In verschillende situaties (werk, privé, politiek) heb ik de afgelopen dagen teksten onder ogen gekregen waarvan ik dacht: véél te lang. Het mag echt wel wat minder. Ik heb geen bezwaar tegen lange teksten. Maar mijn leesinspanning moet wel wat opleveren. Mijn probleem met de lengte van de zakelijke teksten van de laatste tijd was vooral dat er heel veel blabla in … [Lees meer...] overHet mag wel wat minder
Artikel
Een scherp en allesbehalve bang verstand
Om te vieren dat Hedendaagsch fetischisme dit jaar 100 jaar geleden verscheen, heb ik het herlezen. Het is een heel wonderlijk gestructureerd boek, dat eigenlijk de indruk wekt niet gestructureerd te zijn. Het eigenlijke onderwerp, de taal wordt in de eerste 70 bladzijden af en toe aangekondigd, maar komt dan voortdurend niet op gang omdat in plaats daarvan een heel … [Lees meer...] overEen scherp en allesbehalve bang verstand
Groslijst: Nisrine Mbarki Ben Ayad, Kookpunt
Ik leerde vandaag het woord countermapping: het maken van geografische kaarten die machtsverhoudingen blootleggen en waarmee de makers rechtvaardigheid, sociale verandering of gewoon een tegengeluid willen bereiken. Dat kan bijvoorbeeld op het niveau van internationaal recht. Zo visualiseert Forensic Architecture een cartografie van de genocide in Gaza. De totale … [Lees meer...] overGroslijst: Nisrine Mbarki Ben Ayad, Kookpunt
Van gemeentehuis naar keukentafel
Confuc (22) - Confucius, wat zou u doen als u geroepen werd om een land te besturen? - De taal goed gebruiken. Als de taal niet goed gebruikt wordt, zeggen de woorden niet wat ze moeten zeggen. Dan blijven de dingen die gedaan moeten worden ongedaan. Ambtenaren hebben een slecht imago als het om taalgebruik gaat. Ambtelijk taalgebruik is afstandelijk, … [Lees meer...] overVan gemeentehuis naar keukentafel
Sonnettenkransennieuws
Er zijn onlangs drie boeken verschenen waarin een sonnettenkrans een grote rol speelt: Wat we kunnen weten van Ian McEwan, Nieuwpoortse gedichten van Mike Van Acoleyen en Koorsboom van Jakes Möller. De eerste en laatste zijn niet Nederlandstalig, ze zijn Engels en Afrikaans. De nieuwe roman van McEwan gaat over de zoektocht naar een verloren gegane of verloren gewaande … [Lees meer...] overSonnettenkransennieuws
It may happen tomorrow?
In het Nederlands gebeurt het gewoon morgen Kan een taal de mens onvoorzichtiger maken? De Amerikaanse econoom Keith Chen verwierf een jaar of 13 geleden faam met de bewering dat dit inderdaad zo was. Chen had een groot aantal talen in een database bekeken en daarbij steeds genoteerd of die taal al dan niet verplicht de toekomende tijd uitdrukt met het werkwoord. Voor het … [Lees meer...] overIt may happen tomorrow?
Schrijversstemmen uit een verloren tijd
Bij het lezen van het verhelderende artikel ‘Het vinyl archief van de Nederlandse letteren’ van Mathijs Sanders dacht ik aan het vintage platenkoffertje (met perfecte sluiting) dat ik een paar geleden kocht via Marktplaats. Voor de biografie van Belcampo was ik op zoek naar het grammofoonplaatje van Carmiggelt en Belcampo uit de reeks Stemmen van Schrijvers. Zo stuitte ik op … [Lees meer...] overSchrijversstemmen uit een verloren tijd
Tijdelijk (niet) in gebruik
Wat viel er te lezen op een plastic zak over het haltebord Bedumerbos. Deze halte (Qbuzz lijn 61) was bijna heel 2025 buiten gebruik als gevolg van een lange omleiding in Bedum. Die begon vroeg in januari en zal nu in november wel bijna voorbij zijn. Tweemaal was die tijdelijke omleiding een beetje aangepast en dat waren momentjes dat deze halte weer in gebruik kon worden … [Lees meer...] overTijdelijk (niet) in gebruik
Onderscheiden alle talen dit en dat?
