Nultaal (33) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overMuch ado about nothing
Artikel
Wij hebben iets meer noodig dan romantiek, cursiefletters, verdichtselen en holle klanken
De Multatulileesclub (29) Door Marc van Oostendorp - Die Maartje Janse, van wie we vandaag dat artikel lazen over Multatuli en de Maatschappij tot Nut van den Javaan, kennen jullie die? - Zeker! - Jij had toch ook een filmpje met haar gemaakt? - Ja, dat ging zelfs over dit onderzoek. - Maar wat ik zeggen wilde, wat schrijft die Janse briljant! … [Lees meer...] overWij hebben iets meer noodig dan romantiek, cursiefletters, verdichtselen en holle klanken
Gedicht: Constantijn Huygens • Is’t quelling sonder vreucht, is’t claghen sonder endt
Het eerste gedicht van Constantijn Huygens is een fragment uit een gedicht over de liefde – lees hier eventueel verder –, het d-dicht is een gelegenheidsvers voor Anna Roemers Visscher. Is't quelling sonder vreucht, is't claghen sonder endt, Ist suchten sonder rust daermen de liefde aen kent, Soo hebbe ick uwen naem, O liefde, noijt geweten, Was hij mij oijt bekent ick … [Lees meer...] overGedicht: Constantijn Huygens • Is’t quelling sonder vreucht, is’t claghen sonder endt
De schatkamer van… Arendo Joustra
In dit jubileumjaar vertellen bekende DBNL-gebruikers over een schat die zij gevonden hebben in de DBNL. Deze maand Arendo Joustra, hoofdredacteur van Elsevier Weekblad. Zijn schat: een beschouwing over de Brit Walter Bagehot en de memoires van Willem Oltmans. Wat is uw schat in DBNL? ‘Het liefst zou ik natuurlijk Elsevier’s Geïllustreerd Maandschrift noemen. Dat … [Lees meer...] overDe schatkamer van… Arendo Joustra
Nem slapen!
Door Marc van Oostendorp Nene is vijf jaar, ze is geboren in Hongarije, en ze is net begonnen met Nederlands te leren. Ze begint met woorden die ze nuttig vindt. Hoewel ze best begrijpt wie ik bedoel als ik hondje en poesje zeg, vindt ze die woorden te raar om te herhalen. Die beestjes heten immers kutya en cica, en iedereen die ze kent begrijpt wat ze bedoelt. Er is dus geen … [Lees meer...] overNem slapen!
Gedicht: Wiel Kusters • vier kwatrijnen
Uit In opdracht, een bundel met 48 kwatrijnen van Wiel Kusters, over verlies, afwezigheid, gemis. XVI In niets geborgen noch tot iets vergaan, zoals de schijngestalten van de maan. Weer open ik het dichtgeschoven raam met uitzicht op de daken van de waan. XXI Wat wil je, storm, hier op en rond ons dak aan zee, nog meer dan huilen wat ik sprak, en nu, als ik, … [Lees meer...] overGedicht: Wiel Kusters • vier kwatrijnen
Oproep voor de 10e Dag van de Friese taalkunde (25-10-2019)
10e Dag van de Friese taalkunde / 25-10-2019 Het Taalkundich Wurkferbân van de Fryske Akademy organiseert dit jaar de tiende Dag van de Friese taalkunde. De dag is bedoeld voor iedereen die zich direct of indirect bezig houdt met de taalkunde van het Fries: grammatica, fonetiek/fonologie, naamkunde, lexicologie, sociolinguïstiek, historische taalkunde, … [Lees meer...] overOproep voor de 10e Dag van de Friese taalkunde (25-10-2019)
Ruimte in het hoofd
Door Marc Kregting Toen onlangs het literaire tijdschrift G. een nummer plande over Patricia de Martelaere die tien jaar geleden overleed, bleek van deze begenadigde en bewierookte essayiste-romanschrijfster, wier oeuvre decennia omspant, geen enkel boek voorradig. Jongere auteurs waren geïnteresseerd om aan het nummer mee te doen, en moesten zich behelpen met fotokopieën en … [Lees meer...] overRuimte in het hoofd
Pittig
Door Marc van Oostendorp Het goede van het woord pittig is dat ik niets weet over de herkomst ervan. Ik gebruik het in twee betekenissen: 'gekruid' (het eten is pittig) en 'lastig' (die opgave is pittig). Ik weet dat je daarnaast ook nog over vrouwen kunt zeggen ('een pittig meisje'), maar ik kan me niet herinneren dat ik dat ooit heb gedaan. De … [Lees meer...] overPittig
Gedicht: Margot Vos • De eerste Mei
