Waarom schrijven mensen <indentiteit>, <indentiek> enzovoort met een <n> in de eerste lettergreep? Die vraag stelt zich Ton den Boon in de Trouw van 28 maart. Hij komt er niet uit en dat komt mede doordat hij een opvallende denkfout maakt. Den Boon noemt de schrijfwijze met <inde-> namelijk een "spelfout" en een "misspelling". En dat is het met grote … [Lees meer...] overIndentiteit
Artikel
Homoseksualiteit als literatuur
Als iemand vraagt wat je eigenlijk hebt aan onderzoek naar literatuur, geef die iemand dan het boek Anders dan de anderen van Mary Kemperink. De ondertitel is Homoseksualiteit op het snijvlak van literatuur en wetenschap, en ze laat erin in veel detail zien hoe met name in de negentiende eeuw het idee van homoseksualiteit als een manier van zijn vorm kreeg, en hoe dat gebeurde … [Lees meer...] overHomoseksualiteit als literatuur
Etymologica: butterscotch
Een dag als vandaag, waarin iedereen zich volstopt met chocolade-eitjes, is een geschikt moment om eens te kijken naar de herkomst van het woord butterscotch, de harde karamelsoort die vaak aan chocolade wordt toegevoegd. Indonesië Dat butterscotch een Engels leenwoord is, zal iedereen duidelijk zijn. Maar sinds wanneer gebruiken we het woord in het Nederlands? Als we dat … [Lees meer...] overEtymologica: butterscotch
Gehoord moeilijk
Soms is het warm, maar soms is het ook heel erg warm. Of vreselijk warm. Ongebruikelijk, verschrikkelijk, ongewoon warm. Maar zelden hoor je iemand over het weer dat gebruikelijk, prettig of gewoon warm is. Bepaalde bijwoorden (vreselijk, ongebruikelijk) kun je gebruiken om een bijvoeglijk naamwoord (warm) te versterken; maar andere kunnen dat niet. Wat verklaart dat? Daarover … [Lees meer...] overGehoord moeilijk
De jury van de Huygensprijs
De Constantijn Huygensprijs wordt onder schrijvers soms beschouwd als steun in de rug/filter richting de P.C. Hooftprijs, omdat je de Huygensprijs volgens de statuten niét kunt winnen als je de Hooftprijs al op zak hebt. Ik heb de afgelopen week naar de zittingsduur van de juryleden tussen 1947 en 2023 gekeken, omdat ik me afvraag waarom de genderverhoudingen bij de winnaars … [Lees meer...] overDe jury van de Huygensprijs
Een vurig betoog
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.8) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje passeren een virulente voor- en een passionele tegenstander die vanuit hun … [Lees meer...] overEen vurig betoog
Het eerste kwart: Maarten ’t Hart, Het psalmenoproer
Over welke tijd gaat Het psalmenoproer (2006) van Maarten 't Hart? Dat lijkt meteen duidelijk: het boek speelt zich af in het Maassluis van de 18e eeuw, met een nadruk op de jaren zeventig van die eeuw, de jaren dat zich in het stadje een bizarre reeks gebeurtenissen voordeden, die zelfs de website van de Canon van Nederland haalden: het psalmenoproer. Nadat de Maassluizers, … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Maarten ’t Hart, Het psalmenoproer
Vuur als levend wezen
De verre voorloper van onze taal had twee woorden voor vuur: het ene onzijdig, het andere mannelijk. Ze zouden een tegenstelling weergeven tussen vuur als lijdzame zaak en vuur als bezielde kracht, een voorstelling die in het aloude oostervuur voortleve. Godsdienst Vuur is de boodschapper, de overbrenger van offers aan de goden, en als zodanig eerwaardig. Zo was het … [Lees meer...] overVuur als levend wezen
Waar slaat het allemaal op?
Op Amerikaanse colleges en universiteiten bestaat het fenomeen van de Great Books Lectures: een cursus die gebaseerd is op meesterwerken van de wereldliteratuur. In de handen van een goede docent kan dat een heel inspirerend vak zijn in de waardigste humanistische traditie: in Homerus, Dante en James Joyce vinden docent en studenten uiteindelijk zichzelf terug. Jan Konst, … [Lees meer...] overWaar slaat het allemaal op?
