In De bestsellermachine (2025) vertelt Erica van Boven dat er in de jaren dertig van de vorige eeuw voorzichtige pogingen werden gedaan een lijstjescultuur te stichten. De benaming ‘Meest Gevraagde Boeken’ schiep afdoende voorbehoud om niet te vervallen in ‘commercie’, die even vanzelfsprekend werd verafschuwd als dat Ter Braaks etiket ‘damesromans’ goed verkochte troep … [Lees meer...] overEen stevig gegroeid publieksbereik
canon
J. Bernlef, Hersenschimmen (1984)
Vijftig canonteksten in de klas (30) De roman Hersenschimmen van J. Bernlef (pseudoniem van Hendrik Jan Marsman, 1937-2012) is een van de populairste boeken uit de Nederlandse literatuur van de twintigste eeuw. Hoewel hij al veel eerder begon te publiceren, werd Bernlef pas in 1984 met dit boek bekend bij het grote publiek. De roman werd in 1988 verfilmd door Heddy … [Lees meer...] overJ. Bernlef, Hersenschimmen (1984)
Betje Wolff en Aagje Deken, de Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart (1782)
Vijftig canonteksten in de klas (29) De Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart (1782) van Betje Wolff en Aagje Deken is ‘niet alleen de oudste Nederlandse roman van betekenis, maar ook de meest leesbare in onze literatuur uit vroeger tijd’ (H. Postma-Stamperius). Het is een briefroman, dat wil zeggen dat de roman bestaat uit een verzameling brieven, afkomstig van een … [Lees meer...] overBetje Wolff en Aagje Deken, de Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart (1782)
Frederik van Eeden, De kleine Johannes (1887)
Vijftig canonteksten in de klas (28) We kennen en waarderen allemaal Alice in Wonderland van Lewis Carroll uit 1865 en De kleine prins van Antoine de Saint-Exupéry uit 1943, maar we vergeten soms dat we in de Nederlandse literatuur ook beschikken over een mooi cultuursprookje, namelijk De kleine Johannes (deel 1) van Frederik van Eeden uit … [Lees meer...] overFrederik van Eeden, De kleine Johannes (1887)
Internationale canon van de Nederlandstalige literatuur in Wrocław
De biënnaal plaatsvindende doctoral school van het samenwerkingsverband Dutch Language, Literature and Culture in a Central European Context (DCC) zetelde in juli 2025 aan de Universiteit van Wrocław, Polen, en richtte zich op benaderingen van het begrip ‘corpus’. In de letterkundige sectie betekende dat niet alleen het menselijk lichaam zoals gepresenteerd in literatuur of … [Lees meer...] overInternationale canon van de Nederlandstalige literatuur in Wrocław
Andreas Burnier, Het jongensuur (1969)
Vijftig canonteksten in de klas (27) Andreas Burnier was het pseudoniem van Catharina Irma (‘Ronnie’) Dessaur (1931-2002). Onder dit pseudoniem publiceerde ze gedichten, verhalen, romans en essays. Onder haar eigen naam was ze van 1973 tot 1988 hoogleraar criminologie aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Als joods meisje werd ze tijdens de Tweede Wereldoorlog om … [Lees meer...] overAndreas Burnier, Het jongensuur (1969)
8/9 oktober 2025: Inspiratiedag – Literaire helden in de klas
Tijdens deze inspiratiedagen over literatuuronderwijs voor (toekomstige) leraren van de tweede en derde graad secundair onderwijs stellen we vier auteurs van literaire klassiekers centraal: Paul van Ostaijen, Andreas Burnier, Hugo Claus en Betje Wolff. Aan de hand van hun levensverhalen openen we een culturele en literaire wereld voor leerlingen. Vier gerenommeerde … [Lees meer...] over8/9 oktober 2025: Inspiratiedag – Literaire helden in de klas
Nescio, Dichtertje (1918)
Vijftig canonteksten in de klas (26) Nescio (uit het Latijn: ‘ik weet het niet’) is het pseudoniem van Jan Hendrik Frederik Grönloh (1882-1961), die vooral bekend is geworden als de auteur van drie verhalen, Dichtertje, De uitvreter en Titaantjes, die tot de klassieken van onze literatuur gerekend worden. Die verhalen verschenen in 1918 en ze werden tijdens zijn leven … [Lees meer...] overNescio, Dichtertje (1918)
Een toevallige lijst van canonwerken
De nieuwe “dynamische canon” , die eerder deze maand door de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (KANTL) werd gepubliceerd, werd tot niemands verrassing ontvangen met een legio verontwaardigde blogposts, luid geklaag over cultureel verval, uitgebreide Burnier-bashing, en een overdaad aan het modewoordje “woke” – waarmee de boze boomerbrigade weer eens bewijst … [Lees meer...] overEen toevallige lijst van canonwerken
Een nieuwe canon voor de klas?
