Het is het bijzonderste stel in het werk van Anthonis de Roovere: Pantken en Pampoeseken, de twee geliefden die centraal staan in de Sotte amoureusheit, een gedicht waarin de zotheid en de liefde samengaan. Die 'genre-aanduiding' kende De Roovere vermoedelijk uit Franse voorbeelden. Zo is er een 'sotte amoureuse' uit Amiens, te vinden in een Art de … [Lees meer...] overSotte amoureusheit
Artikel
Feeksnieuws
Nederlanders hebben een sterke, nog niet door de wetenschap verklaarde neiging om zowel de aanleiding als de oplossing van maatschappelijke problemen te zoeken in woordkeus. Het gaat al snel over de ‘toon’, bleek ook uit de affairette rond informateur Wijers en zijn ‘feeks’. Als er in de Nederlandse politiek wordt gesproken over taal, gaat het helaas zelden om de definitie … [Lees meer...] overFeeksnieuws
Een achterhoedegevecht voor de eentaligheid
Het tij begint voorzichtig te keren. Waar het Nederlandse onderwijs de afgelopen decennia heeft gezucht onder een puur door de politiek afgedwongen eentaligheid – op school moest iedereen altijd en alleen maar Nederlands spreken, we waren toch potdorie in Nederland! – met rampzalige resultaten, begint men nu voorzichtig in te zien dat wat aandacht voor de realiteit – kinderen … [Lees meer...] overEen achterhoedegevecht voor de eentaligheid
Groslijst: Alissa van den Berg, Ze hebben daar gezeten, ik heb ze gezien
Taal als thuis De vluchtelingenstroom houdt Nederland al jaren bezig en ook dit jaar was het één van de belangrijkste thema’s bij de Tweede Kamerverkiezingen. Asielzoekers worden als collectief behandeld en vormen volgens sommigen de oorzaak van alle problemen in Nederland. Het individu wordt daarbij vergeten. In haar debuut Ze hebben daar gezeten, ik heb ze … [Lees meer...] overGroslijst: Alissa van den Berg, Ze hebben daar gezeten, ik heb ze gezien
Een notabel kookboekje uit 1514
Ieder kookboek dat Marleen Willebrands aanraakt, verandert in goud. Dat was al zo met Het excellente kookboek van doctor Carolus Battus (2020) en De verstandige kok (2022), en nu is dat weer zo met Een notabel kookboekje uit 1514 (2025). Drie prachtige uitgaven waar de kleuren van de pagina’s afspatten! Feestelijk tafelen in de middeleeuwen is de ondertitel van het recentste … [Lees meer...] overEen notabel kookboekje uit 1514
De man met de hamer
Al m’n hele leven heb ik een tamelijk moeizame relatie met een man. Het gaat om de Man met de hamer. Het probleem is dat hij mij vaker bezoekt dan me lief is. Aan het eind van de dag ben ik blij met zijn gezelschap, maar al vanaf mijn tienerjaren komt hij ook ’s middags even langs. Een half uurtje slechts, maar dat komt vaak slecht uit. Toen hij ook na het ontbijt begon aan te … [Lees meer...] overDe man met de hamer
‘Ook wanneer iemand volkomen onuitstaanbaar is mogen we geen vlasdraad om hun nek binden’
Over Magenta van Nadia de Vries Opmerkelijk, hoe weinig een flaptekst soms te maken heeft met het boek waarvan het de flap siert. "Magenta is een beklemmende novelle over de gelijkenissen tussen mens en beest", staat op de achterkant van het nieuwe, door Uitgeverij Oevers uitgegeven, boekje van Nadia de Vries. Dat het boek Magenta heet valt lastig te … [Lees meer...] over‘Ook wanneer iemand volkomen onuitstaanbaar is mogen we geen vlasdraad om hun nek binden’
De tijdloosheid van fictieverslaving
Bespreking van De Romanzieke Juffer (1685) van Pieter Bernagie door Theatergroep De Kale In het kader van een samenwerking met onderzoekers van een drietal Belgische universiteiten voert Theatergroep De Kale momenteel de klucht De Romanzieke Juffer (1685) op van Pieter Bernagie. In De Romanzieke Juffer is een jonge vrouw in de ban geraakt van romannetjes en weigert zij om … [Lees meer...] overDe tijdloosheid van fictieverslaving
“de meest allerleukste quiz ter wereld”