Voornaamwoorden zijn de leukste woorden: kleine woorden waarmee we kort de rol van deze of gene aanduiden in de conversatie. Neem de woorden dit en dat. We maken er een verschil mee waarbij we dit gebruiken voor dingen die in de buurt zijn en dat verder weg, waarbij 'dichterbij' en 'verderweg' gemeten worden vanaf degene die aan het woord is. Dat is fascinerend, en ik heb er … [Lees meer...] overOnderscheiden alle talen dit en dat?
Groslijst: Annemieke Dannenberg, Kleine heilige dingen
Vrijheid als kooi Hallucinaties van een levende slang in je maag, niet weten wat je met je leven aan moet na academisch falen en God die je verlaat na overmatig alcoholgebruik. Maar genoeg over mij. Kleine heilige dingen is een hartverscheurend verhaal over een homoseksueel meisje, Judith, dat in een religieuze omgeving opgroeit en uiteindelijk bezwijkt tussen de … [Lees meer...] overGroslijst: Annemieke Dannenberg, Kleine heilige dingen
Een daverend debuut 1625-2025
Huygens Museum viert met een bijzondere aanwinst het debuut van Constantijn Huygens Vierhonderd jaar geleden maakte Constantijn Huygens (1596-1687) een flitsende entree in het literaire wereldje van Leiden en Amsterdam. Als beginnende dichter had hij al naam gemaakt bij familie en vrienden, maar met de uitgave in 1625 van zijn … [Lees meer...] overEen daverend debuut 1625-2025
Het vinyl archief van de Nederlandse letteren
Literatuur op de plaat Een paar maanden geleden kwam ik door een gelukkig samenspel van speurzin en vindersgeluk in het bezit van twintig 45-toerenplaatjes die in de jaren 1959-1961 waren verschenen onder de reekstitel Stemmen van schrijvers. Die serie wekte mijn nieuwsgierigheid. Wie waren op het idee gekomen om de stemmen van schrijvers vast te leggen en op vinyl te … [Lees meer...] overHet vinyl archief van de Nederlandse letteren
De zeven lagen van een gedicht
Poëtica's dienen te beginnen met de constatering dat er al enige tijd geen poëtica meer is verschenen, geen overzichtswerk over vorm en betekenis van poëzie. In 1993 opende W. Bronzwaer zijn Lessen in lyriek met de constatering dat er sinds vlak na de Tweede Wereldoorlog geen poëtica's meer waren verschenen. Nu is het weer ruim 30 jaar later en publiceert Paul Claes zíj́n … [Lees meer...] overDe zeven lagen van een gedicht
De waarde van het misverstaan
Bij het werk van K.H. Miskotte Dit is de tekst van een lezing die Jaap Goedegebuure bij de presentatie van deel 16 van het verzameld werk van de theoloog K.H.Miskotte, op 7 november in Utrecht. In het hier ten doop gehouden deel van Miskotte's verzamelde werk kwam ik het nodige tegen dat ik als literatuurhistoricus en tekstinterpreet herkende en zonder problemen … [Lees meer...] overDe waarde van het misverstaan
Woordenloos
Zijn er ook positieve woorden die eindigen op -loos?Iets over zoutloos en zouteloos, redeloos en rederijk, feitenvrij en feitenarm.Op de radio sprak een theatermaakster over het woord kinderloos: zij maakte een voorstelling over kinderloosheid en vond dat woord niet prettig, omdat het een negatieve bijklank zou hebben. Ik dacht daar even over na, begreep het wel, en vroeg me af … [Lees meer...] overWoordenloos
De mensen thuis
De VVD-leider Dilan Yeşilgöz is een geschikt object voor een cursus framing voor beginners. Ze legt het er voortdurend zo dik bovenop dat je niet heel doorkneed hoeft te zijn in de techniek om willekeurig welk fragment een paar frames aan te kunnen wijzen. Een coalitie kan de meest radicale partners hebben en in de taal van Yeşilgöz nog steeds 'centrumrechts' zijn, terwijl … [Lees meer...] overDe mensen thuis
Groslijst: Rob van der Linden, De heuvel
Toen Rob van der Linden begin deze eeuw debuteerde, leek hij – halverwege de veertig – direct toe te treden tot de eerste rang van de Nederlandse literatuur. De hand, de kaars en de mot (2002) en Het logboek van Brandaan (2004) belandden allebei op de shortlist van de Libris Literatuurprijs. Maar daarna bleef het stil. In 2010 bracht hij nog wel De … [Lees meer...] overGroslijst: Rob van der Linden, De heuvel
