40 jaar tandeloos (59) In zijn nawoord bij het in 2016 alleen bibliofiel verschenen Kastanje a/d zee noemt A.F.Th. van der Heijden dat boek een 'erotische studie van jaloezie in al z'n facetten en verschijningsvormen'. Als we de cyclus als geheel verdelen in twee perioden (de delen die verschenen zijn tussen 1983 en 1996, en de delen die verschenen zijn na 2013), dan valt … [Lees meer...] overJaloers orgasme
21e eeuw
De zilte, bittere wolk van zee en bloei
40 jaar tandeloos (58) Je kunt niet zeggen dat A.F.Th. van der Heijden zijn lezers in De tandeloze tijd voortdurend lastig valt met details over bomen. Er komen wel wilgen, populieren en eiken voor, maar slechts sporadisch, en meestal als een decorstuk. Het allermeest worden bomen aangeduid als boom. Toch zijn er twee cruciale bomen in het leven van Albert Egberts. In … [Lees meer...] overDe zilte, bittere wolk van zee en bloei
Hertmans & Verhelst
Vlot naar de boekwinkel, want twee van mijn favoriete Nederlandstalige schrijvers kwamen afgelopen week met nieuw werk: Stefan Hertmans en Peter Verhelst. Twee kloeke banden in een stijlvolle cassette bevatten de essays die Stefan Hertmans schreef tussen 1982 en 2022. Moest ik deze verzamelaar eigenlijk wel aanschaffen? Ik heb immers de afzonderlijke bundels, voorzien van … [Lees meer...] overHertmans & Verhelst
Wie schreef Kwaadschiks?
40 jaar tandeloos (57) Waar is Patrizio Canaponi (pseudoniem van Patrick Gossaert)? In de delen Het hof van barmhartigheid en Onder het plaveisel het moeras duikt hij op als een vriend of kennis van Albert Egberts, en er wordt zelfs gesuggereerd dat hij degene is die de stijl toevoegt aan Egberts werk, dat de twee een verbond hebben waarbij Egberts het drama produceert en … [Lees meer...] overWie schreef Kwaadschiks?
De Strabrechtse heide
40 jaar tandeloos (56) Ik ken mensen die denken dat De tandeloze tijd gaat over Albert Egberts – dat hij de centrale figuur is van de cyclus en dat bijvoorbeeld de stukken die niet over hem gaan minder belangrijk zijn dan de stukken waarin hij voorkomt. Dat zijn vaak bewonderaars van het eerste uur, want van 1983 tot 2013 kon je dat idee gemakkelijk hebben – Albert Egberts … [Lees meer...] overDe Strabrechtse heide
28 oktober 2023: Hommage aan Paul Claes
Ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van Paul Claes organiseert de KANTL op zaterdag 28 oktober een symposium en boekvoorstelling. Paul Claes (Leuven, 1943) is ongetwijfeld een van de veelzijdigste, productiefste en avontuurlijkste letterkundigen van de Lage Landen. Ter gelegenheid van zijn 80ste verjaardag willen we hem alle eer geven die hij verdient. In de … [Lees meer...] over28 oktober 2023: Hommage aan Paul Claes
H.C. ten Berge en Breytenbach in de jaren tachtig en later
Penseur sauvage in nomadenland (2) In de periode van Breytenbachs detentie in Zuid-Afrika was Ten Berge in Nederland geëngageerd voor de schrijver en schilder. ‘Intra muros’ is de reekstitel van in totaal acht gedichten (of tekstfragmenten) die hij presenteerde in Vingermaan, de compilatiebundel van Nederlandse schrijvers en galerijhouders voor de op dat moment vijf … [Lees meer...] overH.C. ten Berge en Breytenbach in de jaren tachtig en later
Zie maar eens wijs te worden uit die spaghettikluwens
40 jaar tandeloos (52) De schrijver A.F.Th. van der Heijden heeft weleens gezegd dat hij bewust digibeet is. Hij schrijft zijn boeken niet op de computer, maar op een typemachine – een elektrische typemachine weliswaar, maar dat is het enige compromis aan de moderne tijd. Ik ben onvoldoende doorgedrongen in de Van der Heijdenologie om te kunnen verklaren waarom de … [Lees meer...] overZie maar eens wijs te worden uit die spaghettikluwens
Digitale reis door de werelden van Louis Couperus op literatuurmuseum.nl
Toen Louis Couperus honderd jaar geleden overleed, zullen er niet veel mensen rondgelopen hebben die meer van de wereld hadden gezien dan hij. Hij groeide op in Nederlands-Indië en woonde in Den Haag, Italië en Frankrijk. Daarnaast heeft hij enorm veel gereisd. In de nieuwe online expositie, ‘De werelden van Louis Couperus', brengt het Literatuurmuseum die werelden samen en … [Lees meer...] overDigitale reis door de werelden van Louis Couperus op literatuurmuseum.nl
