Op deze maandag een aantal woorden die etymologisch teruggaan op het werkwoord hupp(el)en. hippen ww. ‘voortspringen met beide benen tegelijk’. Nieuwnederlands hippen ‘zich sprongsgewijze voortbewegen’: (Een aap) hipt van d’eene tack, dan weder van dien tronck [1624; WNT], Daar hipt en wipt, den tak omtrent, een pimpermeesk’ [1850-99; WNT] Het … [Lees meer...] overEtymologica: Enkele hup-woorden
Artikel
Dit artikel moet duidelijk herzien worden
Anonieme peer review is een fascinerend onderwerp voor studie van beleefdheid. Ja, beleefdheid is een eerbiedwaardig onderzoek, dank u wel voor het vragen. Wat doen mensen precies als ze beleefd zijn? En waarom geldt het bijvoorbeeld als beleefd om dingen indirect te zeggen? Dat zijn het soort vragen waarnaar beleefdheidsonderzoek wordt uitgevoerd, en omdat veel beleefdheid een … [Lees meer...] overDit artikel moet duidelijk herzien worden
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 25
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 25 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 25
De neiging tot ‘je’
‘Je’ als onbepaald voornaamwoord wordt wel eens – enigszins neerbuigend – omschreven als een ‘voetballers-je’: ‘Dan krijg je die bal en dan leg je hem af naar links…’ De voetballer die zijn ‘ik’ niet teveel op de voorgrond wil plaatsen heeft de neiging zich in zulke zinnetjes te verschuilen achter wat ik zou willen noemen ‘een bescheidenheids-je’. Wat hij beschrijft wordt … [Lees meer...] overDe neiging tot ‘je’
Ik wil dat soort woorden gewoon niet horen
Rutte-IV en het debat over de regeringsverklaring, een kleine impressie Waarop had het betrekking, die uitroep van de voorzitter (Vera Bergkamp) dat ze bepaalde woorden niet meer wilde horen? Staan ze niet genotuleerd, was het buiten de microfoon gezegd? Het was aan het begin van de tweede dag, toen premier Rutte nog niet zo lang bezig was met zijn reactie en door Geert … [Lees meer...] overIk wil dat soort woorden gewoon niet horen
‘La Dispute de Mastrecht’, een godsdienstig twistgesprek uit 1662
In 1662, veertien jaar na het beëindigen van de Tachtigjarige Oorlog, verscheen in Maastricht het boekwerkje ‘La dispute de Mastrecht’. Het is een twistgesprek in de vorm van een briefwisseling tussen de franciscaan Bartolomeus d’Astroy en Johan van Hamerstede, de dominee van de protestante gemeenschap in Maastricht. De auteur van het in Luik gedrukte boekje wordt ‘un … [Lees meer...] over‘La Dispute de Mastrecht’, een godsdienstig twistgesprek uit 1662
‘Waar ik thuiskom wil ik Lucas heten’
Recensie van Komijnsplitsers van Marieke Lucas Rijneveld Komijnsplitsers, de nieuwe dichtbundel van Marieke Lucas Rijneveld, begint met een haast programmatische waarschuwing: geluk is gevaarlijk. Het is gevaarlijk voor mensen die er ‘spaarzaam’ mee omgaan. Die mensen doen denken aan de ouders in Rijnevelds debuut De avond is ongemak (2018). De dood van hun zoon heeft hen … [Lees meer...] over‘Waar ik thuiskom wil ik Lucas heten’
De verloedering van ‘precies’
Als ik een euro zou krijgen voor iedere keer dat iemand met ‘ja, precies’ reageerde op wat ik zei, dan kon ik misschien eindelijk eens een kamer van 25m2 in het centrum van Amsterdam huren. Het woord precies wordt al lang niet meer alleen gebruikt om aan te geven hoe exact iets is. Het dient onder andere als vervanger van inderdaad in een gesprek. Je geeft aan dat je die ander … [Lees meer...] overDe verloedering van ‘precies’
Communicatieadviseur: ‘Ik ben echt vaardig geworden in gesprekken voeren, voor een groep staan en duidelijk overkomen’
