Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (5) Een eeuw vóór Vanden Vos Reynaerde werd geschreven, verscheen rond 1148 in Gent de Ysengrimus, met verhalen in het Latijn over hoe de vos Reinaert de wolf Isengrim te slim af is. Deze vroege versie van het verhaal, geschreven door iemand die zich Magister Nivardus noemde, is vooral een satire op de corruptie van … [Lees meer...] overYsengrimus
Oudnederlands
Egmondse Willeram
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (4) De oudste Nederlandse tekst die overgeleverd is in de oorspronkelijke hand van degene die zelf verantwoordelijk was voor de tekst, in dit geval: de vertaler, heet de Egmondse Willeram. Het kreeg die naam omdat het mogelijk geproduceerd is in de Abdij van Egmond. Er is nog een naam: de Leidse Willeram, omdat het … [Lees meer...] overEgmondse Willeram
Wachtendonckse psalmen
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (3) Het oudste Nederlands is vertaald Latijn. Elfhonderd jaar geleden heeft iemand de psalmen vertaald in een taal die een (oostelijk) Nederlands dialect zou kunnen zijn. Waarom die persoon het deed, weten we niet. Het is mogelijk dat het bedoeld was voor een parallelle tekst met de Latijnse, en dat dit bedoeld was … [Lees meer...] overWachtendonckse psalmen
Lezersoproep: titelpagina uit 1690 vertalen
Beste lezer, Wij, mijn man en ik, zitten met een vraag, namelijk het volgende: Wij hebben de opdracht deze titelpagina uit 1690 te vertalen naar het Engels. Maar de vraag is eerst, wat staat er precies in het modern-Nederlands… … [Lees meer...] overLezersoproep: titelpagina uit 1690 vertalen
Zinnen uit de actualiteit in het Oudnederlands
De zomerquiz van de Taalstaat Versta je oertaal.... Een zin uit de hedendaagse actualiteit is door Peter Alexander Kerkhof omgezet in het Oudnederlands van omstreeks het jaar 1000. De vraag is: wie zei dat en wat zei deze persoon. Uit de goede antwoorden trekt de Taalstaat iedere week een winnaar. De prijs is een reisscrabblespel. Beluister de eerste zin hier en mail uw … [Lees meer...] overZinnen uit de actualiteit in het Oudnederlands
Taal in Rotta. Hoe klonk het Oudnederlands in elfde-eeuws Rotterdam?
In het centrum van Rotterdam liggen diep onder de grond de resten van nederzetting Rotta uit de 10e en 11e eeuw. Het dorpje was gelegen op de oevers van het riviertje de Rotte. In de bouwput van de Markthal is ongeveer 10 jaar geleden een terp met de resten van zes elkaar opvolgende boerderijen uit de periode 950-1050 gedocumenteerd. De gegevens van de jongste boerderij zijn … [Lees meer...] overTaal in Rotta. Hoe klonk het Oudnederlands in elfde-eeuws Rotterdam?
Inleiding tot het Oudnederlands
Door Peter-Alexander Kerkhof Het is onder taalkundigen een goed bewaard geheim dat er van het Oudnederlands best veel bekend is. Het Oudnederlands Woordenboek bevat vele duizenden woordingangen en je zou het niet graag op je tenen krijgen. Op deze website kunt u kennismaken met de rijkdom van het Oudnederlands. U kunt er zien (en horen) wat er allemaal van het Oudnederlands … [Lees meer...] overInleiding tot het Oudnederlands
Veerle Fraeters over het mooiste woord
Wat is het mooiste woord uit de Nederlandse taal? Het is een onmogelijke vraag, maar de leden van de KANTL doen graag een suggestie. Voor Veerle Fraeters maakt de quarantaine het erg duidelijk: vrijheid is het hoogste goed. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overVeerle Fraeters over het mooiste woord
Meertaligheid van een elfde-eeuwse gravin
Door Peter-Alexander Kerkhof In de taalgeschiedenis van het Nederlands is altijd een zekere mate van meertaligheid in het spel geweest. Denk aan de invloed van het Romaans (Laat-Latijn) in de oudheid, aan de invloed van het Fries in de middeleeuwen en aan die van het Frans in de pruikentijd. Hier een korte blogpost over de meertaligheid van een elfde-eeuwse dame die de … [Lees meer...] overMeertaligheid van een elfde-eeuwse gravin
Hoe praat je over ziekte in het Nederlands van 1000 jaar geleden?