Tussen Leek en Brugge
Weinig geschreven deze week. Een andere week dan de voorgaande, vooral omdat ik woensdagavond een lezing gaf in Leek, het dorp waar ik van mijn 9e tot mijn 18e woonde. Het is het dorp van lagere school en middelbare school. En de plaats waar in 1425 het slot Nienoord gesticht werd door Wigbold van Ewsum en Beetke van Rasquert, twee van de invloedrijkste edellieden die Groningen … [Lees meer...] overTussen Leek en Brugge
Etymologica: Lapjeskat en schildpadkat
Op mijn vorige stukje over de cyperse kat kreeg ik een groot aantal boze ingezonden brieven van lapjeskatten en schildpadkatten, die de aandacht voor de cyperse zwaar overtrokken vonden en erop wezen dat hun vachtpatronen en de benamingen daarvoor veel interessanter zijn. Als goedmakertje zet ik hen ditmaal in het zonnetje. Lapjeskat De benaming lapjeskat voor een … [Lees meer...] overEtymologica: Lapjeskat en schildpadkat
Pronouns en beleefdheid
Zolang er op de wereld nog een Journal of Politeness Research bestaat, is de mensheid niet verloren. In het nieuwste nummer staat bijvoorbeeld een interessant artikel van de Franse onderzoeker Sandrine Sorlin, over een belangwekkende kwestie: het pronouns-debat. Beleefdheidsonderzoek gaat over de vraagt wat geldt precies als beleefd in verschillende culturen. Het is … [Lees meer...] overPronouns en beleefdheid
Historie van Malegijs : Capittels [18]-[20]
Een schoone ende nieuwe historie, autentijck, die dat vervaerlijck paert Ros Beyaert wan,en[de] die veel wonderlijcke ende avontuerlike dingen bedreef in zijn leven met zijn consten,ghelijc dese historie verclaert, ende is seer ghenoechlijck om lesen.Van nyeus ghecorrigeert.Gheprint t’Antwerpen [1556], Inden Witten Haeswint, bi Jan van Ghelen. Kritische editie bezorgd door … [Lees meer...] overHistorie van Malegijs : Capittels [18]-[20]
Tussen bruggen en loopgraven
Waarom vertrouwen het wint van verwijten Timmermans en Klaver bewezen hun partij geen dienst door te negatief te spreken. Jettens positivisme – in lijn met retorisch onderzoek – heeft wel gewerkt. Jokkende Jetten. Palingpopulisten. Ondanks alle goede voornemens regende het ook deze verkiezingen verwijten. En wat daarbij opviel: niet zelden kwam de aanval vanuit … [Lees meer...] overTussen bruggen en loopgraven
Harry ter Balkt, tien jaar later
Bij de 3de H.H. ter Balktlezing van Eva Meijer Jaar in jaar uit leidde mijn weg van werk naar huis (en terug) langs het Maaswaalkanaal. Niet druk, wandelaars, fietsers en een enkele automobilist, daarmee alle gelegenheid om in de ochtend langzaam wakker te worden en in de namiddag na te denken over de voorbije uren. Bomen langs de weg, boten op het water. Ter hoogte van … [Lees meer...] overHarry ter Balkt, tien jaar later
Pittig goes Flanders
Als je maar lang genoeg doorschrijft, komen onderwerpen vanzelf weer terug in een nieuwe gedaante. Van de week sprak ik met een bekende en taalgevoelige Vlaming die ineens losbarstte in een klaagzang over het woord pittig. Van alles en nog wat was volgens hem in zijn vaderland maar pittig: gesprekken, opgaven, werkzaamheden, een en al pittigheden die de klok slaat in … [Lees meer...] overPittig goes Flanders
Groslijst: Marion Bruinenberg, Ontaard
Na haar fascinerende debuut keek ik uit naar het tweede boek van Marion Bruinenberg. Hiervoor heeft ze zich laten inspireren door het dagboek van haar overgrootvader Roelof, die in 1925 naar Canada emigreerde. Het verhaal over hem wordt afgewisseld met de belevenissen van Roelofs achterkleindochter die anno 2025 op zoek gaat naar sporen van hem. Tijdens het lezen … [Lees meer...] overGroslijst: Marion Bruinenberg, Ontaard
