Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Waar dient het voor? Er zijn zo ontzettend veel redenen om wild te zijn van dit boek. Een: iedereen voorlezer! Je hoeft geen stemmetjes te kunnen nabootsen, je hoeft geen diploma te hebben … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Waar dient dit voor?
Artikel
Is hy aerm, hy en sal niet rijcken,
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (21) - Die gheen pluymen en can strijcken Anthonis de Roovere (1430-1482) laat zich in zijn werk van allerlei zijden zien: als religieus man én als cynicus, als lyricus én als denker. Dat alles heel vaardig en ambachtelijk gegoten in de dichtvormen die in het Frans waren en ontstaan en die de rederijkers in de … [Lees meer...] overIs hy aerm, hy en sal niet rijcken,
In memoriam Richard Bank (1969-2022)
Vanochtend is, in de leeftijd van 52 jaar en na een ziekbed, Richard Bank (1 augustus 1969-7 juli 2022) overleden. Richard was een man met heel veel talenten. Hij promoveerde in 2015 in Nijmegen op een proefschrift over de rol van mondbewegingen in gebarentaal, en was als professioneel fotograaf actief. Samen met zijn vrouw Saskia Aukema maakte hij bijzondere projecten … [Lees meer...] overIn memoriam Richard Bank (1969-2022)
De verleden tijd van stofzuigers
Achter het achtervoegsel (19) Van alle huishoudelijke klusjes vind ik stofzuigen niet de vervelendste. Zeker niet nu wij recent een nieuwe stofzuiger hebben aangeschaft met een vermogen van maar liefst 550 Watt. Of ze nu op parket liggen of op de vloerbedekking, pluisjes, broodkruimels en zandkorrels zijn geen partij voor deze krachtpatser. In dat opzicht doet de fabrikant … [Lees meer...] overDe verleden tijd van stofzuigers
(Mijn vader doodde mijn moeder.)
Een zomer met Manon Uphoff (5) Dat Manon Uphoff zich ook als beeldend kunstenaar ontwikkeld heeft, is in een aantal opzichten goed te begrijpen. Haar vader maakte in zijn vrije tijd ook beeldend werk en in interviews heeft ze uitgelegd dat hij haar ook kennis liet maken met andermans werk. Ze is dus met die kunstvorm opgegroeid. (Muziek speelt hoegenaamd geen rol en, … [Lees meer...] over(Mijn vader doodde mijn moeder.)
fysiognomie / fysionomie
Verwarwoordenboek vervolg (275) fysiognomie / fysionomie De woorden worden door elkaar gebruikt, maar het had zo mooi anders gekund. fysiognomie de leer dat het uiterlijk iets zegt over iemands karakter; vorm van het gezicht Ik geloof echt in fysiognomie. Waarom spreken we anders over een wilskrachtige kin en wellustige lippen? In de psychologie … [Lees meer...] overfysiognomie / fysionomie
Right or wrong: my Campert!
Behalve dat ze ooit samen optraden, hebben Remco Campert en Bart Chabot nóg iets gemeen, namelijk dat ik geen kwaad woord over hen kan horen, laat staan schrijven. Ik weet dat ik als aanstormend literatuurliefhebber ergens in 4VWO een VPRO-uitzending zag waar de toen ook aanstormende Chabot ‘De Dag Dat De Derde Wereldoorlog Ook Aan Ons Land Niet Onopgemerkt Voorbijging’ … [Lees meer...] overRight or wrong: my Campert!
