Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Toen ik dit prachtig geïllustreerde, kleurrijke prentenboek uit had, schoten me bekende versregels van Herman De Coninck te binnen. “Zeg: kijk een vogel, en leer me de vogel zien”. Net als die … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Kijk dan toch!
Artikel
Adriaan van Dis
Tekening: Robert Kruzdlo … [Lees meer...] overAdriaan van Dis
‘I am a Stranger’ : Laaglandistiek in Norwich
Wie heeft ooit zoiets meegemaakt? Je bent overzee en je hoort zomaar in een steeg Nijhoffs gedicht in perfect Nederlands weerklinken: ‘Ik ging naar Bommel om de brug te zien. .. Twee overzijden die elkaar vroeger schenen te vermijden worden weer buren’. Toen ik op mijn tweede dag in Norwich die leuke lange leerzame tour van de jongeheer met de talenknobbel, Christopher Joby, … [Lees meer...] over‘I am a Stranger’ : Laaglandistiek in Norwich
Die voor het historisch materialisme zo nutteloze wezens
40 jaar tandeloos (35) Aan het begin van Advocaat van de hanen begint heeft de advocaat Ernst Quispel een aantal door ontgiftingsverschijnselen ingegeven visioenen. Die gaan allemaal over indringers – gaandeweg komen we erachter dat dit krakers zijn. Ze zijn vanwege hun punkhaardracht de hanen uit de romantitel, maar ze nemen in de visioenen de gedaanten aan van allerlei … [Lees meer...] overDie voor het historisch materialisme zo nutteloze wezens
Slaap zacht met -ette!
Achter het achtervoegsel 33 Tot de 20e eeuw – aldus het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) – komt het achtervoegsel -ette in principe alleen in leenwoorden voor. Verreweg de meeste -ette-woorden zijn ontleend aan het Frans, sommige uit het Engels en weer andere uit het Duits. Het WNT geeft daarbij twee voorbeelden van ontleningen aan het Engels: kitchenette en … [Lees meer...] overSlaap zacht met -ette!
De opstekende vrieswind van de Koude Oorlog in een gedicht van Jan Elburg
In een poging om de poëzie van de Vijftigers beter te leren kennen, heb ik mij verdiept in de bloemlezing vijf 5tigers, de door Gerrit Kouwenaar in 1955 samengestelde bloemlezing uit de poëzie van Remco Campert, Jan Elburg, Gerrit Kouwenaar, Lucebert en Bert Schierbeek. Geen gemakkelijke opgave, aangezien er bij de Vijftigers van een eenduidige poëtica nauwelijks sprake … [Lees meer...] overDe opstekende vrieswind van de Koude Oorlog in een gedicht van Jan Elburg
Waar moet dat heen?
Humorschandalen (4) Tot in den treure zijn de beelden inmiddels herhaald: een sterk op toenmalig koningin Juliana lijkende vrouw schilt spruitjes in een bordkartonnen paleisdecor, terwijl ze wat onnozele vragen krijgt voorgelegd van een zekere Barend Servet. “Heeft u altijd al koningin willen worden, en waarom?” zo vraagt Servet. “En, als u het niet te vrijpostig vindt, … [Lees meer...] overWaar moet dat heen?