Bij de trappen van vergelijking wordt de vergrotende trap gewoonlijk gevormd door -er aan het adjectief toe te voegen en de overtreffende trap door er -st aan toe te voegen (bijvoorbeeld lang-langer-langst). Maar bij sommige adjectieven is er een voorkeur voor de zogeheten omschreven vormen: meer + adjectief voor de vergrotende trap en meest + adjectief voor de overtreffende … [Lees meer...] over“de meest allerleukste quiz ter wereld”
Als schrijvers zichzelf voorlezen
Ontvangst en representatie in de recensies van Stemmen van schrijvers In 1959 besluit de uitgeverij Querido om iets nieuws te doen. Ze laat schrijvers hun eigen werk voordragen op grammofoonplaten en noemt deze platenreeks Stemmen van schrijvers. De eerste plaat van de reeks heet Singel 262, waarop de stemmen van zeven verschillende schrijvers te horen zijn. In totaal … [Lees meer...] overAls schrijvers zichzelf voorlezen
Leven zonder lezen
Een goede manier om iets alledaags te begrijpen is: situaties zoeken waar dat alledaagse ontbreekt. Hoe anders ziet de wereld er dan uit? Wat is het leven zonder water, hoe leven mensen die geen emoties uiten in het openbaar, wat gebeurt er in relaties waarin de partners elkaar niet aanraken? Dat lijkt de gedachte te zijn die de schrijfster en journaliste Rineke van Houten … [Lees meer...] overLeven zonder lezen
Groslijst: Alexander Deprez, Prins Albert
Razernij Razernij is een toestand van woede waarbij iemand niet meer in staat is te denken of pijn te ervaren, terwijl hij zijn woede uitlaat op zijn omgeving, zoals objecten of andere personen. Met deze definitie op een van de eerste pagina’s van Prins Albert biedt Alexander Deprez een vergrootglas om tussen de regels door te lezen. Hoewel de titel bij … [Lees meer...] overGroslijst: Alexander Deprez, Prins Albert
Waarom preposities lastig zijn (en postposities niet) voor L2-leerders
In het Duits en Nederlands worden verschillende strategieën gebruikt om te onderscheiden tussen bewegingen die op een bepaalde plaats plaatsvinden (ook wel statisch genoemd) en bewegingen die ernaartoe voeren (dynamisch genoemd), wat voor Duitse tweedetaalleerders (L2-leerders) van het Nederlands uitdagend is. Terwijl het Nederlands gebruik maakt van preposities en … [Lees meer...] overWaarom preposities lastig zijn (en postposities niet) voor L2-leerders
Het Nederlands heeft springlevende naamvallen
In onze vaakst gebruikte woorden! Het Nederlands heeft naamvallen. En dan heb ik het niet over versteende formuleringen als de vrouw des huizes of te allen tijde. Nee – het Nederlands heeft echte, werkende naamvallen. Stel je maar eens voor dat jij, de lezer, mij, Aron, tegenkomt op, bijvoorbeeld, Utrecht Centraal. (Bij uitstek een plek om mensen tegen … [Lees meer...] overHet Nederlands heeft springlevende naamvallen
Toen schrijvers nog kerels waren
""Ik merkte", schrijft Nico Keuning aan het begin van zijn heerlijke nieuwe boek Een innerlijk vuur, "dat zodra ik met een literair onderwerp bezig was, mijn verlegenheid en schroom verdwenen. Het onderwerp legitimeerde mij iemand aan te spreken, aan te bellen, op te bellen, een brief te schrijven." Het is niet wonderlijk dat iemand op wie literaire onderwerpen dat effect … [Lees meer...] overToen schrijvers nog kerels waren
Unruhig wandern, wenn die Blätter treiben
Samenstellingen vind ik al jaren leuk, zelfs al voor ik me had gerealiseerd dat ‘samenstelling’ zelf een samenstelling is. Zeker bezien in combinaties zijn samenstellingen leuk, zoals het woord voor worst-voor-op-brood en het woord voor worst-gemaakt-van-ossenvlees en dat voor worst-die-gemaakt-is-door-middel-van-roken en dat voor een worstje-dat-kennelijk-geluid-maakt; heel … [Lees meer...] overUnruhig wandern, wenn die Blätter treiben
Etymologica: Lintworm
Een lintworm is zowel een draak uit middeleeuwse verhalen als een lintvormige ingewandsworm. In de eerste betekenis is lintworm een mooi voorbeeld van een tautologische samenstelling. Het gedrocht heette ooit lind (‘draak, slang, worm’), maar toen dit woord niet meer werd begrepen voegde men er worm aan toe, dat dezelfde betekenissen had. Het woord betekent dus eigenlijk … [Lees meer...] overEtymologica: Lintworm
