In ‘Verboden binnen te rijden' gaat Ronny Boogaart in op de ambiguïteit van de volgende zin, die te lezen is op een bordje bij de ingang van station Amsterdam Zuid-WTC: In de ene lezing is binnen (dus in het station) een bijwoordelijke bepaling, in de andere een onderdeel van het werkwoord binnenrijden. De auteur geeft aan niet te weten welke interpretatie de NS nu … [Lees meer...] overSalland. Natuurlijk gastvrij
Artikel
Verheerlijkt dan God met uw lichaam
40 jaar tandeloos (26) Ik heb er bijna spijt van dat ik aan het begin van deze reeks heb geopperd dat je De tandeloze tijd kunt lezen als een zoektocht naar een bijbel zonder God, een manier om het christendom te bewaren in een wereld waarin je niet katholiek meer bent. Het was me nooit zo sterk opgevallen dat het er wel heel dik bovenop ligt. God komt wel heel vaak ter … [Lees meer...] overVerheerlijkt dan God met uw lichaam
Het kolken des wereldleeds
Van het begin tot het einde van de Kronkels, strooide Carmiggelt geregeld gedateerde taal door zijn tekst. Dat konden simpele, eigenlijk uitgefaseerde woordjes zijn als doch (een onderwerpje om op terug te komen), daar ‘omdat’ of derhalve ‘dus’ maar ook minder gangbaar geworden verleden tijden als stiet (naast stootte) en dorst ‘durfde’. Ook tandenknersen en bersten vond … [Lees meer...] overHet kolken des wereldleeds
Het was maar een grapje
Humorschandalen (1) Humor en woede: het lijkt een onlogische combinatie. Toch leiden grappen geregeld tot verontwaardiging of scheldpartijen. Door de geschiedenis heen zijn tal van momenten aan te wijzen waarop iets dat komisch bedoeld was een rel veroorzaakte. In recente jaren zorgden onder meer Youp van ’t Heks gebruik van het woord ‘pisnicht’, een aantal grappen van … [Lees meer...] overHet was maar een grapje
Er was geen straaljager – wij schreven in de lucht
40 jaar tandeloos (25) Tot de moeilijkst te duiden passages in De tandeloze tijd behoren de twee hoofdstukjes die Knapensluimer heten in Onder het plaveisel het moeras. De schrijver Patrick Gossaert is, in een Wassenaars retraitecentrum, op zoek naar een 'vertelinstantie' om de verhalen van Albert Egberts te kunnen laten vertellen. In deze hoofdstukjes heeft hij die … [Lees meer...] overEr was geen straaljager – wij schreven in de lucht
Leestips: 20 x taal en meertaligheid in onderwijs
Het nieuwe schooljaar staat zo stilaan weer voor de deur, en hoewel dat voor sommigen misschien een spijtige zaak is, zie ik op Facebook, Instagram of LinkedIn ook veel enthousiastelingen die klaar zijn om uit de startblokken te schieten. Mocht je ook zo’n leraar zijn die nu al begint warm te lopen, dan kan ik je aanraden om de komende tijd even in het steeds ruimer wordende … [Lees meer...] overLeestips: 20 x taal en meertaligheid in onderwijs
Etymologica: Vlinder
Ik sta er zelf van te kijken dat ik ’t nog niet eerder over de vlinder en zijn namen heb gehad, want er is geen insect dat zoveel namen heeft en dat is altijd leuk. Ik bedoel niet de namen voor de vele soorten vlinders die er zijn, als dagpauwoog, gamma-uil, atalanta, koolwitje, en vele meer. Nee, mij gaat ’t nu om de namen voor ‘vlinder in ’t algemeen’. Dat zijn er ook … [Lees meer...] overEtymologica: Vlinder
Als er eentje warme brieven gaat schrijven, nou
40 jaar tandeloos (24) Op het eerste gezicht zomaar een anekdote in Onder het plaveisel het moeras. De kunstenaar Flix vraagt Albert in Italië een fles in het water te gooien. In de fles zit een geadresseerde brief aan Flix' geliefde Thjum, en daarbij herinnert Albert zich dat hij als puber ook liefdesbrieven liet wegbrengen door een ander: ’s Avonds na het eten, … [Lees meer...] overAls er eentje warme brieven gaat schrijven, nou
Wat kinderen soms zeggen
Carmiggelt had succes met het ophalen van kindertalige uitingen onder zijn lezers, maar hij lette ook in dat opzicht goed op wat hij zélf in het wild kon oogsten. Bij Verhaaltje (in Haasje over p. 212-214) schrijft hij heel concreet dat dit is opgedragen aan Joop Söhne. Ik hoor bij de kinderen van toen die deze stem zouden herkennen, niet als … [Lees meer...] overWat kinderen soms zeggen
De kauw verkondigt!
