Waarom de poëzie van Esther Jansma lezen? Εen van de eigenaardigheden van moderne poëzierecensies is dat ze meestal geheel en al bestaan uit uitleg: deze beeldspraak betekent dit, de dichter heeft die en die vorm gekozen vanwege dat. Mij verbaast dat altijd een beetje. Voor zover een recensie bedoeld is om lezers te informeren of ze iets wel of niet moeten kopen, is het … [Lees meer...] overMoet ik soms mijn onderbroek laten zakken?
Artikel
Scholen maken zich in vacatures niet druk om werkdruk
Vacatures voor eerstegraadsdocent Nederlands (slot) Na de publicatie van ons eerste artikel over vacatures voor eerstegraadsdocenten Nederlands reageerden er docenten die aangaven dat niet alleen salaris ertoe doet. Een van hen schreef: “Ik ben eerder nieuwsgierig naar hoe de school aankijkt tegen het docentschap, de ideale klassengrootte, de balans werk en privé, de ideale … [Lees meer...] overScholen maken zich in vacatures niet druk om werkdruk
Eerste kus
Onder de titel In gekroonde stoeten stelde Aad Meinderts, directeur van het Literatuurmuseum, de geschiedenis van de P.C. Hooftprijs, de Theo Thijssenprijs en de Max Velthuijsprijs te boek. De door de Stichting P.C. Hooftprijs voor Letterkunde uitgegeven monografie biedt een informatief en vaak vermakelijk overzicht van de bewogen geschiedenis van vooral de P.C. Hooftprijs: … [Lees meer...] overEerste kus
De kraters van hun vaderland
Waarom Aleksandr Poesjkin lezen? Aleksandr Poesjkin was een nationalist, 'pan-Slavistische kolonialist' en 'een voorloper van Nikita Michalkov, de pro-Poetin regisseur'. Dat schreef de slavist Arie van der Ent, die in Oekraïne woont, een paar maanden geleden in een ingezonden brief in NRC. Moet je het werk van zo iemand in deze tijden wel lezen? Kun je er wel van … [Lees meer...] overDe kraters van hun vaderland
Willem Frederik Hermans als observator van eigentijdse taal
Het kunnen kleinigheidjes zijn (de telegrambesteller die op blz. 12 Goeiemorrege zegt) maar ook dingen die door de auteur veel breder uitgemeten worden in Onder Professoren. W.F. Hermans moet wel geïrriteerd geweest zijn over het frequente en daarmee irrelevante gebruik van het voegwoordje dus, hij voegt het bij herhaling en herhaling in bij wat hij mensen laat zeggen. Dat … [Lees meer...] overWillem Frederik Hermans als observator van eigentijdse taal
De jeugd van tegenwoordig
Jonge vrienden, Jullie zijn dom, gemakzuchtig en ongeletterd. Jullie geheugen is bedroevend, jullie taalbeheersing abominabel. Ik bedenk dat niet zelf, maar laat me leiden door grote geesten. Laat me citeren, om te beginnen uit het werk van de Romeinse aristocraat Seneca, de vader van de bekende filosoof, die dit omstreeks het jaar 40 van onze jaartelling schreef, toen hij … [Lees meer...] overDe jeugd van tegenwoordig
ChatGPT: de rapportcijfers
Sinds begin december 2022 is een nieuwe versie van ChatGPT, ook wel Assistant genoemd, gratis beschikbaar voor internetgebruikers. Het is een van de recentste chatbots van het bedrijf OpenAI. Chatbots, ook wel ´kletsrobots´ genoemd, bestaan al enkele jaren. Een chatbot is software die het mogelijk maakt om te communiceren met een andere computer alsof het denkend menselijk … [Lees meer...] overChatGPT: de rapportcijfers
In het walhalla gelanceerd
Pogingen om iets structureel te verbeteren kunnen rekenen op mijn sympathie. Dus had het boek Optimistische woede (2022) van schrijverscollectief Fixdit een waarderingsvoorsprong voordat ik het begon te lezen. Gelijkwaardig, evenredig – mochten de geslachten dat in literatuur vandaag nog niet zijn, dan maar gisteren!Sowieso was ik jaloerserig, doordat de leden in maart 2022 een … [Lees meer...] overIn het walhalla gelanceerd
‘Maf ze’ revisited
Linguïstische Miniatuurtjes revisited (2) In juni 2023 is het precies 30 jaar geleden dat ik in het toenmalige Neder-L mijn allereerste miniatuurtje schreef (toen nog zonder titel). In de komende maanden zal ik met enige regelmaat zo’n oud miniatuurtje herlezen, en er met de kennis van nu iets nieuws (of fris) over proberen te zeggen. Vandaag: werk ze! Linguïstisch … [Lees meer...] over‘Maf ze’ revisited
Is gebarentaal aangeboren?