Onze grootste schrijver
40 jaar tandeloos (51) In Kwaadschiks verwijst A.F.Th. van der Heijden ineens naar collega-schrijvers. In eerdere delen bleven die verwijzingen naar Nederlandse schrijvers beperkt – ik heb al gewezen op verwijzingen naar Frans Kellendonk en Gerard Reve, in Advocaat van de hanen zit een bekende pastiche op S. Carmiggelt, en verder wordt een doodenkele keer verwezen naar een … [Lees meer...] overOnze grootste schrijver
25.10.23-24.01.24: Sprach- und Literaturlandschaften der Niederlande und Flanderns
Die Universität Leipzig nimmt den Gastlandauftritt der Niederlande und Flanderns auf der Leipziger Buchmesse 2024 zum Anlass, eine Ringvorlesung zu der bunten und lebendigen Sprach- und Literaturszene im niederländischen Sprachraum zu veranstalten. In sechs Überblicksvorträgen geben sieben Expert:innen ein aktuelles Bild der Sprache und Literatur. Auch die Kinder- und … [Lees meer...] over25.10.23-24.01.24: Sprach- und Literaturlandschaften der Niederlande und Flanderns
Hij hield van het uitstekende bot onder haar linkerknieschijf
40 jaar tandeloos (50) Er is een tweetal thema's dat pas vanaf deel 5 aan bod komt in De tandeloze tijd: liefde, en jaloezie. In de delen 1 tot en met 4 lijken Albert Egberts en Ernst Quispel nauwelijks echt geïnteresseerd in hun partners. Te weinig om grote liefde te voelen, te weinig om jaloers te zijn. Als Zwanet met Ernst trouwt in plaats van met Albert blijkt uit … [Lees meer...] overHij hield van het uitstekende bot onder haar linkerknieschijf
Die modderstroom van taal… hield het dan nooit op?
40 jaar tandeloos (49) Ik schreef al eerder over de opvatting van Jaap Goedegebuure die meende dat Ernst Quispel in Advocaat van de hanen een 'karikatuur' is van Albert Egberts: een mislukte schrijver tegenover een echte kunstenaar. Toen Goedegebuure dat schreef, was Kwaadschiks nog niet verschenen, waarin de échte anti-Egberts opduikt: Nico Dorlas. Waar Albert Egberts … [Lees meer...] overDie modderstroom van taal… hield het dan nooit op?
Echt! Mimosa beter dan Nirwana
Behalve over onbegrijpelijke manoeuvres van literaire jury’s, irritante juryleden en rare capriolen van het CPNB, spreken Hans en Chrétien over de als oppervlakkig gepercipieerde debuutroman Mimosa van KIRAC-activiste Mette Maria van Dijk. Waarbij Chrétien deze roman naast het nieuwe, vuistdikke werk van Tommy Wieringa, Nirwana, legt (met een opvallende conclusie). Verder de … [Lees meer...] overEcht! Mimosa beter dan Nirwana
Handboek en handwerk
De omslag is er al, het boek volgt spoedig. In de kleine uurtjes verrichten wij het laatste filologische en redactionele handwerk voor het H.C. ten Berge Handboek, dat in december verschijnt bij Poëziecentrum in Gent onder redactie van Carl De Strycker, Piet Gerbrandy en ondergetekende. Ik ben blij dat ik destijds met het idee naar Gent reisde en trots op het resultaat, op … [Lees meer...] overHandboek en handwerk
Een regelrechte zonde tegen het heilige bestaan
40 jaar tandeloos (48) Alle delen van De tandeloze tijd hebben natuurlijk alles te maken met alle andere delen. De verleiding is groot om de eerste vier delen centraal te stellen, als de delen waar alles uit is voortgekomen: deel 5, De helleveeg, biedt een nieuwe kijk op de familie van Albert Egberts en deel 6, Kwaadschiks, laat zien hoe de wereld van Ernst Quispel er ruim … [Lees meer...] overEen regelrechte zonde tegen het heilige bestaan
Snappen jullie dan nooit iets, stelletje stomkoppen?
40 jaar tandeloos (47) Misschien nog wel meer dan andere delen van De tandeloze tijd is De helleveeg een familieroman. Natuurlijk, ook in de eerste delen, met name Vallende ouders en De gevarendriehoek speelt de familie van Albert Egberts een belangrijke rol, zoals er ook later van allerlei personages allerlei trauma's worden opgerakeld. Maar nooit staat de familie zo … [Lees meer...] overSnappen jullie dan nooit iets, stelletje stomkoppen?