Het wegkwijnen van de afdeling Nederlands
Een vriend van Neerlandistiek stuurde ons dit weekeinde, dit filmpje over het verval van de English Department, met de vraag of we het over het equivalent daarvan in de Lage Laden niet ook eens moeten hebben. Want het verval van de studie van de moedertaal en misschien nog wel meer van de literatuur is een fenomeen in de hele westerse wereld, maar de spreker in dit filmpje, de … [Lees meer...] overHet wegkwijnen van de afdeling Nederlands
Historie van Malegijs : Capittels [21]-[24]
Een schoone ende nieuwe historie, autentijck, die dat vervaerlijck paert Ros Beyaert wan,en[de] die veel wonderlijcke ende avontuerlike dingen bedreef in zijn leven met zijn consten,ghelijc dese historie verclaert, ende is seer ghenoechlijck om lesen.Van nyeus ghecorrigeert.Gheprint t’Antwerpen [1556], Inden Witten Haeswint, bi Jan van Ghelen. Kritische editie bezorgd door … [Lees meer...] overHistorie van Malegijs : Capittels [21]-[24]
Groslijst: Jojanneke van den Berge, Uf
Jojanneke van den Berge verbreekt de externe eer van het studentencorps Er gaat geen jaar voorbij zonder dat er een nieuwe misstand binnen het studentencorps in de media verschijnt: van sperma-emmers in Amsterdam, naar vechtpartijen in Leiden tot bangalijsten in Groningen. Voor velen is het corps een gesloten en onbegrijpelijke wereld, die alleen herkenbaar is als je er … [Lees meer...] overGroslijst: Jojanneke van den Berge, Uf
De etymologie van de cycloop
Van de oudheid tot nu Etymologie is van alle tijden. Al in de 7e eeuw voor Christus verklaart de Oudgriekse dichter Hesiodos dat de soortnaam Κύκλωψ (Kuklōps, ‘cycloop, reus met één oog’) begrepen moet worden als een combinatie van de woorden κύκλος (kuklos) en ὤψ (ōps). Over het woord κύκλος (kuklos) heb ik vaker geschreven. Het betekent ‘cirkel’ … [Lees meer...] overDe etymologie van de cycloop
Honderd jaar geleden: Cahier numero 5
Met ‘Het bordeel van Ika Loch’ door Paul van Ostaijen en een frontispice van René Magritte Honderd jaar geleden verschenen de zogeheten Cahiers van de Driehoek, een geschikte gelegenheid om de uitgave van Cahier nr. 5 opnieuw manier nader te bekijken. Het eerste deel van dit artikel gaat over Cahier nr. 5 als drukwerk en over het nog onderbelicht gebleven frontispice van … [Lees meer...] overHonderd jaar geleden: Cahier numero 5
Wiskie met Bordo
Nederland heeft een bijzonder ontspannen taalcultuur. Wanneer het begonnen is, weet ik niet precies, maar inmiddels verschijnen er bij ons voor zover ik kan zien – en anders dan in andere culturen – eigenlijk geen boeken waarin eindeloos gemopperd wordt over de teloorgang van de taal. J.L. Heldring (1917-2013) was misschien wel de laatste columnist die een hele rubriek kon … [Lees meer...] overWiskie met Bordo
Pure kolder over de eenzame uitvaart
Aanvankelijk wekt Wiljan van den Akkers artikel over de eenzame uitvaart en de documentaire-in-de-maak erover, vooral de lachtlust op. Zóveel onbenul over de eenzame uitvaart in één artikel proppen is werkelijk een prestatie op zich. Maar bij herlezing maakte de hilariteit plaatst voor verbijstering: hoe bestaat het dat een oud-hoogleraar Moderne poëzie, tevens voorzitter van … [Lees meer...] overPure kolder over de eenzame uitvaart
Het mag wel wat minder
In verschillende situaties (werk, privé, politiek) heb ik de afgelopen dagen teksten onder ogen gekregen waarvan ik dacht: véél te lang. Het mag echt wel wat minder. Ik heb geen bezwaar tegen lange teksten. Maar mijn leesinspanning moet wel wat opleveren. Mijn probleem met de lengte van de zakelijke teksten van de laatste tijd was vooral dat er heel veel blabla in … [Lees meer...] overHet mag wel wat minder
