Ondertussen staat de leer van de woordsoorten ook niet stil. Zo heeft de Utrechtse hoogleraar Norbert Corver in het prestigieuze tijdschrift Natural Language and Linguistic Theory een groot artikel (gratis) over de Nederlandse -s zoals je die vindt op woorden die meestal bijwoorden worden genoemd, zoals in het volgende verhaaltje: Er was eens een kat die 's ochtends soms … [Lees meer...] over’s Ochtends telkens ineens zachtjes buitenshuis gaan
bijwoorden
Als een tierelier
Zeer, bepaald en dergelijke onderstrepende bijwoorden (ii) In 1950 versterkt zeer in verreweg de meeste gevallen een bijvoeglijk naamwoord of een ander bijwoord: zie de vorige bijdrage. In de citaten van 2021 uit de mond van beide ministers in hun rol van fractieleider (Rutte en Hoekstra*) viel zeer vaak juist als vóor- of nageplaatst uitroepteken … [Lees meer...] overAls een tierelier
Een erge mooie auto
Door Marten van der Meulen Over het algemeen kent het Nederlands geen flectie op bijwoorden. Er zijn wat versteende overblijfsels uit een tijd dat die wel bestond (zoals gaarne), maar die voelen (voor mij althans) duidelijk archaïsch aan. Toch is er één vrij bekende uitzondering: het intensiverende bijwoord 'heel'. Dat komt zowel in onverbogen als verbogen vorm voor: … [Lees meer...] overEen erge mooie auto
Twee soorten baie in het Afrikaans
In het Nederlands heb je twee verschillende woorden om een verhoogde graad uit te drukken. Bij bijvoeglijk naamwoorden gebruik je erg of heel ('hij is erg leuk', 'hij is heel leuk'), bij werkwoorden die activiteiten uitdrukken die meer of minder intensief zijn, alleen erg ('het regent erg', maar niet 'het regent heel'), bij werkwoorden die een activiteit uitdrukken die zich kan … [Lees meer...] overTwee soorten baie in het Afrikaans
Terug
De talloze betekenissen die het woord terug in het Nederlands kan hebben, laten zien dat wij in pijlen denken. In een nieuw artikel in het Journal of Semantics maakt de Utrechtse taalkundige Joost Zwarts een lijst met zes betekenissen die terug als bijwoord kan hebben in het Nederlands, en hij laat zien hoe die heel subtiel zijn, maar dat ze ook allemaal aan elkaar verwant … [Lees meer...] overTerug
Hoe(zo) ben je zo dik? Miratieve modaliteit in het Nederlands en Fries
Door Henk Wolf Het vraagwoord hoe komt in zowel het Nederlands als het Fries voor, maar er is een subtiel verschil, dat ik nog nooit beschreven heb gezien. Eerst de overeenkomsten. In beide talen kom je zinnen tegen als de volgende: Hoe ben je zo dik geworden? Hoe bist sa grou wurden? Daarin is hoe dubbelzinnig. Het kan vragen naar de oorzaak en is dan ongeveer … [Lees meer...] overHoe(zo) ben je zo dik? Miratieve modaliteit in het Nederlands en Fries
Is ‘hele goede’ een taalfout?
Door Marten van der Meulen De huidige campagne van het CDA zal nog enige tijd herinnerd worden. Niet vanwege de inhoud, wel vanwege de leus ‘Een Hele Goede Morgen’. Eerst was er al een tweet van filosoof en schrijver Ger Groot, die zich héél flauw (en onterecht) afvroeg of je “iemand ook een halve morgen [kan] wensen”. Nu werd ik gewezen op een ingezonden brief in NRC, waarin … [Lees meer...] overIs ‘hele goede’ een taalfout?
Veels te interessant om erover op te houden
Door Henk Wolf Ruim een jaar geleden schreef Marc van Oostendorp een stukje over het -s'je achter veel in woordgroepen als 'veels te interessant'. Hij ging in op twee vragen waar taalkundigen al een hele tijd over nadenken: waar komt het -s'je vandaan en hoe zit een constructie als 'veels te interessant' in het hoofd van moderne sprekers? Misschien kan ik met wat … [Lees meer...] overVeels te interessant om erover op te houden
‘Eigenlijk’ is eigenlijk best nuttig
(Persbericht Max Planck Instituut) Woorden als ‘inderdaad’ en ‘eigenlijk’ hebben geen inhoudelijke betekenis en roepen daardoor bij veel mensen irritatie op. Toch hebben ze nut, zo laten onderzoekers van het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek zien. Deze zogenaamde ‘discoursemarkeerders’ vergemakkelijken de taalverwerking en maken zo communicatie efficiënter. Bij de … [Lees meer...] over‘Eigenlijk’ is eigenlijk best nuttig
Hard aaien
Door Marc van Oostendorp Soms moet een mens kracht uitoefenen en soms moet een mens het daarover hebben. Je kunt bijvoorbeeld iets of iemand slaan, of duwen of aaien. Over dat soort werkwoorden gaat het proefschrift waarop Anja Goldschmidt vorige maand in Utrecht promoveerde. Je kunt die werkwoorden op verschillende manieren onderverdelen, zegt Goldschmidt. Er zijn … [Lees meer...] overHard aaien
Voor meer informatie: klik daar
Door Marc van Oostendorp Over vijftig jaar, zo beloof ik jullie, komt er een in leer gebonden uitgave van mijn blogposts op Neerlandistiek over de constructie Klik hier. Die serie is nog niet erg vergevorderd – dit is de tweede aflevering en de eerste verscheen in 2013 -, maar geef het nog wat tijd en het boekje loopt vanzelf vol. Zeker nu ook andere bloggers zich ermee gaan … [Lees meer...] overVoor meer informatie: klik daar
Wat is er tegen een onwelle spreker?
Een vraag die kwam opborrelen uit het Nederlandse volk: waarom kom je niet zeggen de niet goed snikke man? Het bijpassende antwoord vond ik op Facebook. Bijvoeglijk naamwoorden kun je normaliter op twee manieren gebruiken: voor een zelfstandig naamwoord ('attributief'), of in het naamwoordelijk deel van een gezegde ('predicatief'): Attributief: De slimme vrouw, het vrolijke … [Lees meer...] overWat is er tegen een onwelle spreker?
Het bijwoord ‘ganselijk’
Door Siemon Reker Gans als onderstrepend woord komt zelden in het hedendaagse Nederlands voor – ook al zijn er bijvoorbeeld talige sferen zoals idiomatische uitdrukkingen die een zekere bescherming bieden waarin het bijwoord langer kan overleven. Neem bijvoorbeeld de vlieg die de ganse zalf bederft. Het wordt in de Tweede Kamer waarschijnlijk vooral aangehaald in bijdragen van … [Lees meer...] overHet bijwoord ‘ganselijk’
omslachtig / omstandig
Verwarwoordenboek Vervolg (39) Door Jan Renkema In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld … [Lees meer...] overomslachtig / omstandig
Jan was nauwelijks thuis toen Marie belde
Wat we nog niet weten over de werkwoordelijke groep (11)Door Marc van OostendorpEn daar zijn we weer! De succesvolle reeks blogposts wat we nog niet weten over het werkwoord werd vorig jaar in juni voorlopig afgesloten. Maar inmiddels zijn we alweer een ruim half jaar verder, en de hoeveelheid dingen die we nog niet weten is almaar toegenomen.In april verschijnt een … [Lees meer...] overJan was nauwelijks thuis toen Marie belde
