Achter het achtervoegsel 37 Het verhaal gaat dat koning Lodewijk XV (1710-1774) gewoon was zijn dochters aan te duiden als ‘slet’, ‘vod’, ‘zwijntje’ en ‘slons’. Minstens zo bijzonder was de bijnaam die gegeven was aan de hofdames die zich het dichtst bij het koninklijk echtpaar bevonden: canailletjes of caillettes ‘kwartels’. Eveneens uit het dierenrijk … [Lees meer...] overSalopette: een smeerpoets met een tuinbroek?
Artikel
Over Kristien Hemmerechts’ De kinderen van Arthur (2000)
…maar eigenlijk vooral over Jos Muijres Gisterenavond presenteerden Jeroen Dera en Jos Joosten een in het geheim voorbereide bundel Uit het hart met opstellen over de Vlaamse literatuur van deze eeuw. De bundel is opgedragen aan Jos Muijres, die afscheid neemt van de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur, waar hij werkte als universitair docent Moderne Nederlandse … [Lees meer...] overOver Kristien Hemmerechts’ De kinderen van Arthur (2000)
In het hart
We zijn in Nijmegen inmiddels al twee jaar afscheid aan het nemen van Jos Muijres: op 31 mei 2022 schreef mijn collega Jos Joosten al een stukje over hem en op diezelfde dag keek Jos M. zelf ook terug. Maar gisteren vierden we zijn afscheid opnieuw. Er werd een boek gepresenteerd dat een aantal collega's te zijner ere geschreven hebben, met essays over eenentwintigste-eeuwse … [Lees meer...] overIn het hart
Interpunctie
Vlak voor de executie kwam een oekaze van de tsaar: ‘Terechtstellen niet begenadigen!’ Казнить нельзя помиловать! Wat deed de beul? Waar zette hij de komma? Toen zijn uitgever de eigenzinnige interpunctie in Treasure Island ongevraagd had aangepast, schreef Stevenson hem: ‘Ik moet wel aannemen dat mijn interpunctiestelsel heel erg slecht is; maar het is het mijne; … [Lees meer...] overInterpunctie
Vrijwillig te laten binnengaan
Blij maakt me Antimetrieën. In dat boek heeft Jan Kuijper teksten over poëzie verzameld en toont hij de stiel. Hij kan heel vanzelfsprekend schrijven over techniek, zodat ‘metrum’, ‘versvoet’ en al die termen geen middeleeuws Kerklatijn worden. Aan apostroffen bij Dèr Mouw wijdt Kuijper vijf spannende bladzijden, die ook nog eens slim en onverstoorbaar … [Lees meer...] overVrijwillig te laten binnengaan
Een masterclass gedichten lezen
Het is altijd interessant om dichters te lezen over het dichten, vooral als het dichters zijn die net zo goed kunnen lezen als schrijven: dichters die net zo gemakkelijk kunnen uitleggen hoe ze zelf te werk gaan als zien wat anderen doen, en waarom. Dichters zoals Jan Kuijper. In de loop van zijn leven heeft Kuijper niet heel veel essays geschreven, maar heel veel daarvan … [Lees meer...] overEen masterclass gedichten lezen
Een toegankelijke academische Bachelor Fries, echt aan de universiteit
‘De Toekomst van de Frisistiek’, het adviesrapport van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen over het hoger onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek op het terrein van Fries, werd op 23 januari 2024 gepresenteerd op het Provinsjehûs in Leeuwarden. Het was een bijeenkomst in een positieve sfeer, waar veel waardevols gezegd is over een weer op te bouwen … [Lees meer...] overEen toegankelijke academische Bachelor Fries, echt aan de universiteit
Frans Kellendonk
Tekening: Robert Kruzdlo … [Lees meer...] overFrans Kellendonk
Op zoek naar de uitgang
Ziezo, het jaarlijkse ritueel achter de rug: het corrigeren en, zoals dat heet, quoteren van papers voor Taalvaardigheden. Dat is het belangrijkste vak dat ik ooit heb gegeven, maar geeft nogal veel werk voor een gepatenteerde luiwammes als ik. Dat ik er toch mijn best voor blijf doen komt, uiteraard, door het grote sociaaleconomische onrecht dat aan Taalvaardigheden … [Lees meer...] overOp zoek naar de uitgang
Ken je nie normaal prate!