Wat kun je eigenlijk worden met zo'n studie, en hoe? Daar willen we graag zoveel mogelijk antwoorden op, voor alle huidige studenten, studiekiezers, en andere nieuwsgierige meelezers. In de toekomstrubriek van Jong Neerlandistiek gaan we de komende tijd interviews verzamelen met afgestudeerden die een leuke baan hebben gevonden. Het eerste succesverhaal komt van een … [Lees meer...] overCommunicatieadviseur: ‘Ik ben echt vaardig geworden in gesprekken voeren, voor een groep staan en duidelijk overkomen’
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 24
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 24 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 24
Leven van St. Lutgart van Willem van Affligem
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (11) Lutgardis van Tongeren (1182 – 1246) was een belangrijke dertiende-eeuwse mystica en non. Haar leven werd al vrij snel na haar dood in het Latijn beschreven door de dominicaan Thomas van Cantimpré. De Nederlandse bewerking is mogelijk eveneens van een zeer geleerde monnik Willem van Affligem (1220-1297): zijn … [Lees meer...] overLeven van St. Lutgart van Willem van Affligem
Taalonderzoeker zijn is echt wel gaaf
Jeroen heeft een taalontwikkelingsstoornis, TOS. Dat betekent dat hij zinnen zegt als "Amir gooi.. euh... de euh... bal toch naar jou? En jij naar ik!" Andere kinderen in Jeroens klas begrijpen niet waarom hij zulke fouten maakt. Voor die kinderen én voor Jeroen maakte de taalkundige Imme Lammertink een stripverhaal. Lammertink is zelf onderzoeker naar TOS, en ze heeft … [Lees meer...] overTaalonderzoeker zijn is echt wel gaaf
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 23
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 23 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 23
irrealistisch / onrealistisch
Verwarwoordenboek vervolg (252) irrealistisch / onrealistisch De woorden verschillen subtiel in betekenis. irrealistisch niet volgens de realiteit, niet bestaanbaar Er sneuvelen veel huwelijken omdat de partners irrealistische verwachtingen hebben van elkaar.Je bent wel muzikaal, met … [Lees meer...] overirrealistisch / onrealistisch
De Liefde van Limborch en Lanseloet
Liefde is iets van alle tijden. De ideeën over hoe liefde zich zou moeten uiten, en hoe een goed huwelijk eruit zou moeten zien, veranderen echter met de jaren. Ook binnen een periode is nog niet iedereen het altijd met elkaar eens. Wat voor rol speelt standsverschil, bijvoorbeeld? Hebben de ouders zeggenschap over het trouwen van hun kind?Voor een cursus die ik volgde aan de … [Lees meer...] overDe Liefde van Limborch en Lanseloet
Hempje, kump en zwaarder
In de standaardtaal is een klein hemd een hemdje, maar in het gesproken Nederlands hoor je vaak hempje. Op het eerste oog is dat een vreemde vorm: verkleinwoorden die eindigen op -pje verwacht je bij woorden als boom maar niet bij hemd, dat op een [t]-klank eindigt. Waar komt de [p] van hempje vandaan? Voor de verklaring nemen we een kijkje bij de streektalen en gaan we … [Lees meer...] overHempje, kump en zwaarder
Microscopisch lezen
Guus Middag heeft een bijzondere techniek ontdekt: close reading op microniveau. Ja, je kunt romans close readen , en gedichten; maar Middag doet het met individuele woorden. Hij demonstreerde de techniek jarenlang in het tijdschrift Onze Taal, en sommige stukjes waren al verzameld in zijn Rarewoordenboek. Nu is er ook nog een Verklarend zakwoordenboekje van rare woorden, met … [Lees meer...] overMicroscopisch lezen