Met veel trommels en trompetten heeft de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (de KANTL) onlangs de derde versie van haar ‘dynamische canon van de Nederlandstalige literatuur’ voorgesteld. Een officiële canon van dé KANTL is dit eigenlijk niet. De samenstellers zijn immers niet alle leden-letterkundigen van deze instelling, maar wel een ad hoc-commissie, die … [Lees meer...] overEen nieuwe canon voor de klas?
En het helpt niet
Ook poëziedecoratie is vergankelijk. Het kanaalgedicht van Herman de Coninck, dat hier drie jaar geleden onder de ophaalbrug werd opgespannen, is alweer vervangen. Wel blijft onze gemeente haar bekendste literator uitspelen. Toch zou het boekencentrum eerder worden verwacht in een bibliotheek. Die is hier verplant en viel, zoals uit te tekenen was, ten prooi aan … [Lees meer...] overEn het helpt niet
Nog een keer canonblues
Altijd interessant om te zien waartoe keuzes, op basis van op zich plausibele criteria, kunnen leiden, welke onbedoelde gevolgen ze opleveren. Het Verdriet van België van Claus moest wijken volgens het criterium dat geen auteur nog met twee boeken in de canon mocht komen - billijk. Men koos voor zijn vernieuwende Oostakkerse gedichten. Het gevolg was dat Lucebert dan … [Lees meer...] overNog een keer canonblues
Canonblues
Omdat niemand het doet, zal ik het maar doen: protesteren omdat de dichter J.C. Bloem (1887-1966) geruisloos uit de canon is verdwenen. Ik herhaal hier wat ik bij de eerste canonlijst in 2015 als commissielid over hem schreef: “Bloem is een huilebalk die het huilen cultiveert”, zei de dichteres die de P.C. Hooftprijs 2015 won. Bloem sust je met zijn poëzie in slaap, vindt … [Lees meer...] overCanonblues
Literaire canon KANTL herijkt
(Persbericht KANTL) Tien jaar na de eerste voorstelling van de literaire canon, en vijf jaar na de eerste herziening, presenteert de KANTL op 2 juli haar herijkte ‘Canon van de Nederlandstalige literatuur’, een volledig herwerkte lijst van 50+1 Nederlandstalige literaire meesterwerken. De nieuwe lijst (zie bijlage) blijft trouw aan haar oorspronkelijke principes: werken … [Lees meer...] overLiteraire canon KANTL herijkt
De negentiende eeuw
Vijftig canonteksten in de klas (22-25) 22. Hendrik Conscience, De Leeuw van Vlaanderen De Leeuw van Vlaanderen of de Slag der Gulden Sporen (1838) van Hendrik Conscience is wellicht de populairste roman uit de Vlaamse literatuur. De auteur, van wie gezegd werd dat hij ‘zijn volk leerde lezen’, schetst in dit werk een geromantiseerd beeld van de Guldensporenslag van … [Lees meer...] overDe negentiende eeuw
De nieuwe literaire canon vliegt uit op 2 juli
Welke boeken uit de Nederlandstalige literatuur moet je lezen? Op 2 juli presenteert de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (KANTL) de langverwachte derde editie van haar fel bediscussieerde literaire canon. 'De Tijdloze' van de literatuur Welke werken geven vorm aan ons literaire verleden? Welke tijdloze klassiekers spreken ook vandaag nog aan? In … [Lees meer...] overDe nieuwe literaire canon vliegt uit op 2 juli
De zeventiende eeuw
Vijftig canonteksten in de klas (16-21) Er zijn weinig dichters uit de oudere Nederlandse literatuur van wie de stem nog zo direct en herkenbaar tot ons spreekt als die van Gerbrand Adriaenszoon Bredero. In 1522 verscheen zijn Groot Liedboek, een bundel met meer dan tweehonderd liederen en gedichten. Het liedboek bevat drie afdelingen, onder de titels Boertig, Amoureus … [Lees meer...] overDe zeventiende eeuw
Goh
Blijk ik afgelopen weekend van De Standaard der Letteren toch op mijn falie te hebben gekregen! Steven van Ammel gispt er in zijn column Van De Boekhandel Geen Nieuws een ‘auteur’ die de beste-boeken-van-de-eeuwenquête ‘op Neerlandistiek’ had ‘gereduceerd’ tot ‘vulgaire bluf’ en die daarmee het zoveelste ‘zurig’ artikel had geschreven. Die auteur was ik … [Lees meer...] overGoh
Mieters?