De eerste Mei Toen kraaide de haan, de hemel scheurde In roode helften, een merelrij Stoof op uit de slaapdronken bosschen Den morgen in: 't was d'eerste Mei. Een poort vloog open; knaap en meiske Sprongen het licht in, rood-betresd, Als twee feest'lijke voorjaarsvogels, Frisch van toon, uit een donker nest. Heel in de verte blonken de vanen En zwaaiden heur … [Lees meer...] overGedicht: Margot Vos • De eerste Mei
Zolft
door Viorica Van der Roest In het Huizer dialect noem je de vuilnisbelt ‘de zolft’. Dat is natuurlijk vooral heel exotisch en uniek, maar wat voor etymologische achtergrond heeft dat woord nu eigenlijk? Bij een speurtocht op internet blijkt dat deze vraag ook al eens gesteld is in 2015, op de Facebookpagina van Vrienden van het Oude Dorp. Uit de reacties op het bericht blijkt … [Lees meer...] overZolft
scheef / schuin
Verwarwoordenboek Vervolg (116) Door Jan Renkema In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld … [Lees meer...] overscheef / schuin
Pas verschenen: Lectori salutem. Afscheidsbundel voor Theo Witte
Ruim een jaar geleden nam Theo Witte afscheid met een optimistisch symposium over de veelbelovende toekomst van het literatuuronderwijs. De bijdragen van Erwin Mantingh, Barend van Heusden, Jasmijn Bloemert, André van Dijk, Witte zelf en het discussiepanel zijn gebundeld en uitgegeven door het Expertisecentrum Vakdidactiek Noord. Er zijn nog enkele exemplaren gratis … [Lees meer...] overPas verschenen: Lectori salutem. Afscheidsbundel voor Theo Witte
Oproep: Taalvoorbeelden gevraagd voor praktijkboek
Verleden jaar verscheen het boek Medische mensentaal, een bloemlezing van ‘medische mensentaal’ en ‘gewone mensentaal’ over medische zaken. Het boek, samengesteld door Frans Meijman, Amsterdam UMC locatie VUmc en Annelies Bakker, Epilepsiefonds, krijgt een vervolg met het (e-)praktijkboek Bewust medisch taalgebruik. De samenstellers van het boek roepen geïnteresseerden of … [Lees meer...] overOproep: Taalvoorbeelden gevraagd voor praktijkboek
Dikpraatjes en burgerwetenschap
Door Marc van Oostendorp Het is een minigenre, een gesprekvorm die over het algemeen al is afgelopen voor je met je ogen geknipperd hebt. Iemand zegt tegen iemand anders 'Ik voel me zo dik', of 'Geeft die broek me geen dikke kont?' en daar reageert de ander dan op ('Ben je een haartje betoeterd!'). Fat talk wordt het door de deskundigen genoemd; dikpraatjes. Het … [Lees meer...] overDikpraatjes en burgerwetenschap
Gedicht: Tomas Lieske • De kindertijd van Marlene Dietrich
Uit Keto Stiefcommando (ondertitel: ‘Hoe Keto Stiefcommando met zijn jongklomp de route naar Saint-Denis opnieuw uitvond’), de nieuwe bundel van Tomas Lieske. De kindertijd van Marlene Dietrich Ik wil een lichaam om anderen te behagen, ik wil dijen waarbij iedereen zal vragen: waar houden uw wonderbenen op? maar waarbij niemand durft. Nu loop ik stiekem in Potsdammer … [Lees meer...] overGedicht: Tomas Lieske • De kindertijd van Marlene Dietrich
Natiolecten en hun labels in naslagwerken
Door Miet Ooms en Reglindis De Ridder Begin dit jaar publiceerde de Taalunie de visietekst over en het implementatieplan voor haar taalvariatiebeleid in de toekomst. Daarin stippelt ze haar taalvariatiebeleid uit, met aandacht voor corpus-, status- en acquisitieplanning. Corpusplanning impliceert de beschrijving van die variatie, statusplanning de acceptatie ervan door de … [Lees meer...] overNatiolecten en hun labels in naslagwerken
Arie de Jager en de crisis in de hedendaagse neerlandistiek
door Peter-Arno Coppen In Neerlandistiek van 25 april 2019 werd verwezen naar een boek getiteld Arie de Jager and the Crisis in Contemporary Dutch Studies, echter zonder verdere bronvermelding. Vermoedelijk is het boek bij een obscure uitgever gepubliceerd, of misschien in eigen beheer. Ik heb het in elk geval nergens kunnen vinden. Ik ben natuurlijk wel zeer geïnteresseerd … [Lees meer...] overArie de Jager en de crisis in de hedendaagse neerlandistiek
Wat ik zeg!