Dat gebarentalen volwaardige talen zijn – ik geloof niet dat er nog iemand is die het daar niet mee eens is. Moedertaalgebaarders kunnen alles zeggen wat ze willen zeggen, en ze doen dat op manieren die in alle opzichten lijken op die van moedertaalsprekers van een willekeurige taal. Ook de delen van de hersenen die ze daarbij gebruiken zijn dezelfde als mensen gebruiken voor … [Lees meer...] overIs gebarentaal aangeboren?
De invloed van het Nederlands op de Noord-Amerikaanse talen
In 2009 werd herdacht dat vierhonderd jaar eerder, in 2009, Henry Hudson met zijn VOC-schip voor anker ging bij Manhattan. In zijn kielzog landden Nederlandse kolonisten op het eiland en stichtten de stad Nieuw-Amsterdam. Al in 1664 namen de Engelsen het gebied over van de Nederlanders. Zij transformeerden de landbouwgrond tot de huidige wereldstad New York. Maar er bleven … [Lees meer...] overDe invloed van het Nederlands op de Noord-Amerikaanse talen
Silhouette
Achter het achtervoegsel 25 Het oudste citaat uit het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) waarin het woord silhouette voorkomt, is afkomstig uit de Historie van den Heer Willem Leevend van het schrijversduo Betje Wolff en Aagje Deken. In het eerste deel van deze roman – uit 1784 – lezen we op de bladzijden 128 en 129 in een brief van … [Lees meer...] overSilhouette
De dokter en de bananenschil: de complexiteit van moppen en humor
In Neerlandistiek schreef Nicoline van der Sijs onlangs over Chattie (leuke naam, die houden we erin), onder andere over zijn onvermogen om moppen te tappen. Het begrip “mop” is Chattie weliswaar niet geheel onbekend, maar hij weet geen humor te genereren die door mensen als (enigszins) leuk wordt ervaren. Op Nicolines verzoek om eens “een mop over een poes” te vertellen, nam … [Lees meer...] overDe dokter en de bananenschil: de complexiteit van moppen en humor
Het belang van het laatste woord
Eergisteren kwam Eugen Rochko, de maker van het socialemediaplatform Mastodon met een voor sommigen schokkend bericht: hij zou overwegen om een functie voor 'quote posten' te maken omdat mensen erom vroegen. Het bericht kwam een paar dagen nadat de Zweedse activiste Greta Thunberg op een ander socialemediaplatform, Twitter, een nu al beroemde 'quote post' had geplaatst. op … [Lees meer...] overHet belang van het laatste woord
beschrijven / omschrijven
Verwarwoordenboek 300 (en slot) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overbeschrijven / omschrijven
W.F. Hermans en ’tenslotte’ of ’ten slotte’
Van een van m’n studenten leerde ik een keer een onderscheid dat ik had behoren te kennen: het verschil tussen ten slotte en tenslotte. Ten slotte is ‘als laatste’ – tenslotte is ‘welbeschouwd’. Ten slotte zou ik, vooruit, een bijwoord van tijd kunnen noemen, tenslotte een modaal bijwoord (waarin iemand welbeschouwd een … [Lees meer...] overW.F. Hermans en ’tenslotte’ of ’ten slotte’
Vondels Lucifer (1654) hertaald (2022)
Wie deed eenmaal ‘heilig’ in ‘veilig’ weerklinken?Heiligheid.... Veiligheid.... Vondel!Buiten God is het nergens veilig.... Uit: Eva (1927), Carry van Bruggen Waarom Liever luie lezers dan geen lezers - dit standpunt van Marita Mathijsen deel ik van harte. Als hoofddocent vroegmoderne letterkunde in Utrecht (2002-2011) en vervolgens in Groningen (tot mijn pensioen in … [Lees meer...] overVondels Lucifer (1654) hertaald (2022)
Vondels Lucifer – inleiding op een serie bijdragen