Gedachten over het Boekenweekgeschenk Als kernkwestie van het hele werk van Pierre Bourdieu zou je misschien deze, ook door hem opgeworpen, vraag kunnen zien: ‘Mais qui a créé les créateurs?’ De van oorsprong theologische wezensvraag transponeert hij naar de wereld van kunst en literatuur: wie maakt de makers? Literatuur is geen literatuur op eigen, autonome gronden, maar … [Lees meer...] overMieters?
Toch nog even dit
Voor de Vijftig Beste Nederlandstalige Boeken van de Eenentwintigste Eeuw, het vakantie-event van Mediahuis-kranten NRC Handelsblad en De Standaard, bleek de opdracht onrealistischer dan mijn eerste indrukken durfden te articuleren: de gekwalificeerde passionato’s moesten slechts tien titels opgeven. En als om de werkelijkheid nog grondiger te ondermijnen peilde de niet te … [Lees meer...] overToch nog even dit
Gedachten bij een lijst van vijftig boeken
Een parlement van eenentachtig professionele lezers, door NRC en De Standaard samengesteld uit de gelederen van literatuurcritici, hoogleraren en docenten letterkunde, en aangevuld met een handjevol publieke intellectuelen en culturati van diverse snit, heeft bepaald wat de beste vijftig Nederlandstalige boeken van de eenentwintigste eeuw zijn. Deze zoveelste aanzet tot … [Lees meer...] overGedachten bij een lijst van vijftig boeken
Onder de radar
Niet lang geleden raakte ik in de knoop bij verwijswoorden in de eerste zinnen van een roman. Raar, omdat de verwarring zich pas bij kalme lectuur openbaarde. Op het gehoor was er niets aan de hand. Inmiddels moet ik denken aan soortgelijke openingszet in een duet van Willy en Willeke Alberti uit 1983: Niemand laat zijn eigen kind alleenJe bouwt het … [Lees meer...] overOnder de radar
Penninc en Pieter Vostaert, de Roman van Walewein (ca. 1260)
Vijftig canonteksten in de klas (3) De Roman van Walewein, ook genoemd Walewein en het zwevende schaakbord, afgekort als de Walewein, is een oorspronkelijke Middelnederlandse Arthurroman, geschreven in het midden van de dertiende eeuw door twee onbekende auteurs: Penninc en Pieter Vostaert. Het werk behoort tot de literaire canon, wat betekent dat het een van de … [Lees meer...] overPenninc en Pieter Vostaert, de Roman van Walewein (ca. 1260)
Enquête ‘Canon in de klas’
Hoe wordt in Nederland en Vlaanderen literatuur vandaag de dag écht onderwezen in de klas? Dat wordt momenteel onderzocht binnen het project Canon in de klas, een samenwerking tussen KU Leuven en de Radboud Universiteit Nijmegen. Het project staat onder leiding van Gitte Vertommen, Lieke van Deinsen, Jeroen Dera en Elke D’hoker. Canon in de klas is op zoek naar … [Lees meer...] overEnquête ‘Canon in de klas’
Hebban olla vogala
Vijftig canonteksten in de klas (1) Geïnspireerd door de serie ‘Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken’ van Marc van Oostendorp zou ik op Neerlandistiek in vijftig afleveringen bij evenveel teksten uit de literaire canon een leermiddel met lessuggesties willen publiceren, bestemd voor het middelbaar onderwijs in Vlaanderen en voor het voortgezet … [Lees meer...] overHebban olla vogala