Het zachte, kwetsbare vlees
Een zomer met Manon Uphoff (4) Als je me maar laat schrijven laat een heel andere stem van Manon Uphoff horen dan haar literaire werk. Het boekje bestaat uit brieven die ze tussen september 2009 en augustus 2010 schreef aan een stervende vriend, haar collega-schrijver Herman Franke. Er staan ook wat brieven van Franke in, maar deze zijn kort en lijken vooral bedoeld omdat … [Lees meer...] overHet zachte, kwetsbare vlees
Wat kan mij het schelen
Enkele decennia geleden gaf ik taalkundevakken aan toekomstige neerlandici. De leukste modulen vond ik wel die over de traditionele grammatica. Dat programma begon rustig met een basisgrammatica, maar bij Grammatica II begon de student pas goed een beeld te krijgen van wat hij moest kunnen op het gebied van de zinsontleding: samengestelde zinnen uitpluizen met vele inbeddingen … [Lees meer...] overWat kan mij het schelen
Een survivalpakket van mannelijkheid
Een zomer met Manon Uphoff (3) De spelers (2009) valt onder andere te lezen als een roman over de macht van de taal en de macht van het lichaam. Dat is soweiso een centraal thema in Manon Uphoffs werk: de kracht van het abstracte, lichaamloze woord, de sterkte van het concrete, warme lichaam. Maar nergens wordt het zo tot in detail uitgewerkt als in De spelers. Het boek … [Lees meer...] overEen survivalpakket van mannelijkheid
Etymologica: Knekelveld en knekelhuis
Bij sommige oude begraafplaatsen vindt men soms nog een knekelveld of een knekelhuis. Dat zijn plekken, waar de beenderen van geruimde graven werden opgeborgen. Dat blijkt onder andere uit een bepaling uit de negentiende eeuw: Na het voorschreven tijdperk zullen de graven op de openbare burgerlijke begraafplaats, welke in eigendom bezeten worden, onder toezigt der … [Lees meer...] overEtymologica: Knekelveld en knekelhuis
Ouders passen hun woorden aan hun kinderen aan
Dat mensen anders tegen kleine kinderen spreken, weet iedereen die in de buurt van een wieg haar oren open heeft gezet: mensen praten hoger, en langzamer en mogelijk ook duidelijker. Het is vermoedelijk een biologisch automatisme: het is vrijwel onmogelijk om tegen een klein kindje op dezelfde manier te praten als tegen een vijftigjarige. Er is een onderzoeksgebied dat … [Lees meer...] overOuders passen hun woorden aan hun kinderen aan
Politici die (eerlijk) zeggen dat ze iets zeggen
Toevallig gekeken naar iets van de verhoren in de eerste week van de Parlementaire Enquête naar de Aardgaswinning in Groningen? (Toen de vondsten destijds werden gedaan lokaliseerde Den Haag deze niet in Groningen maar in “het Noorden des lands”.) Wat een contrast tussen George Verberg en Annemarie Jorritsma! Een van de verschillen betrof de taal. Bij mevrouw Jorritsma – … [Lees meer...] overPolitici die (eerlijk) zeggen dat ze iets zeggen
Waar slaat ‘slaan’ op?
Waarom ‘slaan’ soms ‘beginnen’ betekent Hoe zeg je in het Nederlands dat je ergens aan gaat beginnen? Inderdaad, gewoon met het hulpwerkwoord beginnen. Of eventueel met starten of aanvangen. Maar wie wat afwisseling wil, kan in plaats van beginnen ook ergens aan slaan: aan het dansen slaan, aan het zingen slaan, enzovoorts. Waar slaat het eigenlijk op dat slaan hier … [Lees meer...] overWaar slaat ‘slaan’ op?
Salmoneus: de koning die dacht dat hij Jupiter was
De rei van priesters van Jupiter zingt in Salmoneus: Aertsvader, wou Jupijn u spaeren, En uwe grijze hairen, Om out en stram te lijen De tempelschenderyen? Om deze … [Lees meer...] overSalmoneus: de koning die dacht dat hij Jupiter was
De politiek-maatschappelijke boodschap van Wormmaan
Dit jaar werd de Libris-literatuurprijs gewonnen door Mariken Heitman, met haar tweede roman Wormmaan. In de roman wordt via twee verhaallijnen gespeeld met hetzelfde vraagstuk. In het hier en nu is er de zaadveredelaar Elke, die zich bezighoudt met het ontwikkelen van gewassen die passen bij de wensen van de moderne consument. Na een grote tegenslag trekt ze zich … [Lees meer...] overDe politiek-maatschappelijke boodschap van Wormmaan
Ende bij den drollen int weer weghen
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (20) – Nu noch Nu noch is een van de bekendste kluchten uit de late middeleeuwen. Een man klaagt bij zijn buurman over zijn vrouw die altijd ruziemaakt. Wat moet hij doen? Zijn buurman zegt: je moet vanaf nu als ze iets zegt, alleen nog maar zeggen ‘nu noch’ . Dat doet de man, maar het leidt natuurlijk vooralsnog … [Lees meer...] overEnde bij den drollen int weer weghen
aanmeren / afmeren
Verwarwoordenboek vervolg (274) aanmeren / afmeren De woorden betekenen hetzelfde, maar verschillen in perspectief. aanmeren een boot vastleggen aan de wal (de passagiers gaan aan land) Oranjestad op Aruba heeft een haven waar grote cruiseschepen kunnen aanmeren. afmeren een boot … [Lees meer...] overaanmeren / afmeren
Zijn denken en communiceren hetzelfde?