Moeluke woorden in de neerlandistiek
De redactie van Neerlandistiek krijgt af en toe e-brieven als we een Engels of anderszins ongebruikelijk woord gebruiken. "Hoort codeswitching tot de neerlandistiek?" schreef van de week nog iemand, naar aanleiding van een aankondiging van een lesbrief. Ja, dat hoort inderdaad tot de neerlandistiek. Het is een woord voor het veranderen van taal binnen een zin, zoals vloeiend … [Lees meer...] overMoeluke woorden in de neerlandistiek
Het boswoord ‘vorst’
In de vroege middeleeuwen, eerst in het Frankenrijk, verschijnt er een woord voor ‘bos’ en ‘koninklijk jachtgebied’ in vormen als Latijn forestis en Oudhoogduits forst. Wat betekende het eerst en is het van Romaanse of toch Germaanse oorsprong? Bijzonder gebruik In de overlevering van het Nederlands was het woord nooit rijkelijk aanwezig en inmiddels is het … [Lees meer...] overHet boswoord ‘vorst’
Gerard Reve in de uitdragerij
Vandaag het eerste werkcollege voor de nieuwe eerstejaars Nederlands in Groningen. Ik neem dan altijd een boek mee dat voor mij als eerstejaars (1990) een bijzondere betekenis had. Vandaag liet ik Nader tot U van G.K. van het Reve zien in de uitgave die destijds veel indruk op mij maakte vanwege de omslagfoto door Eddy Posthuma de Boer en de handgeschreven flaptekst van de … [Lees meer...] overGerard Reve in de uitdragerij
Plechtig en in alle nederigheid verklaar ik mezelf hierbij heilig
40 jaar tandeloos (34) En dan komt, tegen het eind van de oorspronkelijk geplande trilogie De tandeloze tijd, die je zo gemakkelijk kunt lezen als een postkatholiek boek, een poging om te leven in een werreld zonder de katholieke kerk, ineens ook nog Christus ter sprake. Ja, over Jezus is dan al een paar keer eerder gesproken. Een van de personages van deel 3 heet nota … [Lees meer...] overPlechtig en in alle nederigheid verklaar ik mezelf hierbij heilig
Herlevende modenamen
Voornamendrift 108 Je wilt als ouders geen traditionele vernoemingsnaam voor je kind kiezen en ook geen hypenaam. Dan zou je kunnen kiezen voor een wat minder bekende oudere voornaam. Dat verbindt met de Nederlandse taal en cultuur en je bent (hopelijk) toch een beetje origineel. Om die namen op het spoor te komen selecteerde ik voornamen die in de 19e eeuw (tussen 1820 en … [Lees meer...] overHerlevende modenamen
Het beste van Boekwinkeltjes: De redding van Fré Bolderhey
Helge Bonset schrijft iedere maand over Nederlandse boeken die je zou moeten (her)lezen Eddie Wesseling heet je. Je bent een gewone jongen. Of liever gezegd: dat was je. Nu fiets je als een bezetene door de stad, achtervolgd door de gruwelijke Krapatski en Pilleskopski, die je alleen kan afweren door te zingen: ”Kanteroje sleme tarabolsja toeri.” Wat is er met je … [Lees meer...] overHet beste van Boekwinkeltjes: De redding van Fré Bolderhey
Niet bevorderlijk
Wilma de Reks flauwekul Natuurlijk weten we het allemaal. De Volkskrant reageert op alles wat met neerlandistiek te maken heeft zoals De Telegraaf op rekeningrijden: steevast met 24-karaats endeldarmpopulisme. Deze week werd bekend dat de Utrechtse hoogleraar Els Stronks een miljoenenproject heeft verworven, om in samenwerking met vijftig instellingen gedurende acht … [Lees meer...] overNiet bevorderlijk
De aanval van Wilma de Rek op Els Stronks
In lastige politieke tijden zie je dat er altijd aanvallen zijn op de media en op de wetenschap. Daarom is het jammer dat er in de media die je nog wel enigszins betrouwbaar acht (Trouw, NRC, de Volkskrant) de aanval geopend wordt op een wetenschappelijk project. Om het concreet te maken: in de zaterdagcolumn van Wilma de Rek in de Volkskrant maakt ze gehakt … [Lees meer...] overDe aanval van Wilma de Rek op Els Stronks
Klinkt
Hier volgt een bijzondere constructie die lastig te vinden is. Ik meen dat ik hem al heel lang (misschien al mijn hele leven) hoor, maar zelden geschreven zie. Ik zou hem zelf geloof ik ook niet zo gebruiken. Ik zou zeggen en schrijven 'als je iets over hem zegt, doe je vooral jezelf te kort, klinkt HET'. Het is helemaal niet lastig om een grammaticale analyse van de zin … [Lees meer...] overKlinkt