Het is tegen de impliciete beroepscode onder taalkundigen om je te ergeren aan andermans taalgebruik. Zo'n ergernis belemmert dat je goed luisteren en de hele dag goed luisteren naar wat je taalgenoten zeggen behoort tot de maatschappelijke taken van de taalwetenschapper. Iemand moet toch horen en zien hoe de taal dag na dag steeds een klein beetje verandert! Dan kun je niet … [Lees meer...] overKen je nie normaal prate!
Poëzieweek
Het is nog dagenlang Poëzieweek, gelukkig. Koop een dichtbundel en dan krijg je een boek dat in alle opzichten een geschenk is: Kom nog even naar mij kijken straks van Edward van de Vendel. Het is zijn eerste dichtbundel voor volwassen lezers. Het boekje met tien gedichten heeft mij zeer geraakt. Het zijn gedichten over het leven - sterk autobiografisch, maar nergens zo … [Lees meer...] overPoëzieweek
De rol fan it Frysk as aktyf brûkte taal yn de Fryske identiteit
Yn de twadde helte fan 2023 haw ik foar myn bachelorskripsje sosjale geografy en planology oan de Universiteit fan Amsterdam ûndersyk dien nei it ferbân tusken in ‘regionale’ taal en regionale identiteit, yn de kasus fan Fryslân en it Frysk. Dêrby haw ik my yn it bysûnder konsintrearre op de mjitte fan aktyf taalgebrûk troch de persoan sels, en ek op de bleatstelling oan aktyf … [Lees meer...] overDe rol fan it Frysk as aktyf brûkte taal yn de Fryske identiteit
Etymologica: De geheimzinnige Veluwse bosnaam Sysselt
Het jaar is 1427 wanneer Arnold, hertog van Gelre, een stuk bos op de Veluwe afstaat aan zijn leenman Udo de Boze, heer van Kernhem. Dit bos heet dan de Zijsselt, nu de Sijsselt of Sysselt, een naam die met woorden voor toverkunst te verbinden is. Een kleine geschiedenis Heden staat de Sysselt (ter plekke uitgesproken als Sieselt) op de hoge grond … [Lees meer...] overEtymologica: De geheimzinnige Veluwse bosnaam Sysselt
Het raadsel Anjet Daanje
50 jaar oud is het begrip anxiety of influence nu, invloedsangst. De Amerikaanse criticus Harold Bloom muntte het in 1973 om een voortduwende stroom in de letterkunde te beschrijven: iedere schrijver is weer op zoek naar een eigen stem en moet daarom in gevecht treden met de voorgangers die hem tegelijkertijd een traditie hebben geschonken waarop die voortbouwen kan. Bloom … [Lees meer...] overHet raadsel Anjet Daanje
Over de bijnamen van Jan Ceulemans
In zijn biografie getiteld Recht in de ogen (opgetekend door door Rudy Nuijens) vertelt de Belgische oud-international Jan Ceulemans dat hij in zijn periode bij Lierse zijn eerste bijnaam kreeg: 'Caje': Die kwam van Walter Geboers, een journalist van Het Laatste Nieuws die vooral de Antwerpse ploegen volgde. Hij heeft "Kazze"vervormd tot "Caje". Mijn grootvader had … [Lees meer...] overOver de bijnamen van Jan Ceulemans
Bologna
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.4) Jan studeerde in 1977 af als “licentiaat in de Germaanse filologie”. Eline startte in 2003 aan dezelfde opleiding en studeerde in 2007 af als “licentiaat in de Taal- en Letterkunde: Germaanse talen (Master)”. De toevoeging tussen haakjes was een overgangsmaatregel voor haar speciale lichting: de laatste germanisten. … [Lees meer...] overBologna
Het eerste kwart: Peter Verhelst, Memoires van een luipaard
Memoires van een luipaard vertelt het verhaal van een obsessie. Degene die aan het woord is, is zo geobsedeerd met tekenen dat zelfs als het niet mogelijk is om een pen op papier te zetten – omdat diens ouders dat verbieden, bang voor de obsessie – doorgaat met tekenen met diens vinger op het lichaam van zichzelf of dat van anderen. Iemand die een relatie begint, en dan zo … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Peter Verhelst, Memoires van een luipaard
