Nederlandse jongeren worden steeds slechter in lezen. Maar hoe kan dat? Wat zijn de oorzaken? En wat zijn oplossingen? In dit filmpje, gemaakt in samenwerking met Jeroen Dera, vertel ik hoe het zit. … [Lees meer...] overNiveau leesvaardigheid te laag!
Uitgelicht
De achtste schrijverssteen in De Nieuwe Kerk: voor Betje en Aagje
Op 7 maart, één dag voor Internationale Vrouwendag, wordt er in de Nieuwe Kerk in Amsterdam een schrijverssteen onthuld voor Betje Wolff en Aagje Deken. Daarbij is een programma (in de ochtend) met toespraken, ikzelf zal er ook het woord voeren. Daar komt hun gedenksteen te liggen naast de memoriestenen voor Dirck Coornhert, Hella S. Haasse, J.H. Huizinga, Multatuli, W.F. … [Lees meer...] overDe achtste schrijverssteen in De Nieuwe Kerk: voor Betje en Aagje
Letter en geest
Saskia de Coster, auteur van een almaar groeiend proza-oeuvre, met als meest recente roman het knappe en indringende ‘Net echt’, sprak gisterenmiddag, in een goed gevulde Aula van de Radboud Universiteit, de dertigste Frans Kellendonklezing uit: ‘Mijn jaar van het spook’. De Kellendonklezing werd kort na Kellendonks overlijden voor het eerst gehouden, met als - steeds … [Lees meer...] overLetter en geest
Provinciale verschillen in populaire traditionele voornamen
Voornamendrift 111 Als begin januari de nationale topnamen van het vorige jaar gepubliceerd worden zijn de provinciale media altijd geïnteresseerd in de topnamen van de eigen provincie. Er wordt gezocht naar provinciale identiteit die in eigen topnamen tot uitdrukking zou kunnen komen. Dat valt vaak tegen. Alleen Friesland is herkenbaar aan de Friese voornamen, in de andere … [Lees meer...] overProvinciale verschillen in populaire traditionele voornamen
Etymologica: krokus en narcis
Omdat je tegenwoordig niet meer weet wanneer de seizoenen beginnen en de bloemen verschijnen die daarbij horen, is mijn onderwerp een gok: of ze bloeien als dit stukje verschijnt: wie zal ’t zeggen? De krokus is geen inheemse plant, bovendien is hij nog niet eens zo lang geleden in de Lage Landen geïmporteerd door toedoen van de Vlaming Ogier van Busbeke, die van 1554 – … [Lees meer...] overEtymologica: krokus en narcis
Niet de vogels voeren: het voornaamwoord het als subject
In de eerste maand van het jaar verbleef ik acht dagen in het plaatselijke ziekenhuis, dat in het eerste decennium van deze eeuw op enkele honderden meters afstand van mijn woning in de weilanden werd gebouwd. Vanuit de ramen aan de noordkant van het gebouw kon ik de hele dag door mensen over het pad tussen het ziekenhuis en de overgebleven weilanden zien wandelen, vergezeld … [Lees meer...] overNiet de vogels voeren: het voornaamwoord het als subject
Van Kaussbaussen-Duits tot Griekse y
Dat Nicoline van der Sijs behalve een heel productieve ook een heel creatieve taalkundige is, bewijst ze opnieuw met haar nieuwste boek, Daar is geen woord Frans bij. In dat boek, dat verschenen is bij gelegenheid van haar afscheid van het Instituut voor de Nederlandse Taal, behandelt Van der Sijs uitdrukkingen, spotnamen, formules e.d. waar taalnamen in voorkomen. De … [Lees meer...] overVan Kaussbaussen-Duits tot Griekse y
De minder bekende schat van Oss
Rijk zijn de giften die vorige eeuw bij Oss in de grootste grafheuvel van Nederland gevonden zijn. Vorstelijk is het zwaard met been en goud in houten hilt dat voor begraving opzettelijk omgebogen was. Oss heeft echter nog een andere oude schat: zijn naam. Rusting in heuvels Aan het begin van de ijzertijd in de Lage Landen, een kleine drieduizend jaar geleden, werd even … [Lees meer...] overDe minder bekende schat van Oss
Schrijfwedstrijd ‘Neologisme’