Etymologica: Korenwolven en hamsters
Afbeelding van de korenwolf in de Landbouw-courant van 16-11-1879 In augustus 2023 woedde binnen het Limburgse provinciebestuur een heftige discussie over de vraag of de korenwolf nog langer moet worden beschermd en tegen welke kosten. Van het knaagdier, dat in de Lage Landen alleen op de Limburgse lössgronden voorkomt, leven in het wild nog slechts tweehonderd exemplaren, … [Lees meer...] overEtymologica: Korenwolven en hamsters
De zure geur van speeksel
40 jaar tandeloos (33) De lichaamssappen vloeien rijkelijk in De tandeloze tijd. Je kunt als het ware per deel wel een bad vullen met alle sperma, urine, zweet, bloed en vaginaal vocht. Het is geen wonder dat er ook zo veel gedronken wordt in het werk, zou je zeggen. Het moet ergens vandaan komen. Maar het opvallendst is misschien wel het speeksel: ik geloof niet dat … [Lees meer...] overDe zure geur van speeksel
Jan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka
Jan Klaassen: over de naam is al menig houten kop gerold. De enen zeggen dat het de trompetter van stadhouder Willem II was, die zijn vrolijke en al te irreverentieuze avonturen met zijn vrouw Katrijn in de poppenkast opvoerde. Ze kwamen uit de Amsterdamse Jordaan, Jan oorspronkelijk uit de Anjeliersstraat (nr. 36) en Katrijn uit de parallelle … [Lees meer...] overJan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka
Een abolitionistische politiek?
Door de vervroegde verkiezingen ondergaat de Nederlandse politiek een wisseling van de wacht. Zou dat ook gevolgen hebben voor taal? Over haar latrelatie met Mark Rutte bestaat al een studie. Wat er in een kwarteeuw de mond van uittredend kamerlid Kees van der Staaij heeft verlaten, verdient zelfs boekdelen. Systematisch onderzoek naar de grammatica van socialemediatirades … [Lees meer...] overEen abolitionistische politiek?
Hij zegt dat hij komt, hij zegt dit: ‘Ik kom’
De mooiste wetenschappelijke resultaten ontstaan als je zegt: dat is geen toeval. Neem het feit dat het onderschikkend voegwoord in veel talen lijkt op het aanwijzend voornaamwoord. In het Nederlands, zijn ze bijvoorbeeld allebei dat. In een nieuw artikel in het tijdschrift Linguistics laten Camil Staps en Johan Rooryck zien dat je een heel eind komt door aan te nemen dat … [Lees meer...] overHij zegt dat hij komt, hij zegt dit: ‘Ik kom’
‘Die historie van Jason’ : capittel [20]
© British Library Board, Ms. BL add. 10290, fol. 106v Die historie van Jason, Kritische editie van het unieke handschrift Londen BL add. 10290 in combinatie met de Franse brontekst van de vertaler: een anonieme druk [Brugge, ca. 1476 ?] bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve capittel [20] Hoe Jason Creusa troude, en[de] hoet Medea vernam ende daer ter brulocht quam, … [Lees meer...] over‘Die historie van Jason’ : capittel [20]
Hans Vlek voor de HEMA in Den Bosch
Tekening: Robert Kruzdlo … [Lees meer...] overHans Vlek voor de HEMA in Den Bosch
Genderneutrale voornaamwoorden: liever leesbaar of liever begrijpelijk?
Genderneutrale voornaamwoorden worden gebruikt om te verwijzen naar mensen die zich niet identificeren als man of als vrouw, of juist als allebei. Mensen die zich op deze manier identificeren worden ook wel non-binair of genderqueer genoemd. De non-binaire genderidentiteit is de afgelopen tijd een steeds prominentere positie in de maatschappij gaan innemen, wat de vraag oproept … [Lees meer...] overGenderneutrale voornaamwoorden: liever leesbaar of liever begrijpelijk?
Dwaal rond en huiver
40 jaar tandeloos (32) Toen de Amerikaanse kunstenaar Edward Kienholz in 1994 plotseling aan een hartaanval overleed – hij was zwaarlijvig en had diabetes – zette zijn vrouw, met wie hij vaak had samengewerkt, zijn lichaam gebalsemd rechtop in een auto. In zijn zak had hij een dollar en een spel kaarten, op de achterbank stond een urn met de as van zijn hond, en er lag een … [Lees meer...] overDwaal rond en huiver