Gedicht dat zich Jan Hanlo herinnert
Het merkwaardige van het gedichtis dat het verhoord wordtook als het niets vraagttot niemand zich richt Nog niet geschrevenwerd het door de pen gelezenen voor afloop en uitlegnaar zichzelf verwezen Misschien dat jan hanlomijn gedicht daaromop zijn kop hieldtoen hij had gezegddat hij het wilde zien Ik denk dat hij zijn eigen luidste versop de muur heeft geschrevende … [Lees meer...] overGedicht dat zich Jan Hanlo herinnert
Van hier tot Tokio – Facetten (iii)
Het is een sport om de oudste bewijsplaats vinden van van hier tot Tokio. En zoals het bij sporten als hardlopen, hoogspringen en gewichtheffen geldt (voorbeelden van het Olympische trio citius, altius, fortius) dat er altijd wel weer iemand sneller is, hoger kan of meer tillen, zo is het ook goed mogelijk dat iemand overbóden wordt als hij zoals ik hier beweer dat … [Lees meer...] overVan hier tot Tokio – Facetten (iii)
Boustrofedon heeft de toekomst
In de Utrechtse binnenstad ligt een prachtige tuin, de Oude Hortus. In die tuin zag ik onlangs aan de rand van een grote vijver een bijzondere steen liggen. Ik stond daar tussen de irissen en boog voorover om met mijn hand een wak in het kroos te maken. Ik wist dat ik mijzelf hiermee in levensgevaar bracht. Tenslotte ben ik bekend met het oude epos over een meisje dat in het … [Lees meer...] overBoustrofedon heeft de toekomst
Steun ScienceGuide
ScienceGuide is de allerbeste journalistieke bron over het hoger onderwijs. We hebben kritische journalistiek vooral de komende tijd hard nodig. Er zijn alle tekenen dat een nieuwe regering – eigenlijk onafhankelijk van de politieke kleur – zal willen snijden in het hoger onderwijs, en dat gebeurt over het algemeen, leert de ervaring op een weinig transparante manier. … [Lees meer...] overSteun ScienceGuide
Rijnsburg en Spinoza
Kort geleden voerde het toeval mij weer naar Rijnsburg. Het is een dorp dat mij altijd heeft gefascineerd. Toen ik nog op de middelbare school zat, ging ik daar, op de fiets vanuit Leiden, het Spinozahuisje bezoeken. Nu moest ik er, bijna zestig jaar later, zijn vanwege een medische keuring voor mijn rijbewijs. Omdat ik een half uur te vroeg was, kon ik de ruïnes van het … [Lees meer...] overRijnsburg en Spinoza
De mens in de machine
De versmelting van mens en machine in Fabriekskinderen van J.J. Cremer Fabriekskinderen van J.J. Cremer werd in 1863 geschreven als voordracht en in 1878 uiteindelijk als novelle gepubliceerd. Zijn voordrachten hadden succes en leidden uiteindelijk tot een wet ter verbetering van de omstandigheden van kinderarbeid in 1874. In Fabriekskinderen schetst Cremer een onthutsend … [Lees meer...] overDe mens in de machine
Englisch oder Niederländisch?
Sprachpolitik und Streit in den Niederlanden Text eines in Leipzig gehaltenen Vortrags Wir leben in interessanten Zeiten, was die Sprachpolitik betrifft. Noch nie zuvor war eine Sprache weltweit so stark verbreitet, in allen Lebensbereichen und in so vielen Regionen der Welt. Sprachen wie Latein oder Französisch waren in der Vergangenheit "internationale" Sprachen, aber … [Lees meer...] overEnglisch oder Niederländisch?
Ophelia’s vierhonderdeenentachtig woorden
Vierhonderdeenentachtig woorden schoon aan de haak legde W. Shakespeare zijn Ophelia in de mond en met deze vierhonderdeenentachtig woorden schreef Paul Griffiths vorig jaar een roman (let me go on) die zich laat lezen als een vervolg op haar ontijdige verscheiden door de zelfgekozen verdrinkingsdood in het stuk. Op haar tocht door het hiernamaals wordt Ophelia (O. geheten) … [Lees meer...] overOphelia’s vierhonderdeenentachtig woorden
