Een vwo-leerling die we in het kader van een KNAW-onderzoek in 2019 vroegen naar het leesonderwijs bij het schoolvak Nederlands, zei: ‘Als ik bij andere vakken zo zou lezen als ik het bij Nederlands leer, zou ik voor alles onvoldoendes halen.’ Wat bedoelde hij met ‘zo lezen’? Dat bleek te gaan om wat bij begrijpend lezen wordt aangeleerd bij Nederlands. Het is wel … [Lees meer...] overBegrijpender lezen: Naar een betekenisvol vak Nederlands
Artikel
Kamervragen en hoe W.F. Hermans Jan de Koning daarvoor bejegende
In de vroege jaren ‘70 van de vorige eeuw had de Rijksuniversiteit Groningen te maken met een paar affaires die landelijk de aandacht trokken. Daar was dus eerst de zaak-Vermaning (zie de vorige aflevering): vónd de Drentse amateur-archeoloog “artefacten” van tienduizenden jaren oud of of máakte hij die, scharensliep van beroep? Het Biologisch Archeologisch Instituut van de RUG … [Lees meer...] overKamervragen en hoe W.F. Hermans Jan de Koning daarvoor bejegende
Hebben films een grammatica?
Hebben films een grammatica? Wel volgens Dorit Abusch en Mats Rooth. In een nieuw artikel in het tijdschrift Linguistics & Philosophy leggen ze een klein stukje van die grammatica uit, en ze laten zien dat er overenkomsten zijn met de manier waarop in zinnen betekenis wordt gegeven. Het gaat over sequenties als de bovenstaande. Ze komen zowel in films als in … [Lees meer...] overHebben films een grammatica?
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 96 en 97.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 96 en 97.
Etymologica: chowchow
Toen mij gevraagd werd de lustrumeditie van het Groot Leiderdorps Dictee te schrijven, probeerde ik zoveel mogelijk woorden te gebruiken die algemeen bekend zijn maar bij het opschrijven de nodige hoofdbrekens zouden kunnen opleveren. Een Duitse herder (met hoofdletter), een sint-bernardshond (met voluit geschreven sint, koppelteken en kleine letters) en een chowchow (kleine … [Lees meer...] overEtymologica: chowchow
De valbijl
Promovendus Jan de Ridder verraste mij met een exemplaar van de eerste aflevering van het tijdschrift De Valbijl, april 1924. Het papier verkruimelt in mijn vingers, het eens rode omslag is verbleekt - voltooid verleden tijd. Sinds de verdediging van mijn proefschrift, begin 2002, had ik het blad niet meer gezien. Een grandioos succes was het bepaald niet. Er verschenen in … [Lees meer...] overDe valbijl
De Haagse Bieb: hoog op de poten, kaal in de veren en een grote bek
Nederland leest steeds minder en steeds minder graag (zegt men). Na twintig jaar kwakkelen staat het leesonderwijs weer bovenaan de agenda. Want als kinderen – politici, wethouders en managers – niet goed kunnen lezen, daalt het onderwijsniveau. De kansenongelijkheid neemt toe. Het lezen promoten is dus ‘hot’. Ter gelegenheid van het verschijnen van de bundel ‘Omdat … [Lees meer...] overDe Haagse Bieb: hoog op de poten, kaal in de veren en een grote bek
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittel 95.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittel 95.
Voor en achter
De Nederlandse grammatica laat toe dat voorzetsels (in de voorbeelden onderstreept) worden samengetrokken: Het liggend streepje geeft aan dat er een zinsdeel ‘ontbreekt’, dat gemakkelijk aangevuld kan worden, al geeft dat een buitengewoon houterig resultaat: Voorzetseluitdrukkingen laten evengoed samentrekking toe, ook met gewone voorzetsels … [Lees meer...] overVoor en achter
Een verzameling plankjes
Waarom Ingmar Heytze lezen Met wat geluk, de nieuwste bundel van Ingmar Heytze, gaat over grote thema's van dood en leven. De bundel is opgedragen aan Heytzes vader, dit jaar op 90-jarige leeftijd overleden. Een aantal gedichten zijn aan hem en zijn dood gewijd, zoals hier ook verschillende coronagedichten in zijn opgenomen. Hartverscheurend worden zulke gebeurtenissen bij … [Lees meer...] overEen verzameling plankjes
Koudum en de Friese literatuur (19e eeuw): de Halbertsma’s en de Rimen en teltsjes
Koudum speelt geen grote rol in de Friese literatuur. Als Koudum al een rol speelt, dan is het niet meer dan een figurantenrol. Je moet het soms ver zoeken en dat heb ik dan ook gedaan. Zo zag ik op mijn zoektocht dat de beroemde 19e-eeuwse schrijver en taalwetenschapper Joost Hiddes Halbertsma (1789-1869 ), toen hij in Amsterdam aan het Doopsgezind Seminarie studeerde, les … [Lees meer...] overKoudum en de Friese literatuur (19e eeuw): de Halbertsma’s en de Rimen en teltsjes
Le titanic
Het internet heeft alles en mijn wens was bescheiden. Omdat we deze zomer met de boot naar het noorden trekken, wou ik graag met de kinderen naar Titanic kijken. Achteraf bekeken snap ik ook wel dat ik daarmee angsten kon oproepen waardoor ik mijn kinderen nooit nog een boot op zou krijgen, maar dat is het punt niet. Het punt is dat we helemaal geen Titanic hebben gekeken. Het … [Lees meer...] overLe titanic
Waar lezen we?