Sit der yn “datst de wedstryd winne silst” in klitysk foarnamwurd?
Okkerdeis fette Marc van Oostendorp op Neerlandistiek in nijsgjirrich stik fan Astrid van Alem gear. Dêr nimt se de tried yn op fan in lang rinnende diskusje oer bynwurdbûging yn it Frysk. Wat ding oft it ûnderstreke stobbeleintsje -st yn bygelyks ... datst der moarn by bist is, dat witte wy nammentlik noch altyd net krekt. Dat jildt ek foar de wat gruttere stobbeltsjes -ste en … [Lees meer...] overSit der yn “datst de wedstryd winne silst” in klitysk foarnamwurd?
Woorden zijn cultuur
Een vrij waarschijnlijk universeel kenmerk van talen is dat ze woorden hebben: de stroom geluiden die uit iemands mond komt, kan worden opgehakt in kleinere stukjes die een vrij duidelijke betekenis hebben en met die betekenis vaker voorkomen in andere stromen geluiden. De grootte van woorden kan verschillen – in onze taal zijn heel veel woorden eenlettergrepig, behalve … [Lees meer...] overWoorden zijn cultuur
Catch catch the horror taxi
Nieuwe roman van A.H.J. Dautzenberg Je zou, als je wilt, prozaschrijvers in twee groepen kunnen verdelen: zij die op steeds nieuwe, verrassende wijze hetzelfde verhaal vormgeven - te denken valt aan Manon Uphoff of L.H. Wiener - en auteurs voor wie elk boek nieuw is, zoals bijvoorbeeld Esther Gerritsen. A.H.J. Dautzenberg is een schrijver uit de tweede categorie: elke … [Lees meer...] overCatch catch the horror taxi
Fittie met Faverey
Per cembalo Niet al wat je benoemen wilt als vleesis door een dood gegaan en teruggekeerd.Ik weet nog hoe je sprak zoals ik lees,maar wat je zei blijft eeuwig onverteerd.En steeds bedenk ik weer hoe het begon,zo’n spinsel dat het Ene in zich droeg,dat zich alleen als Zich herhalen kon. Kwam niet elk woord dat jou te spreken vroeg,een zucht van zinsverband te laat? (Ik … [Lees meer...] overFittie met Faverey
Hoe denk jij over Neerlandistiek?
Een elektronisch tijdschrift maken is praten tegen de duisternis. Wij, van de redactie van Neerlandistiek, zetten meermalen per dagen berichten online, maar we hebben maar nauwelijks een idee van bij wie of hoe het aankomt. Daar willen we vandaag verandering in aanbrengen. We vragen daarom aan jullie, de lezers van deze regels om de onderstaande korte vragenlijst in te … [Lees meer...] overHoe denk jij over Neerlandistiek?
Da fuk
Wat is, voor neuks belang, toch de reden dat je op heden in Nederland geen demonstratie kunt zien zonder het alom aanwenden van Engels - of wanhopig spartelende pogingen daartoe? Waarom noemen ontevreden boeren zich ‘Farmers Defense Force’, bij voorbeeld? Of waarom richten protesterende Nederlandse medewerkers van een Haags ministerie zich in het Engels tot het publiek? Mijn … [Lees meer...] overDa fuk
Kiezen
1. Misschien wel juist in de meest afschuwelijke berichten leiden bijzonderheden in het taalgebruik mijn aandacht helemaal van de inhoud af; bieden dankbaar door mijn onderbewustzijn ingeslagen vluchtwegen uit de ellende. Zoals een bepaling in volgende formulering in een bericht in de digitale Gelderlander: In een fractie van een paar seconden staat zijn leven op zijn … [Lees meer...] overKiezen
Hoe oerang oetans over lange afstand krijten
Een van de fascinerende onderzoeksgebieden van onze tijd is de bioakoestiek - de studie van geluiden die dieren maken en de manier waarop ze met die geluiden communiceren. Dat onderzoek heeft onder andere opgeleverd dat in ieder geval alle zoogdieren inderdaad met geluid communiceren met zoogdieren, inclusief op het eerste gehoor zulke stille soorten als giraffen (die met hun … [Lees meer...] overHoe oerang oetans over lange afstand krijten
Alles behalve vlak
