Jeugdverhalen over joden (102) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendVertaald uit het Duits Herkomst en drukgeschiedenis Het verhaal ‘Het omgestorte zoutvat’ werd in 1838 gepubliceerd in Philarete, tijdschrift voor de jeugd. Dit bestond van 1837 tot 1843 en bevatte veel vertalingen uit Duitse en Franse jeugdtijdschriften. ‘Het omgestorte zoutvat’ is vertaald uit het … [Lees meer...] over‘Het omgestorte zoutvat’ (1838)
19e eeuw
‘Jochai. Een Oostersch verhaal’ (1836)
Jeugdverhalen over joden (101) Door Ewoud Sanders Herkomst en drukgeschiedenis ‘Jochai. Een Oostersch verhaal’ werd in 1836 gepubliceerd in het Hollandsch penning-magazijn voor de jeugd. Het is gebaseerd op het boek Job uit het Oude Testament, waarin de rijke, vrome Job al zijn bezittingen verliest en ziek wordt. Job is onschuldig en bekritiseert God, maar als die zich … [Lees meer...] over‘Jochai. Een Oostersch verhaal’ (1836)
Uniek zijn, voor een historische bevolkingsadministratie
Voornamendrift 57 Door Gerrit Bloothooft 82% van alle Nederlanders heeft een unieke naam, als je tenminste alle voornamen en de achternaam gebruikt. Met alleen de eerste voornaam en de achternaam daalt dat percentage naar 46%. Op basis van alleen een naam kunnen we niet iedereen identificeren. Omdat ik naar analogie met de huidige basisregistratie personen graag een … [Lees meer...] overUniek zijn, voor een historische bevolkingsadministratie
‘Koppige Klaas’ (1858)
Jeugdverhalen over joden (100) Door Ewoud Sanders Auteur: John Browne (1823-1901), onder het pseudoniem J. Norweb In het jeugdboek Stoute Kinderen voor Zoete Kinderen, waarvan de eerste druk verscheen in 1858, ondervinden zeven kinderen hoe relatief onschuldige overtredingen gevolgen kunnen hebben die even radicaal als absurd zijn. Zo valt bij ‘Jantje Pulkneus’ zijn … [Lees meer...] over‘Koppige Klaas’ (1858)
‘George van Arken’ (1859)
Jeugdverhalen over joden (99) Door Ewoud Sanders Auteur: Reinoudina de Goeje (1833-1893), onder het pseudoniem AgathaOorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis ‘George van Arken’ is een verhaal in de bundel Eind goed, al goed: drie oorspronkelijke vertellingen van Reinoudina de Goeje. De Goeje was kinderboekenschrijfster, vertaalster en … [Lees meer...] over‘George van Arken’ (1859)
De Lotgevallen van een Gulden (1895)
Jeugdverhalen over joden (98) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendOorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis In De Lotgevallen van een Gulden door hem zelven verhaald vertelt een gulden over zijn oorsprong en over het gedrag en de opvattingen van de personen bij wie hij korte of langere tijd verblijft. Dit boekverscheen in 1895 bij de katholieke … [Lees meer...] overDe Lotgevallen van een Gulden (1895)
Door vele tegenspoeden tot groote vreugde (1898)
Jeugdverhalen over joden (97) Door Ewoud Sanders Auteur: Wilhelmina Jacoba Riem Vis (1859-1915) Herkomst en drukgeschiedenis Wilhelmina Jacoba Riem Vis was vaste medewerkster van het christelijke jeugdtijdschrift Timotheüs en gaf les aan kinderen en volwassenen. Zij schreef ruim veertig boeken, voornamelijk voor de … [Lees meer...] overDoor vele tegenspoeden tot groote vreugde (1898)
Else, een verhaal voor meisjes (1883)
Jeugdverhalen over joden (96) Door Ewoud Sanders Auteur: Catharina Felicia van Rees (1831-1915)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Catharina Felicia van Rees was componiste en schrijfster. Zij wordt beschouwd als een voorvechtster van het eerste uur van de Nederlandse vrouwenbeweging. Zo pleitte zij voor meer meisjesscholen voor middelbaar … [Lees meer...] overElse, een verhaal voor meisjes (1883)
‘Esther Milonetti’ (1863)