Heden in steden als leden van bendes, vroeger zag men kauwen als luide voorspellers van regen, wind en meer. Daaraan herinnere niet alleen kauw maar ook hun andere naam, bewaard in onder meer Limburgs daol en Engels jackdaw. Hoe ze luiden Ka! roept de kauw, die vroeger ook ka heette, in sommige streken nog steeds, dus het is gauw … [Lees meer...] overDe kauw verkondigt!
Ik was benieuwd wat voor monster uit dat ei te voorschijn zou komen
40 jaar tandeloos (23) Claustrofobie is een belangrijk thema in De tandeloze tijd: mensen zitten voortdurend tegen hun zin opgesloten. En daar binnen schuilt het gevaar. De reeks begint al met een proloog waarin Albert Egberts zich in een auto begeeft en daar wordt aangevallen door een hond. Het woord benauwd komt – behalve in Weerborstels – in ieder deel wel een aantal … [Lees meer...] overIk was benieuwd wat voor monster uit dat ei te voorschijn zou komen
‘Die historie van Jason’ : capittel [18]
© British Library Board, Ms. BL add. 10290, fol. 106v Die historie van Jason, Kritische editie van het unieke handschrift Londen BL add. 10290 in combinatie met de Franse brontekst van de vertaler: een anonieme druk [Brugge, ca. 1476 ?] bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve capittel [18] Hoe de coninck Oetes, als hij wiste van sijn dochter, Jason volchde, ende hoe … [Lees meer...] over‘Die historie van Jason’ : capittel [18]
De bulderlach van de naïeve Westerling. Over Couperus’ geloof in doekoens en petangans
Oudere literatuur –Beatrijs, Gijsbrecht van Aemstel, Eline Vere- is vooral zo boeiend doordat de lezer van nu een beeld krijgt van de wijze waarop onze voorouders de werkelijkheid zagen en beleefden. Dat valt vaak niet mee. Als we bijvoorbeeld Langs lijnen van geleidelijkheid lezen, een roman die rond 1900 actueel was, worden wij lezers gedwongen te geloven in een ‘natuurwet’ … [Lees meer...] overDe bulderlach van de naïeve Westerling. Over Couperus’ geloof in doekoens en petangans
De ziel van Tula in onze Literatuur
Spiegel van 160 jaar na de Afschaffing van de Slavernij Aan de vooravond van de eeuwwisseling naar de 21e eeuw gingen zelforganisaties in Nederland zoals Caribbean Lagoon (Utrecht) aandacht besteden aan de Arubaanse/Antilliaanse literatuur. De Zondagmiddag was gereserveerd voor de post-koloniale literatuur. Deze bijeenkomsten waren bedoeld om de eigen cultuur en … [Lees meer...] overDe ziel van Tula in onze Literatuur
Vakantie in het Niets
40 jaar tandeloos (22) Het kan niet de bedoeling zijn geweest van de auteur, want die kon het bij het schrijven onmogelijk voorzien, maar als er één ding De tandeloze tijd duidelijk plaatst in de tijd, is het de heroïneverslaving van Albert Egberts. Aan het begin van de jaren tachtig stond die verslaving enorm in de belangstelling. Niet alleen waren er in die tijd ongeveer … [Lees meer...] overVakantie in het Niets
Kinderboekenspecial: Het wolfje dat geen roedel nodig had
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Dit boek bevat een warm geïllustreerde en overtuigende paradox: samen kun je goed alleen zijn. Zeker met de juiste anderen om je heen. Het hoofdpersonage is een wat excentrieke bohemien wolf met … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Het wolfje dat geen roedel nodig had
Een NSB-verhaal als mogelijke inspiratiebron voor de baanbrekende Reynaert-analyse van Gerard Arendt
[..] dor eene wostinedaer Reynaert hadde de pade sineghesleghen crom en menichfoude (vers 501-503 in de Reynaert-editie van Biesheuvel en Van Oostrom, 2023) Een van de belangrijkste Reynaert-studies uit de tweede helft van de vorige eeuw is zonder twijfel het onderzoek van Gerard (G.H.) Arendt naar de satirische structuur van dit dierenepos. ‘Briljant’, zo noemt Van Oostrom … [Lees meer...] overEen NSB-verhaal als mogelijke inspiratiebron voor de baanbrekende Reynaert-analyse van Gerard Arendt