In dit educatieve filmpje, leggen taalwetenschappers Peter-Alexander Kerkhof (Universiteit Leiden) en Laura Bruno (Universiteit Gent) uit hoe mensen in de Middeleeuwen zeiden dat ze ziek waren. In de Nederlandse taal zit namelijk veel waardevolle informatie verborgen over hoe mensen in het verleden uitdrukking gaven aan hun alledaagse ervaringen. In deze uitleg komt 1200 jaar … [Lees meer...] overHoe praat je over ziekte in het Nederlands van 1000 jaar geleden?
Welke taal sprak Karel de Grote en doet dat er toe?
Door Peter Alexander Kerkhof Omstreeks het jaar 800 regeerde Karel de Grote een rijk dat zich uitstrekte van de wouden van Noord-Duitsland tot de Catalaanse kust. Diezelfde man, Karel de Grote, werd een kleine vijftig jaar eerder geboren in de koningshof van Herstal, een klein dorpje tussen Maastricht en Luik. Over Karel de Grote en zijn leven is veel geschreven; over zijn … [Lees meer...] overWelke taal sprak Karel de Grote en doet dat er toe?
Blinnauga: Merovingische of Oudnoorse bijnaam?
De afgelopen periode is er op Neerlandistiek een discussie gevoerd over de mogelijke herkomst van de Germaanse term blinn auga in een middeleeuwse Ierse woordenlijst. De drie belangrijkste discussianten geven vandaag ieder een slotwoord. Tot er nieuwe gegevens opduiken beschouwen we de discussie hiermee als gesloten. Door Peter Alexander Kerkhof De vroegste taalgeschiedenis … [Lees meer...] overBlinnauga: Merovingische of Oudnoorse bijnaam?
Blindauga: is dat wel Oudnoors?
De afgelopen periode is er op Neerlandistiek een discussie gevoerd over de mogelijke herkomst van de Germaanse term blinn auga in een middeleeuwse Ierse woordenlijst. De drie belangrijkste discussianten geven vandaag ieder een slotwoord. Tot er nieuwe gegevens opduiken beschouwen we de discussie hiermee als gesloten. Door Gertjan Postma Hoewel ik blij ben met Peter Schrijvers … [Lees meer...] overBlindauga: is dat wel Oudnoors?
Nogmaals blinn auga: nieuwe inzichten van negentig jaar geleden
De afgelopen periode is er op Neerlandistiek een discussie gevoerd over de mogelijke herkomst van de Germaanse term blinn auga in een middeleeuwse Ierse woordenlijst. De drie belangrijkste discussianten geven vandaag ieder een slotwoord. Tot er nieuwe gegevens opduiken beschouwen we de discussie hiermee als gesloten. Door Peter Schrijver Ik had nooit gedacht dat een discussie … [Lees meer...] overNogmaals blinn auga: nieuwe inzichten van negentig jaar geleden
BLINN AUGA als Oudnederlands: een waardevolle historische suggestie
Door Peter Alexander Kerkhof Op 13 september verscheen een artikel van mijn hand getiteld ‘“Nieuw” Oudnederlands in een Ierse tekst’ op Neerlandistiek. In dit stuk belichtte ik Michael Herren’s (2013) theorie dat een vroegmiddeleeuwse aantekening <blinn auga> in een Iers glossarium als Oudfrankisch moet worden opgevat. Ik plaatste deze theorie in het historische … [Lees meer...] overBLINN AUGA als Oudnederlands: een waardevolle historische suggestie
BLINN AUGA ‘blindoog’: helaas geen Oudnederlands
Door Peter Schrijver In een stuk van 18 oktober j.l. in Neerlandistiek weerlegt Gertjan Postma op overtuigende wijze de hypothese van Peter Alexander Kerkhof (Neerlandistiek 13 september j.l.) dat een Iers manuscript twee zevende-eeuwse Nederlandse woorden zou bevatten. Postma's conclusies: blinn auga is Scandinavisch en niet Nederlands, en de Ierse tekst waarin blinn … [Lees meer...] overBLINN AUGA ‘blindoog’: helaas geen Oudnederlands
Blinn auga: is dat wel Oudnederlands?
Antwoord op Kerkhof’s "Nieuw Oudnederlands in Ierse tekst". Door Gertjan Postma In een recent artikel in Neerlandistiek vraagt Kerkhof aandacht voor een tekst uit een oude Ierse woordenlijst waarvan een viertal manuscripten in Dublin bewaard worden. Het 183ste trefwoord uit de lijst luidt: Blinn auga .i. dallsuilech in linga Galleorum blind oog i.e. … [Lees meer...] overBlinn auga: is dat wel Oudnederlands?