Jeugdverhalen over joden (95) Door Ewoud Sanders Door Nicolaas Antonie van Charante (1811-1873)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Nicolaas Antonie van Charante, auteur van het verhaal ‘Esther Milonetti’, was van 1846 tot zijn dood predikant in Zaandam. Hij was een groot voorstander van kinderpreken en schreef verhalen en poëzie voor de jeugd. … [Lees meer...] over‘Esther Milonetti’ (1863)
Eene ontzettende misdaad
Door Marita Mathijsen Hoe vaak zou het voorkomen dat een 84-jarige grijsaard een moord beraamt met een vergiftigde worst? Dat is wat er in 1859 in Den Haag gebeurde. Het werd een mediaspektakel waar zelfs een van de domineedichters over schreef. … [Lees meer...] overEene ontzettende misdaad
De taal van Abraham Kuyper en van Multatuli
Het juninummer van Onze Taal is gewijd aan taal in de negentiende eeuw. Tijdens de jaarvergadering van het genootschap, eerder deze maand, presenteerden twee auteurs kort hun bijdragen aan dat nummer: Jaap de Jong over Abraham Kuyper en Marc van Oostendorp over Multatuli. … [Lees meer...] overDe taal van Abraham Kuyper en van Multatuli
De ‘arme jood’ Izaak wordt aangevallen door een hond (1853)
Jeugdverhalen over joden (94) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekend Uit allerlei bronnen blijkt dat marskramers geregeld werden aangevallen door honden, vooral op het platteland. Soms werden die zelfs opzettelijk op hen afgestuurd. Het bovenstaande plaatje, waarin we zien dat de arme joodse marskramer Izaak door een hond wordt aangevallen, is afkomstig uit Het … [Lees meer...] overDe ‘arme jood’ Izaak wordt aangevallen door een hond (1853)
Anselmo (1844)
Jeugdverhalen over joden (93) Door Ewoud Sanders Auteur: J.C.F. von Schmid (1768-1854)Uit het Duits vertaald door J.J. van der Linde Herkomst en drukgeschiedenis De Duitse priester Christoph von Schmid begon met schrijven voor de jeugd nadat hij in 1796 was benoemd tot hoofd van een grote school in Thannhausen in Beieren. Hij bleef schrijven nadat hij … [Lees meer...] overAnselmo (1844)
Johannes Kinker: de Kuschjes
Rolf den Otter is een YouTube-kanaal begonnen waarop hij gedichten uit de klassieke Nederlandse letterkunde voordraagt. Zoals de Kuschjes van Johannes Kinker. Of hoe een intellectuele jongeman van 21 een meisje door overredingskracht probeert te schaken… Drie jaar later zou een eveneens jonge Willem Bilderdijk een antwoord op dit gedicht schrijven. De scan komt van Google … [Lees meer...] overJohannes Kinker: de Kuschjes
‘De Jood en de Touwslager’ (1840)
Jeugdverhalen over joden (92) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendMoraal: heb je vijand lief; wraak is zoet Herkomst en drukgeschiedenis Het verhaal ‘De Jood en de Touwslager’ is te vinden in het Leesboek voor de jeugd, in voorbeelden ter opwekking van deugd en goede zeden. Over het doel van dit boek schrijft de anonieme schrijver in zijn voorbericht: ‘Ofschoon de … [Lees meer...] over‘De Jood en de Touwslager’ (1840)
Het Maastrichts onder Napoleon
Een tekst uit 1807 Door Flor Aarts Tijdens de Franse tijd (1794-1814) was Maastricht de hoofdstad van het Département de la Meuse inférieure, het Departement van de Nedermaas. Dat Departement bestond uit de 2 huidige provincies Limburg en nog een gebied in Duitsland. De prefect, Jean Baptiste Ruggieri, ontving in 1807 een brief van Baron Charles Etienne Coquebert de … [Lees meer...] overHet Maastrichts onder Napoleon
Ver-van-mijn-bed-boek
Door Marita Mathijsen Wat moet ik met een boek dat ik echt niet door mijn strot kan krijgen en dat 170 jaar geleden hoogste top was? Ik kamp met een solidariteitsprobleem. Ik probeer altijd het bijzondere van negentiende-eeuwse literatuur te zien. Ik let op wat de schrijver achter de misschien wat al te toevallige avonturen wil meedelen, ga mee met de gevoeligheden van de … [Lees meer...] overVer-van-mijn-bed-boek