Stereotiepe taalattitudes van kinderen in de grensstreek D-NL
“Nederlands is mijn lievelingstaal!“ Dat zei een 6-jarige jongen tegen mij tijdens mijn stage op een lagere school in Dinxperlo, een klein dorpje op de Nederlands-Duitse grens. Een uitspraak die voor mij verrassend was, want ik wist dat hij in een familie opgroeit die in Suderwick – de buurstad op de Duitse kant van de grens – woont, en dat ze thuis Duits spreken. In contact … [Lees meer...] overStereotiepe taalattitudes van kinderen in de grensstreek D-NL
Krijg de amfibrach
De schrijver Gerard Reve verkondigde de theorie dat de bese schrijversnamen bestaan uit twee beklemtoonde lettergrepen die ieder gevolgd worden door een onbeklemtoonde: Multatuli, Hella Haasse, Gerard Reve, Stijn De Paepe. Zulke namen zou je beter kunnen onthouden. Je noemt zo’n versvoet van een beklemtoonde en een onbeklemtoonde lettergreep in de klassieke versleer … [Lees meer...] overKrijg de amfibrach
Dus ik weer een blog schrijven
In februari is het zover. Dan ga ik beginnen aan mijn bachelorscriptie. Het onderwerp heb ik geheel te danken aan de podcast De Eeuw van de Amateur van Botte Jellema en Ype Driessen. Om precies te zijn aan de 200ste aflevering uit september 2021, met Paulien Cornelisse als gast. Dit is wat er in die aflevering gebeurde: Een luisteraar spreekt een bericht in met een anekdote … [Lees meer...] overDus ik weer een blog schrijven
De recensiedokter: Maria Barnas over Astrid Lampes Tulpenwodka
De komende tijd zal dichter Evi Aarens voor Jong Neerlandistiek recensies recenseren. Met welke argumenten komt een criticus tot een oordeel? Hoe nauwkeurig en consistent zijn recensenten in hun literaire kritieken? Recensiedokter Aarens diagnosticeert vandaag Maria Barnas’ bespreking van Astrid Lampes poëziebundel Tulpenwodka. Sinds de zomer van 2016 probeer ik zoveel … [Lees meer...] overDe recensiedokter: Maria Barnas over Astrid Lampes Tulpenwodka
Het duistere water in
Toen ik in een van de plaatselijke boekhandels vroeg naar 'de wateraap' werd niet alleen in het boekenbestand de onderste steen bovengehaald, ook het gehele, aanwezige medewerkersteam van de boekwinkel stond op z'n kop: was dat een boektitel? Volgens het computersysteem bleken van De wateraap in Groningen, 2019, drie exemplaren te zijn ingekocht, waarvan er nog nooit één was … [Lees meer...] overHet duistere water in
Mariken van Nimwegen op de dansvloer
Persis Bekkering (1987) publiceerde vier jaar geleden haar eerste roman Een heldenleven. Dit boek werd genomineerd voor de ANV Debutantenprijs en heeft een violist als hoofdpersoon. Opnieuw kwam Bekkering in mei 2021 met een roman waarin muziek een belangrijke rol speelt, hoewel klassieke muziek deze keer plaats maakte voor ruige techno. Exces gaat over nachtenlange raves en is … [Lees meer...] overMariken van Nimwegen op de dansvloer
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 22
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 22 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 22
Genderneutrale voornaamwoorden zijn ook voor de gewone man
In een eerder blog betoogde ik dat ik ‘die’ de beste kanshebber achtte om Het Nieuwe Nederlandse Genderneutrale Voornaamwoord te worden, in combinatie met ‘hen’ en ‘hun’. Wanneer we denken aan genderneutrale voornaamwoorden, denken we al gauw aan non-binaire personen, naar wie we met deze voornaamwoorden kunnen verwijzen. Maar ook in alledaagse situaties, wanneer je verwijst … [Lees meer...] overGenderneutrale voornaamwoorden zijn ook voor de gewone man