Vondel moet het hebben zien aankomen. Hij wist dat zijn werk controversieel was. Alleen al de aanduiding ‘Het tooneel is in den hemel’ om aan te geven waar de handeling zich afspeelde, zou op weinig bijval kunnen rekenen bij de calvinistische predikanten. Ze vonden toneel al op voorhand verdacht en ze wantrouwden de katholieke Vondel ten diepste. Lucifer stond in 1654 tweemaal, … [Lees meer...] overVondels Lucifer – inleiding op een serie bijdragen
Jan
Ongeveer zes jaar heeft Jan Renkema op deze plaats zijn Verwarwoordenboek gevuld. Hij houdt er vandaag, met aflevering 300, mee op. Hij heeft beloofd dat hij nog nieuwe stukken voor ons zal schrijven, dus het is helemaal geen afscheid – maar wel aanleiding voor mij om eens wat aardigs over hem te zeggen. Want in zekere zin begon de samenwerking met Jan op een heel bijzondere … [Lees meer...] overJan
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 116 en 117 (slot)
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 116 en 117 (slot)
Vertrouwen in de toekomst zonder een enkele aanleiding
Bedankt voor de inspiratie (4): Yung Han Khoe Divers zijn de manieren waarop en redenen waarom studenten en medewerkers terechtkomen bij de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur in Nijmegen. Maar één ding hebben ze vaak gemeen: ze kwamen er door personen. Een ouder, een klasgenoot, een docent, een studiegenoot. Iemand gaf ons een zetje, bracht ze op het idee, schakelde ze … [Lees meer...] overVertrouwen in de toekomst zonder een enkele aanleiding
De aangrijpendste uitvoering van de Gijsbreght aller tijden
5 december 1943: Fons Rademakers speelt Gijsbreght van Aemstel in een Zwitsers vluchtelingenkamp Het is op het eerste gezicht een weinig opzienbarende foto. Een zwartgeklede jongeman staat met geheven armen op een eenvoudig podium, in het zwakke licht van een gloeilamp. Zijn houding en mimiek impliceren de aanwezigheid van een publiek achter de fotograaf. Het beeld wordt … [Lees meer...] overDe aangrijpendste uitvoering van de Gijsbreght aller tijden
#IkLeesCouperus: Eline Vere, millennial babe
Ik heb één roman van Louis Couperus hertaald, maar ik zal mezelf zeker geen kenner van zijn werk noemen. Te veel boeken van de meesterverteller heb ik nog níet gelezen. Aan de andere kant: nog nooit is mij iets van hem tegengevallen. Alle reden om in het Couperus-jaar 2023, honderd jaar na zijn overlijden, meer van zijn werk te (her)ontdekken en belichten, in de hoop dat vele … [Lees meer...] over#IkLeesCouperus: Eline Vere, millennial babe
De ‘liefdesboekjes’ redden zich ook wel zonder Kees ’t Hart
"Verwarring en onzekerheid, 'angst' en verlangen." Dat zijn volgens Kees 't Hart de ingrediënten voor wat hij 'liefdesromans' noemt, het soort boeken dat in Nederland onder andere verschijnt in de Bouquetreeks. In zijn boek Pleidooi voor pulp houdt 't Hart een, eh, pleidooi voor zulke boekjes. Hij wil dat ze serieus genomen worden, dat ze in de boekwinkel verschijnen, dat … [Lees meer...] overDe ‘liefdesboekjes’ redden zich ook wel zonder Kees ’t Hart
Een bewonderenswaardig project
Onlangs is het vierde deel van de Encyclopedie van de Nadere Reformatie (uitg. De Groot Goudriaan, en later Kok, Kampen) van de pers gekomen en deel 5, het afsluitende deel, zal in het voorjaar verschijnen. Het lijkt geen nieuws dat in Neerlandistiek aandacht moet krijgen, maar dat is toch een vergissing. In deze omvangrijke delen is een schat aan kennis over de zeventiende … [Lees meer...] overEen bewonderenswaardig project