Neerlandici en taalwetenschappers (in spe) uit binnen- en buitenland opgelet! Jong Neerlandistiek organiseert in de maand februari een schrijfwedstrijd met het thema ‘neologisme’. Met deze schrijfwedstrijd willen wij neerlandici in de breedte aanmoedigen om een blog te schrijven. Kan jij als taalkundige (in spe) een inzicht bieden in de productiviteit van het nieuwe … [Lees meer...] overSchrijfwedstrijd ‘Neologisme’
Vrijwillig te laten binnengaan
Blij maakt me Antimetrieën. In dat boek heeft Jan Kuijper teksten over poëzie verzameld en toont hij de stiel. Hij kan heel vanzelfsprekend schrijven over techniek, zodat ‘metrum’, ‘versvoet’ en al die termen geen middeleeuws Kerklatijn worden. Aan apostroffen bij Dèr Mouw wijdt Kuijper vijf spannende bladzijden, die ook nog eens slim en onverstoorbaar … [Lees meer...] overVrijwillig te laten binnengaan
Een toegankelijke academische Bachelor Fries, echt aan de universiteit
‘De Toekomst van de Frisistiek’, het adviesrapport van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen over het hoger onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek op het terrein van Fries, werd op 23 januari 2024 gepresenteerd op het Provinsjehûs in Leeuwarden. Het was een bijeenkomst in een positieve sfeer, waar veel waardevols gezegd is over een weer op te bouwen … [Lees meer...] overEen toegankelijke academische Bachelor Fries, echt aan de universiteit
Etymologica: De geheimzinnige Veluwse bosnaam Sysselt
Het jaar is 1427 wanneer Arnold, hertog van Gelre, een stuk bos op de Veluwe afstaat aan zijn leenman Udo de Boze, heer van Kernhem. Dit bos heet dan de Zijsselt, nu de Sijsselt of Sysselt, een naam die met woorden voor toverkunst te verbinden is. Een kleine geschiedenis Heden staat de Sysselt (ter plekke uitgesproken als Sieselt) op de hoge grond … [Lees meer...] overEtymologica: De geheimzinnige Veluwse bosnaam Sysselt
Bologna
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.4) Jan studeerde in 1977 af als “licentiaat in de Germaanse filologie”. Eline startte in 2003 aan dezelfde opleiding en studeerde in 2007 af als “licentiaat in de Taal- en Letterkunde: Germaanse talen (Master)”. De toevoeging tussen haakjes was een overgangsmaatregel voor haar speciale lichting: de laatste germanisten. … [Lees meer...] overBologna
Plantagedialogen
Een van de mooie producties van het inmiddels ter ziele gegane Taalmuseum. SCRIPTFresco Sam-SinHermine Haman VOORDRACHTCefas van RossemHermine HamanJohn OldenstamMargot van den BergPieter van den Broek DRONMANCarlo Hoop REGISTRATIEOldmates videoproductions ONDERTITELINGFrank van den BoomHermine Haman TECHNIEKGijs MeijersJeroen van RavenhorstKai van der … [Lees meer...] overPlantagedialogen
Boustrofedon heeft de toekomst
In de Utrechtse binnenstad ligt een prachtige tuin, de Oude Hortus. In die tuin zag ik onlangs aan de rand van een grote vijver een bijzondere steen liggen. Ik stond daar tussen de irissen en boog voorover om met mijn hand een wak in het kroos te maken. Ik wist dat ik mijzelf hiermee in levensgevaar bracht. Tenslotte ben ik bekend met het oude epos over een meisje dat in het … [Lees meer...] overBoustrofedon heeft de toekomst
Rijnsburg en Spinoza
Kort geleden voerde het toeval mij weer naar Rijnsburg. Het is een dorp dat mij altijd heeft gefascineerd. Toen ik nog op de middelbare school zat, ging ik daar, op de fiets vanuit Leiden, het Spinozahuisje bezoeken. Nu moest ik er, bijna zestig jaar later, zijn vanwege een medische keuring voor mijn rijbewijs. Omdat ik een half uur te vroeg was, kon ik de ruïnes van het … [Lees meer...] overRijnsburg en Spinoza
Ophelia’s vierhonderdeenentachtig woorden