Verslag docentenbijeenkomst Niederlandistenverband Van 21 t/m 23 maart vond de docentenbijeenkomst van het Niederlandistenverband plaats, aan de Freie Universität in Berlijn. Ca. 50 neerlandici uit Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland volgden een goedgevuld programma met o.a. een bezoek aan de Leipziger Buchmesse, waar Nederland en Vlaanderen zich gezamenlijk presenteerden … [Lees meer...] overAlles behalve vlak
De nuances van de liefdesdood
Bij de herdenking van oud-premier Dries van Agt in de Tweede Kamer riep minister-president Mark Rutte een romantisch beeld op over de liefde van Van Agt voor zijn echtgenote Eugenie: ‘Tot in de dood kozen zij voor samen, hand in hand. Het deed mij even denken aan die beroemde dichtregels uit Vondels Gijsbrecht: “‘Waar werd oprechter trouw dan tussen man en vrouw ter wereld ooit … [Lees meer...] overDe nuances van de liefdesdood
Erudiet boek over dé vraag van de taalkunde
Het boek A Mind for Language van de Nederlandse, maar al heel alang in Amerika werkzame, taalgeleerde Harry van der Hulst is een studieboek over een onderwerp dat al enige tijd door sommige geleerden als 'dood' wordt verklaard: het debat over de vraag of taal aangeboren is of aangeleerd. Hebben wij mensen bij geboorte al kennis over hoe taal in elkaar zit? Of leren we dat … [Lees meer...] overErudiet boek over dé vraag van de taalkunde
Dán, misschien
Gezellig zal het niet echt worden, dat heb je al gauw door als lezer van (ik citeer de tekst van het achterplat) de roman waarmee Aya Zikken in 1954 debuteerde en waarmee ze op slag haar naam vestigde als een van onze werkelijk belangrijke auteurs. Het thema van de roman is de dekristallisatie van een huwelijk, de terugblik die een man en een vrouw op hun … [Lees meer...] overDán, misschien
Etymologica: regenworm
Wie als rechtgeaarde tuinder nu bezig is met ’t spitten van zijn grond, komt ’m zeker tegen, de borstelarme regenworm. De worm zoals ie in Noord-Holland genoemd wordt, is een bijzonder nuttig dier. Hij verbetert met zijn gegraaf de bodemstructuur. Hij maakt lange tunneltjes waar de lucht in kan doordringen en dat heeft weer tot gevolg dat bacteriën dieper … [Lees meer...] overEtymologica: regenworm
dat auchs tich waal ens vegetarisch uts
Een reden waarom het fijn is om taalkundige te zijn: je mag nadenken over de hele kleine dingen die samen ons mens-zijn uitmaken. Vervoegde voegwoorden bijvoorbeeld. Dat laat Astrid van Alem zien in een artikel dat ze schreef voor het tijdschrift Natural Language and Linguistic Theory. Heel veel Germaanse dialecten op het Europese vasteland vervoegen soms voegwoorden. In het … [Lees meer...] overdat auchs tich waal ens vegetarisch uts
Reynaert als pelgrim: horror en humor
Als Reynaert op pelgrimstocht naar Rome wil gaan, laat hij voor zijn pelgrimstas bij Bruun een flinke lap vel afsnijden en omdat hij ook ‘verssche scoen’ wil hebben, brengt hij de koningin op het idee om bij Ysengrijn en zijn vrouw Hersint een paar schoenen van hun poten te laten villen. Lees hier het artikel 'Reynaert als pelgrim: horror en humor' (pdf) van Theo Janssen … [Lees meer...] overReynaert als pelgrim: horror en humor
Het eerste kwart: René Appel, Loverboy
Waarover gaat Loverboy (2005) van René Appel? Het boek is bij verschijnen aangekondigd als een 'literaire thriller', en als thriller kun je zeggen: het gaat over een vrouw die ontdekt dat haar man vreemd gaat, een pistool koopt en de man in het huis van mijn minnares doodschiet. Of eigenlijk kun je dat dan in het openbaar niet zeggen, want dat is een spoiler. (Hoewel er nog wel … [Lees meer...] overHet eerste kwart: René Appel, Loverboy