Door Kristel Doreleijers Het zal niemand zijn ontgaan: het Nederlandse voetbalsucces. “We” doen weer mee op het Europese toneel na de zinderende Champions League overwinningen van Ajax, en ook op nationaal niveau kan de voetballiefhebber de komende weken zijn hart ophalen. Dat Nederlands (internationaal) voetbalsucces gepaard gaat met spannende taalontwikkelingen, blijft … [Lees meer...] overWat ik zeg!
De h is goedkoop
Door Peter Nieuwenhuijsen Van de bekende versregel ‘O, kom er eens kijken’ bestaan, zo leert het internet, diverse varianten. Een daarvan is dat het eerste woord ook wel als ‘Oh’ wordt geschreven. In Van Dale (ik gebruik de 15e druk) vormt zowel O als Oh een lemma. Bij O lezen we dat het een uitroep is van (ik doe een greep) verrukking, bewondering, verwondering, verbazing, … [Lees meer...] overDe h is goedkoop
Poëzie tegen de breekbare vaasjes
Door Marc van Oostendorp "Waarom ik lees en schrijf", lees ik en schrijft Piet Gerbrandy aan het begin van zijn essaybundel Grondwater, "zal voor mijzelf altijd tot op zekere hoogte een raadsel blijven." Om iets later in die eerste alinea een deel van de verklaring toch te geven: "Het zijn de handelingen zelf die me in een stemming en ritme brengen waarbij ik me blijkbaar … [Lees meer...] overPoëzie tegen de breekbare vaasjes
Gedicht: Alfred Kossmann • De herten
De herten Ach zo leven als de zuivre herten! Des nachts de samenslaap in warme kuilen, Des daags de bossen om zich te verschuilen En 't kostelijke weideland der verten. Zij zullen 's morgens vroeg op tedre voeten Al spelende een geurend woud betreden, Een blad dat hunkrend nader is gegleden Voorzichtig strelende met warme snoeten. En plotseling de lichte nek … [Lees meer...] overGedicht: Alfred Kossmann • De herten
Vlogboek – Het realiteitseffect volgens Roland Barthes
'Kunst erkent het bestaan van ruis niet.' In zijn artikel 'L'Effet de Réel' uit 1968 legde de Franse literatuurwetenschapper Roland Barthes uit hoe je verhaalelementen die ogenschijnlijk betekenisloos zijn als realiteitseffect kun zien. Bij deze theorie zijn ook wat kanttekeningen te plaatsen. (Bekijk deze video op YouTube.) Bronnen: Roland Barthes; Lionel Duisit, … [Lees meer...] overVlogboek – Het realiteitseffect volgens Roland Barthes
De soldaat zal zijn doelwit niet vermoorden [BOEM!]
. Door Marc van Oostendorp Je luistert naar een radio-documentaire en je hoort de presentator zeggen: "De soldaat zal zijn doelwit vermoorden". Terwijl hij het woord vermoorden uitspreekt klinkt het geluid van een explosie. Wat betekent dat? De natuurlijke interpretatie is natuurlijk: de manier waarop de moord plaats vindt is met een explosie. Maar nu: de presentator … [Lees meer...] overDe soldaat zal zijn doelwit niet vermoorden [BOEM!]
Gedicht: Alfred Kossmann • De vissen
De vissen De vissen leven soms als kleine planten, Als bladeren bewegen dan hun vinnen En in het roereloze licht bezinnen Zij levens kerngeheim van alle kanten. Soms zwemmen zij in nameloze scholen Haast even onbegrijpelijk als dingen En zonder doel om ergens te verdolen Hun stille water door in stomme kringen, Zo grauw en vreugdeloos dat men zou wenen Of niets … [Lees meer...] overGedicht: Alfred Kossmann • De vissen