Vierhonderdeenentachtig woorden schoon aan de haak legde W. Shakespeare zijn Ophelia in de mond en met deze vierhonderdeenentachtig woorden schreef Paul Griffiths vorig jaar een roman (let me go on) die zich laat lezen als een vervolg op haar ontijdige verscheiden door de zelfgekozen verdrinkingsdood in het stuk. Op haar tocht door het hiernamaals wordt Ophelia (O. geheten) … [Lees meer...] overOphelia’s vierhonderdeenentachtig woorden
Leve de spreektaal
Altijd fijn, natuurlijk, als de krant opkomt voor taal en cultuur, zoals NRC dat vrijdag deed voor het Fries, en ook een beetje voor het Nederlands. De krant steunde daarmee een advies van de KNAW dat vorige week verscheen en waarin werd gesteld dat de Nederlandse overheid moet garanderen dat er minstens één universitaire opleiding Fries overeind moest blijven – zoals een … [Lees meer...] overLeve de spreektaal
Een kaper op de kust
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.3) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit vierde luik van de reeks bekijken ze de positie van het Engels in het hoger onderwijs. Waar … [Lees meer...] overEen kaper op de kust
Lepel, mes en vork
Vrouw Lepel en heer Meslazen elkaar de les.Sprak Lepel, vol van stress:‘Ach Mes, word toch eens wijzer,je bent een prul van ijzer!’ Maar leep sprak Mes tot Lepel:‘Jij mutsje zonder klepel,als ik niet altijd naast je lagzei niemands mond je nog gedag.Want ík heet Steeltje Repel. Heer Vork hoorde dit aanen dacht: ’k moet hier vandaan.’k Zal trouwen met mijzelfof dapper tot … [Lees meer...] overLepel, mes en vork
Weinig weten, veel vinden
Instrumenten en standaardwerken van de frisistiek voor onderzoek en onderwijs van neerlandici en anderen* * Ik wil Siebren Dyk en Willem Visser bedanken voor hun nuttig commentaar op dit artikel. Resterende fouten zijn uiteraard voor mijn rekening. Een belangrijk verschil tussen frisisten en neerlandici is dat frisisten beter op de hoogte zijn van de neerlandistiek … [Lees meer...] overWeinig weten, veel vinden
Wikke
Werkelijk Het landschap dat mij droeg was zwart op wit.Het sloot een hekje in, ik stond daarvooren zag wel honderd vormen in het gelid.Het liefst ging ik er ongezien vandoor,te schieten viel er niet, ’k was geen soldaat.Stond ik binnen? Buiten? Moest ik terug,omlaag? Een labyrint, maar zonder draad.Geen muren zelfs. Wel pijlers maar geen brug. Soms noem je iets abstract – … [Lees meer...] overWikke
Woutertje Pieterse
Heeft niet iedereen dat, de behoefte om iets op te steken van wat je leest? Vanaf dat je klein bent helpen boeken je met je ideeën over il mestiere di vivere, dat de nieuwe wereldburger ook maar koud op het dak komt vallen. Hoe moet je leven? Hoe doen anderen dat (in het boek)? Hoe slaan zij zich erdoorheen? Hoe staan zij erin? Wat is hun verborgen filosofie achter de … [Lees meer...] overWoutertje Pieterse
Spellinggeweten begint op school
Aan het ontbijt leest mijn echtgenote mij soms nieuwtjes voor die ze leest op haar iPad. Zo ook op vrijdag 12 januari. Toen las ze, zonder de titel te noemen, de eerste paragraaf voor van Marc van Oostendorps “Spellinggeweten”. Maar toen ze dat woord noemde, na die eerste paragraaf, riep ik spontaan uit: “Maar dat is een prachtig woord!” De lectuur van Van Oostendorps stuk … [Lees meer...] overSpellinggeweten begint op school
Etymologica: peen
Als je de opschriften op de markt en in de winkels in Zaandam mag geloven, is peen in onze streek ’t gewone woord voor de wortel, de Daucus carota. Dat klopt aardig met ’t kaartje dat hierbij gaat, want hoewel in Noord-Holland wortel ’t meest gebruikt wordt, komt peen toch in een aantal plaatsen voor, de gearceerde cirkeltjes, ook in Zaandam, als … [Lees meer...] overEtymologica: peen
