of the crowd' van Neder-L lezers de oplossing (dichterbij) zou kunnen … [Lees meer...] overEen laat-middeleeuwse fibula met opschrift. En dan nu, ruim vijf jaar later, de oplossing
‘Die Ridder metter Swane’ capittel [22]
Een schone ende miraculeuse historie vanden Ridder metter Swane Kritische editie bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, met hulp van Dirk Geirnaert bij de refreinen. Studie-editie: capittel [22] Lees-editie: capittel [22] Bij wijze van inleiding Eerder verschenen capittels: Studie-editie — Lees-editie Geoptimaliseerd voor dubbelzijdig … [Lees meer...] over‘Die Ridder metter Swane’ capittel [22]
Lei past in het rijtje ‘hij-zij-Lei-wij’
Taal is een proces van de samenleving dat zich voltrekt en letterlijk uitdrukking geeft aan wat er plaatsvindt binnen de mens en rondom in de wereld. Feit is dat een toenemend aantal mensen zich niet meer herkent in oude (veilige) duidingen, die voorheen altijd grondig geslachtsbepaald waren: mannelijk of vrouwelijk, yang of yin, en daar heeft men zich maar aan te houden. … [Lees meer...] overLei past in het rijtje ‘hij-zij-Lei-wij’
Tussen aanhalingstekens
In de Tweede Kamer zit inmiddels een politicus die het woord "holocaust" tussen aanhalingstekens zet. Nu kan dit in theorie onbekendheid zijn met de spellingconventies. Je ziet ook wel eens een bord buiten een bruin café waarop staat aangekondigd "Kom binnen. De koffie is 'klaar'", waarbij de aanhalingstekens dienen om het woord klaar te benadrukken. Als het onbekendheid is … [Lees meer...] overTussen aanhalingstekens
De sociale veiligheid en professor Hellinga
Professor Hellinga die van 1946 tot 1978 hoogleraar filologie/historische taalkunde bij Neerlandistiek aan de Universiteit van Amsterdam was, werd door staf en studenten niet alleen bewonderd maar ook gevreesd. Daarvan getuigde Jacques Klöters hier al eerder: Hellinga was legendarisch, onvoorspelbaar en onzichtbaar. […] Hellinga werd omringd door zijn medewerkers, van wie … [Lees meer...] overDe sociale veiligheid en professor Hellinga
ordelijk / ordentelijk
Verwarwoordenboek vervolg (235) ordelijk / ordentelijk De woorden verschillen in betekenis. ordelijk geordend (tegenover ‘slordig’), netjes, rustig Een ordelijk huishouden draagt ook bij aan welzijn en gezondheid.De protestmarsen kenden een ordelijk verloop. ordentelijk … [Lees meer...] overordelijk / ordentelijk