“Nieuw” Oudnederlands in een Ierse tekst
Door Peter Alexander Kerkhof Lang geleden, in zevende-eeuws Ierland, schreef een monnik twee Oudnederlandse woorden op; blind en auga, blind auga dus. Dit betekent zoveel als “blind van ogen” of “blindogig”, een vrij redundante manier om “blind” te zeggen. De woorden blind en auga zijn te vinden in een vroegmiddeleeuws Iers glossarium, een woordenlijst waarin moeilijke … [Lees meer...] over“Nieuw” Oudnederlands in een Ierse tekst
Pas verschenen: The Dawn of Dutch. Language contact in the Western Low Countries before 1200
The Low Countries are famous for their radically changing landscape over the last 1,000 years. Like the landscape, the linguistic situation has also undergone major changes. In Holland, an early form of Frisian was spoken until, very roughly, 1100, and in parts of North Holland it disappeared even later. The hunt for traces of Frisian or Ingvaeonic in the dialects of the … [Lees meer...] overPas verschenen: The Dawn of Dutch. Language contact in the Western Low Countries before 1200
Waar komt het Nederlands vandaan?
Vandaag lanceert het taalcanonteam een animatiefilmpje over het oudste Nederlands. Het is het derde filmpje in een reeks, bedoeld voor het voortgezet onderwijs. De filmpjes geven een korte introductie op een onderwerp uit de taalcanon, en kunnen gebruikt worden als opstapje voor een les over taal in de klas. Hebban olla vogala nestas hagunnan. Het is misschien het bekendste … [Lees meer...] overWaar komt het Nederlands vandaan?
Kut als oudste Nederlandse woord en aanverwante etymologische kwesties
Door Peter Alexander Kerkhof Etymologisch gezien zijn vagina’s razend interessante dingen. Enerzijds zijn vagina’s alledaagse lichaamsdelen en behoren ze daarom tot wat taalkundigen het basisvocabulaire noemen. We mogen daarom verwachten dat woorden voor vagina’s archaïsch lexicaal materiaal bevatten dat ver teruggaat in de prehistorie van de desbetreffende taal. Dit is … [Lees meer...] overKut als oudste Nederlandse woord en aanverwante etymologische kwesties
De Bakker of de Baets?
Een Oudnederlandse beroepsnaam in Oudfranse vermomming Door Peter Alexander Kerkhof Namen zijn eigenaardige dingen binnen de etymologie. Ze zijn van nature erg conservatief en hebben daarom het wonderbaarlijke vermogen om een oude uitspraak van een woord te bewaren terwijl de rest van de taal verder evolueert (zie Stroop 1984). Maar er is nog een reden waarom het behoudende … [Lees meer...] overDe Bakker of de Baets?
Hoe het oudste Nederlands in een Spaans videospel terechtkwam
Door Peter Alexander Kerkhof Universiteit van Gent Wat als je als Deense hoofdman met een langschip vol krijgers in de zevende eeuw langs de Nederlandse kust kon varen? Zou je het Friese rijk van koning Radboud brandschatten en in zak en as achterlaten of zou je vreedzaam doorvaren naar Vlaanderen waar de steden van steen waren en de ploegen van ijzer? Het kan in ‘The Great … [Lees meer...] overHoe het oudste Nederlands in een Spaans videospel terechtkwam
Rediscovery of heathen temples in the Netherlands; the case of Old Dutch ‘harag’
By Peter Alexander Kerkhof Etymologies live long lives, whether they turn out to be false or not. In Old Germanic studies it is common practice to cite earlier etymological suggestions going back as far as the nineteenth century. In most cases where Old Germanic etymology is involved, this is not a big problem because a lot of the earlier scholarship has been replaced by … [Lees meer...] overRediscovery of heathen temples in the Netherlands; the case of Old Dutch ‘harag’
Nehalennia – taalkundige oplossing voor een Zeeuws raadsel
Door Peter Alexander Kerkhof Tweeduizend jaar geleden, toen Zeeland nog niet uit verschillende eilanden bestond maar uit één groot veenmoeras dat door hoge duinen tegen de zee werd beschermd, vereerden de inheemse bewoners van dit gebied een godin met de naam Nehalennia. Deze godin is misschien wel de meest bekende godheid van ons voorchristelijke verleden. Waar namen … [Lees meer...] overNehalennia – taalkundige oplossing voor een Zeeuws raadsel