Lezen is niet alleen een van de leukste dingen die je brein kan doen, het is ook enorm ingewikkeld. Van alles en nog wat komt erbij kijken: begrip van de taal, manieren om bij te houden waar je precies bent in een verhaal of een betoog, je stelt je misschien visueel voor wat je ziet, je reageert emotioneel en wat al niet. Maar daarbij is lezen uiteindelijk ook nog een vorm … [Lees meer...] overWaar lezen we?
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittel 94.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittel 94.
Tussen hemel en aarde: vreemde ervaringen in Nederlandse musea
2010, Leeuwarden. Twee beveiligers komen elkaar tegen in de kelder van de Kanselarij, een van de gebouwen waarin destijds het Fries Museum huisde. Het is bijna sluitingstijd en het museum is leeg op de medewerkers na. Terwijl de beveiligers de laatste minuten van hun werkdag doden met een praatje, zien ze opeens vanuit hun ooghoeken beweging. Ze draaien zich om, klaar om een … [Lees meer...] overTussen hemel en aarde: vreemde ervaringen in Nederlandse musea
Knipperette
Achter het achtervoegsel 24 In ons ette-corpus staan nu zo’n zeshonderd woorden waarvan er vele de afgelopen twee jaar in deze rubriek zijn behandeld of via de Facebookpagina van het 'Genootschap ter bevordering van het gebruik van het suffix -ette' aandacht hebben gekregen. Nog steeds krijgen we nieuwe of oude voor ons onbekende ette-woorden opgestuurd en van sommige … [Lees meer...] overKnipperette
De wiskundige eenvoud van menselijke taal
Als ik helemaal alleen op de wereld was, zou ik dan nog taalkundige zijn? Het wordt dan natuurlijk minder gemakkelijk om nieuwe observaties te leren, en sommige takken van het vak verloren hun maatschappelijk belang, eenvoudigweg omdat ik in mijn eentje de maatschappij zou zijn. Stukjes voor Neerlandistiek schrijven zou ik om soortgelijke redenen na een tijdje waarschijnlijk … [Lees meer...] overDe wiskundige eenvoud van menselijke taal
allemaal / iedereen
Verwarwoordenboek vervolg (296) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overallemaal / iedereen
Een Hekkinkje doen: ik als eerste, anderen daarna
Voor iemand die via een Proclamatie van en tot Mijn volk spreekt, zoals de toenmalige koningin Wilhelmina deed na de Duitse inval in 1940, is het geen wonder als deze het verderop in dezelfde tekst ook heeft over Ik en Mijn Regeering. Misschien wordt dat in koninklijke kring anders gevoeld, voor mij klinkt “mijn regering en ik” sympathieker. “De … [Lees meer...] overEen Hekkinkje doen: ik als eerste, anderen daarna
vol dringend aangevraagde bakjes onvermogen
Waarom gedichten van Joke van Leeuwen lezen? Ik kan nu al uitzien naar een studie van het gehele werk van Joke van Leeuwen, hoewel bij mijn weten nog niemand begonnen is aan zo'n studie en dat werk trouwens ook hopelijk nog lang niet klaar is. Haar nieuwste bundel heet Aan tafels – eerder schreef Mathijs Sanders er al dit over, maar er kan niet genoeg over worden … [Lees meer...] overvol dringend aangevraagde bakjes onvermogen
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 92 en 93.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 92 en 93.
Er is meer dan grammaticale regels en begrijpend lezen
Bedankt voor de inspiratie (2): Djano Koerdenburg Divers zijn de manieren waarop en redenen waarom studenten en medewerkers terechtkomen bij de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur in Nijmegen. Maar één ding hebben ze vaak gemeen: ze kwamen er door personen. Een ouder, een klasgenoot, een docent, een studiegenoot. Iemand gaf ons een zetje, bracht ze op het idee, schakelde ze … [Lees meer...] overEr is meer dan grammaticale regels en begrijpend lezen
‘Morgen kun jij aan mijn baas niet zomaar een uitbrander geven’
Hoe efficiënt is taal? In sommige opzichten niet zo heel erg efficiënt. Wanneer je een willekeurig woord uitspreekt, kan de luisteraar vaak al na een paar klanken raden wat er gezegd gaat worden, en toch spreekt de gemiddelde spreker dan nog even door. Dat is strikt genomen verspilling van de moeite: bewegingen van tong en lippen die de boodschap niet verder hoeven uit te … [Lees meer...] over‘Morgen kun jij aan mijn baas niet zomaar een uitbrander geven’
Etymologica: Patta’s
Sommige woorden worden eerst gebruikt door jongeren in hun zogenaamde straattaal, en stijgen vervolgens in aanzien en bekendheid doordat een deftig woordenboek als Van Dale ze opneemt. Dat geldt bijvoorbeeld voor de benaming patta’s voor (sport)schoenen, die Van Dale in 2005 aan zijn bestand heeft toegevoegd als: pata ‘linnen of canvas sportschoen’, een leenwoord uit het … [Lees meer...] overEtymologica: Patta’s
Een niet te vergeten schrijfster
Mirjam van Hengel heeft een hekel aan de term 'vergeten schrijfster' – door wie zijn die schrijvers dan precies vergeten? Een schrijver is er toch nog altijd – zeker als het werk af en toe wordt heruitgegeven? Toch heeft ze tijdens het schrijven van haar boek Dola voortdurend aan iedereen moeten uitleggen wie Dola de Jong ook weer was. Verschillende keren is De Jong al … [Lees meer...] overEen niet te vergeten schrijfster