Beknopte zinnen (2)
In een eerdere bijdrage over beknopte zinnen kwam de regel equi-deletie ter sprake, die aan beknopte zinnen de beperking oplegt dat het niet-gelexicaliseerde subject van de beknopte zin overeen moet komen met een nominale constituent in de hogere zin die naar dezelfde referent verwijst in de werkelijkheid. Zij moeten dus coferentieel zijn. Die constituent in de hogere zin … [Lees meer...] overBeknopte zinnen (2)
Bedachte talen in je brein
Talen worden op een andere manier door onze breinen verwerkt dan sommige andere zaken, ook al lijken die in de verte soms op taal – zoals wiskunde of muziek. Doordat we met verschillende technieken in de hersenen kunnen kijken, hebben we daar een vrij precies beeld van, en hoewel er zowel over wiskunde als over muziek wordt gedacht dat het vaardigheden zijn die van het … [Lees meer...] overBedachte talen in je brein
Aanmeren bij zuurpoezen
Onder de motorkap van Carmiggelt (xii) In Vroeger kon je lachen volgen enkele verhaaltjes van een vakantie in Zwitserland elkaar op. Met de volle bus gaat het in de hitte van Ascona naar Luino in Italië. Gauw de bovenraampjes open om verkoeling te krijgen! Maar ze “moeten spoedig worden gesloten op Duitse last van een oud wijf met een nijdig profiel en een … [Lees meer...] overAanmeren bij zuurpoezen
Onder bore gevel
Een oud woord hervonden is als een erfstuk ontvangen, te meer als het lang geleden in eigen taal gewrocht is. Werd het ooit door dichters gebruikt om verheven stijl in stafrijm te drijven? Een zo’n kleinood luidt boor en beduidt ‘hoog, verheven’. Zeldzaam Behalve misschien in de Belgisch-Limburgse oordnaam Borlo is dit woord in zijn oorspronkelijke, … [Lees meer...] overOnder bore gevel
‘Ja, dat zei die verkrachter ook tegen zijn slachtoffer’
40 jaar tandeloos (21) Personages in De tandeloze tijd zijn vaak te herkennen aan wat ik poëtisch sarcasme zou noemen. Ze geven blijk van een inktzwart mensbeeld, maar kiezen om dat uit te drukken de allerglanzendste tint zwart. Een heel sterk voorbeeld ervan is een scene die door merg en been gaat in Het hof van barmhartigheid. Zwanet gaat naar het politiebureau om … [Lees meer...] over‘Ja, dat zei die verkrachter ook tegen zijn slachtoffer’
Verboden binnen te rijden
Zeker drie keer per week zie ik bij het binnenlopen van station Amsterdam Zuid-WTC een bordje met deze tekst: In dit station is het verboden om te rolschaatsen, skaten, skateboarden, (brom-)fietsen en met motorvoertuigen binnen te rijden. Het is veel tekst voor zo’n bordje bij de ingang en je kan je afvragen hoe ver je moet gaan in het specificeren van wat er allemaal … [Lees meer...] overVerboden binnen te rijden
Sinte Brandaan en Jan van Mandeville in Kaapstad
Toen ik in 1988 en 1989 historische letterkunde aan de universiteit van Kaapstad ging geven, bracht collega, M.M. Walters, de statige dichter, mij voor het eerste college van de Beatty Building waar Afrikaans-Nederlands huisde naar één van de gebouwen aan de overkant. Het was klimmen, want de gebouwen lagen tegen de Tafelberg aan. De naam van dat gebouw weet ik niet meer, maar … [Lees meer...] overSinte Brandaan en Jan van Mandeville in Kaapstad
Koffie en campus
Een zomer vrij van nut (11) Wat voorafging in Een zomer vrij van nut: Het is 2027. Niet alleen de studenten, maar ook de meeste docenten hebben een stem in hun oor waarin kunstmatige intelligentie voorzegt wat het weet. Waarom dan nog studeren of onderzoek doen? Sanne de Bree, een jonge onderzoeker, weet het ook niet meer. "Ik moet koffie hebben", zei Sanne nadat … [Lees meer...] overKoffie en campus