Een van de vele discussies die de taalwetenschap al eeuwen splijt is die van de functie van taal. Dat de mens taal heeft, kost op zijn minst moeite – moeite om de taal te leren, moeite om de hersenen te pijnigen bij het zoeken van woorden, het plaatsen van die woorden in zinnen enzovoort. Waarom doen we dat? Er zijn twee belangrijke kampen: taal is om in te denken, en taal … [Lees meer...] overZijn denken en communiceren hetzelfde?
Nieuwe uitgave van Wij slaven van Suriname voor het onderwijs
Recensie van Henna Goudzand Nahar en Michiel van Kempen (red.) - Wij slaven van Suriname van Anton de Kom ‘Het gespuis’, daarmee duidden de koloniale bestuurders de helden van Suriname aan. In zijn antikoloniale roman Wij slaven van Suriname (1934) noemt Anton de Kom (1898-1945) deze marrons, die in verzet kwamen tegen de slavernij en ook andere slaven hielpen de vrijheid … [Lees meer...] overNieuwe uitgave van Wij slaven van Suriname voor het onderwijs
Sonja Barend kon Gerrit Komrij niet interviewen
Ik had net de mooie biografische deelstudie van Gerrit Komrij gelezen die Arie Pos heeft gepubliceerd (De wording van Komrij), toen op YouTube een oud interview (1993) met de schrijver verscheen, door Sonja Barend, naar aanleiding van het verschijnen van zijn roman Dubbelster. Sonja Barend is nu oud en wordt beschouwd als een eerbiedwaardig iemand, een voorbeeld van iemand … [Lees meer...] overSonja Barend kon Gerrit Komrij niet interviewen
Fantastisch: wat het is en wat het niet zo lang geleden was
Nog even een duikje nemen in de Handelingen van de Tweede Kamer, en wel die van zeer nabij, namelijk het huidige kalenderjaar? (Zie de vorige bijdrage over met droge ogen beweren.) Als we het woord fantastisch en fantastische opzoeken, komen we tot een kleine 100 stuks, zelfs al zitten we nog enkele weken vóor het zomerreces. Fantastisch wordt … [Lees meer...] overFantastisch: wat het is en wat het niet zo lang geleden was
Een houder die de harige kant van de borstel aan het zicht onttrekt
Een zomer met Manon Uphoff (2) Een redacteur moet veertien jaar geleden een bijzonder goed idee hebben gehad. In de verantwoording van haar essaybundel Het moet eten, ademhalen, slapen schrijft Manon Uphoff "Eind 2008 werd ik door Uitgeverij Contact benaderd met de vraag of ik geïnteresseerd zou zijn om persoonlijk commentaar te verzorgen bij wat de uitgeverij een reeks … [Lees meer...] overEen houder die de harige kant van de borstel aan het zicht onttrekt
Etymologica: Kiekeboe!
Ik kijk graag naar Vlaamse televisieprogramma’s, maar kan daarbij mijn beroepsdeformatie niet uitzetten, dus taalbijzonderheden vallen me automatisch op. Zo ging ik laatst rechtop zitten toen een moeder in een Vlaamse serie om een hoekje tegen haar dochtertje riep: ‘Koekoek!’ In Nederland zeggen we dan ‘Kiekeboe!’ Dit regionale verschil was nieuw voor me, en maakte me … [Lees meer...] overEtymologica: Kiekeboe!
Knap
Taal is gevoelig voor emoties. In het nieuwste nummer van Nederlandse Taalkunde laat de Groningse hoogleraar Nederlandse taalkunde Jack Hoeksema zien hoe psychologische theorieën licht kunnen werpen op sommige verschijnselen in het Nederlands. Het is een rijk artikel, ik haal er één verschijnsel uit. Dat betreft het bijwoord knap. Hoeksema vertelt dat je emoties kunt … [Lees meer...] overKnap