Levie de marskramer (1841)
Jeugdverhalen over joden (91) Door Ewoud Sanders Auteur: Gijsbertus van Sandwijk (1794-1871) Het verhaaltje over Levie de marskramer werd in 1841 gepubliceerd in het Prenten-magazijn voor de jeugd. Dat tijdschrift verscheen tussen 1841 en 1852 en stond onder leiding van Gijsbertus van Sandwijk, een hoofdonderwijzer uit Purmerend. Van Sandwijk schreef het tijdschrift … [Lees meer...] overLevie de marskramer (1841)
‘Het loon der Liefdadigheid’ (1839)
Jeugdverhalen over joden (90) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendVertaald uit het DuitsMoraal: wie goed doet, goed ontmoet Herkomst en drukgeschiedenis Het verhaal ‘Het loon der Liefdadigheid’ werd in 1839 gepubliceerd in Philarete, tijdschrift voor de jeugd. Dat tijdschrift bestond van 1837 tot 1843 en bevatte veel vertalingen van artikelen uit Duitse en Franse … [Lees meer...] over‘Het loon der Liefdadigheid’ (1839)
Gedicht: J.P. Hasebroek • Aniël
Aniël Zie Aniël. Zij koelt haar blanke voetenIn ’t beekje, daar de zon haar blaakt.Daar komt een zwaan ze met haar klacht ontmoeten:‘Foei u, die ’t water troebel maakt!’ Maar Aniël spreekt met een traan in de oogen:‘Wat vreest ge? O wees gerust, vriendin!Straks wordt de beek weêr klaar en onbewogen,En spiegelt zich ’t azuur er in. … [Lees meer...] overGedicht: J.P. Hasebroek • Aniël
‘Het loon der gastvrijheid’ (1839)
Jeugdverhalen over joden (89) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendMoraal: wie goed doet, goed ontmoetWaarschijnlijk vertaald uit het Duits Herkomst en drukgeschiedenis Het verhaal ‘Het loon der gastvrijheid’ is in 1839 gepubliceerd in Philarete, tijdschrift voor de jeugd. Dit weekblad werd toen uitgegeven door H. Nijgh in Rotterdam. … [Lees meer...] over‘Het loon der gastvrijheid’ (1839)
Beschouw het leven als een zomerdag… niet meer
Het reisverslag is een goede vorm voor een boekje over Louis Couperus: iemand die weliswaar vooral bekend is door zijn 'Haagse' romans en zijn uitspraak 'Zo ik iets ben, ben ik een Hagenaar', maar die een groot deel van zijn leven buiten die stad doorbracht, en óók bekend werd als reisschrijver voor de Haagsche Post. … [Lees meer...] overBeschouw het leven als een zomerdag… niet meer
‘De edele wraak’ (1835)
Jeugdverhalen over joden (88) Door Ewoud Sanders Auteur: Hendrik Mijnoldus Böeseken (1789-1854)Mogelijk vertaald uit het DuitsMoraal: hebt uw vijanden lief Herkomst en drukgeschiedenis Jacoba Johanna Böeseken-Peltenburg (1798-1890) schreef samen met haar man Hendrik Mijnoldus Böeseken aan het begin van de negentiende eeuw drie kinderboeken: Geschenk voor lieve … [Lees meer...] over‘De edele wraak’ (1835)
‘De loterij-jood’ en ‘De kanten jodin’ (1833)
Jeugdverhalen over joden (87) Door Ewoud Sanders Auteur: Gijsbertus van Sandwijk (1794-1871) Birgers! nah wie zal het wagen? Koopt heen briefje voor hacht dagen. Groote prijzen zijn her in. Als het immers kan geberen, Als je rijk wordt, hait een treren [waarschijnlijk: uit de tranen, uit het verdriet / de zorgen; ES] Mit je gansche haisgezin. Birgers! wil’t baij … [Lees meer...] over‘De loterij-jood’ en ‘De kanten jodin’ (1833)
Ephraïm, de joodse heler (1832)
Jeugdverhalen over joden (86) Door Ewoud Sanders Door Amalia Schoppe-Weise (1791-1858)Vertaald uit het Duits Herkomst en drukgeschiedenis De joodse heler Ephraïm is een personage in Hendrik en Maria, of De ouderlooze kinderen: eene treffende en leerzame geschiedenis voor de jeugd van Amalia Schoppe-Weise. Het gaat hier om een vertaling van Heinrich und Maria, oder … [Lees meer...] overEphraïm, de joodse heler (1832)