Oproep: Bijdragen erebundel A.F.Th. van der Heijden
In december bestaat De tandeloze tijd-cyclus van A.F.Th. van der Heijden 40 jaar en de stichting De tandeloze tijd wil daar uiteraard aandacht aan besteden in de vorm van een bundel essays, bijdragen, herinneringen, enz. Daarnaast is het streven een presentatie van deze bundel door allen die er aan hebben meegewerkt te houden op zondag 10 december. Het kan ook zijn dat de … [Lees meer...] overOproep: Bijdragen erebundel A.F.Th. van der Heijden
Alweer werd ik niet de kamer uit gestuurd
40 jaar tandeloos (46) In het allereerste artikel ooit op deze site, 'Over stijl' van Ton Anbeek en Arie Verhagen uit 2001, komt De tandeloze tijd al aan de orde. Het artikel van Anbeek en Verhagen is een pleidooi voor de stilistiek, het onderzoek naar stijl, als een overlap tussen taal- en letterkundig onderzoek. Als casus nemen de auteurs de eerste bladzijde van Het hof … [Lees meer...] overAlweer werd ik niet de kamer uit gestuurd
6 oktober 2023: Hij/hem in Leiden
Afgelopen zomer verscheen Hij/hem. Een ABC van regenboogboeken (red. Eric de Rooij, Coen Peppelenbos, Doeke Sijens) met 26 persoonlijke verhalen over gay romans. Onder de auteurs zijn heel wat docenten en oud-studenten van de Universiteit Leiden: op vrijdagmiddag 6 oktober vanaf 15.15 uur vertellen die over hun eigen favoriete boek. Van James Purdy en James Baldwin via Tom … [Lees meer...] over6 oktober 2023: Hij/hem in Leiden
Geluk werkte verlammender dan leed
40 jaar tandeloos (38) De euforie van Ernst Quispel in Advocaat van de hanen is een intrigerend fenomeen. Normaliter denken wij, westerse mensen rond het jaar 2000, over gevoelens en gedachten als dingen die in een individu plaatsvinden. Ik denk in mijn hersenen, mijn gevoelens doen zich ook ergens gelden in mijn lichaam. Ze zijn allemaal van mij, en ik kan wel proberen ze … [Lees meer...] overGeluk werkte verlammender dan leed
Verkeerde schoenen
40 jaar tandeloos (37) De eerste en enige keer in mijn leven dat ik A.F.Th. van der Heijden in het echt zag, was ik onder de indruk van zijn schoenen: half-hoog, in mijn herinnering bordeauxrood gekleurd. Hij werd, ergens aan het eind van de jaren tachtig, geïnterviewd in Tilburg, naar mijn herinnering in een kroeg. Ik studeerde toen in Tilburg. Ik weet niet meer waarom … [Lees meer...] overVerkeerde schoenen
Monika van Paemel: De vermaledijde vaders
In de veertiende aflevering van de Fixdit-podcast is auteur Monika van Paemel zelf te gast om te praten over haar vaak bekroonde magnum opus De vermaledijde vaders uit 1985. In deze roman volgen we – verdeeld over vijf delen die sterk van toon en stijl verschillen - het leven van de Vlaamse Pamela van Puynbroeck. Annelies Verbeke interviewt Monika van Paemel en Gaea Schoeters … [Lees meer...] overMonika van Paemel: De vermaledijde vaders
De tedere verteller
Over de kritiek op Naar zachtheid en een warm omhelzen van Adriaan van Dis In haar essaybundel De tedere verteller keert Olga Tokarczuk zich tegen autofictie. Volgens de Poolse Nobelprijswinnares vormt autobiografische fictie zelfs een bedreiging voor de literatuur. Het ‘ik’ van de schrijver, die toch al een steeds opgeblazener ego heeft, dreigt volgens Tokarczuk ‘als een … [Lees meer...] overDe tedere verteller
Levendig, onbetrouwbaar, herkenbaar
Ilja Leonard Pfeijffer, Alkibiades (1) Kees Alders bespreekt in vier delen het deze zomer verschenen boek Alkibiades, door Ilja Leonard Pfeijffer. Uitgever en schrijver claimen datAlkibiades niet alleen maar een roman is, maar ook een historisch onderzoek. De lezer krijgt in dit boek dan ook een bepaald beeld van de Oudheid gepresenteerd. Natuurlijk zou ik willen weten … [Lees meer...] overLevendig, onbetrouwbaar, herkenbaar
