Laat ik beginnen met een actieve herinnering. Toen ik achttien was, vertrok ik op wat toen een wereldreis heette. Die reis eindigde in Zuid-Amerika, maar begon in België. Daar passeerde ik samen met een vriend een dorp genaamd Beffe. Daar moesten wij om lachen. Sterker: we stapten uit en poseerden bij het plaatsnaambord. Om de beurt, breed glimlachend. Inmiddels weet ik dat … [Lees meer...] overReeth, van Lull tot Anus
plaatsnamen
Topografische tijdcapsules
Of: wat in hemelsnaam de betekenis van Zutphen is Topografische aanduidingen fascineren mij enorm. Ze maken deel uit van onze taal, maar lijken vaak slechts in de verte op het Nederlands dat we spreken. Neem de naam van de Hanzestad Zutphen – wat betekent dat in hemelsnaam? Afgaand op de spelling zou je Zutphen eerder in Zuidoost-Azië dan in Gelderland … [Lees meer...] overTopografische tijdcapsules
De Randstad versus de regio
Geografische namen en stereotypen in satirische nieuwsshows Watermeloenen, tomaten en zonnebloemen zijn het symbool van het verzet in Cherson omdat het lokaal geteeld wordt. Hopen dat er in Brabant nooit een oorlog uitbreekt, dan bestaan de symbolen van het verzet uit worstenbroodjes, XTC en racisme. (Harm Edens, Dit Was Het Nieuws) Vaak wordt gesproken over een kloof … [Lees meer...] overDe Randstad versus de regio
Meer over de spelling van ’t Woudt
Dit artikel is een reactie op een eerder artikel op Neerlandistiek van Alex Reuneker over de spelling van 't Woudt. Als het aan de Commissie Damsteegt had gelegen, die in 1973 het 'Rapport aardrijkskundige namen in Nederland' bij het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen heeft ingeleverd, dan was 't Woudt nu onherroepelijk Het Woud zonder overbodige ballast. Een statige … [Lees meer...] overMeer over de spelling van ’t Woudt
Hoe spel je ’t Woudt?
Het is misschien wel de beruchtste lettercombinatie van het Nederlands: dt. Alleen al die twee letters roepen bij iedereen direct het idee van werkwoordspelling en daarmee bij velen stress en onzekerheid op. Schrijf je in deze zin nou word of wordt? Is werdt echt altijd fout en waarom schrijven sommige Vlaamse auteurs, en niet de minsten, het dan toch? Zo schrijft Griet Op De … [Lees meer...] overHoe spel je ’t Woudt?
Nei [fytsjəˈfɪnə]
De bydrage dy’t hjir folget soe net bestean moatte. Hjirûnder stiet ommers in útstel foar in Fryske plaknammelist yn IPA-transkripsje. In list dy’t ta myn fernuvering noch altyd brek is. It Frysk Hânwurdboek fan ‘e Akademy (2008) lit op siden 2373 oant 2384 in moaie rige plaknammen sjen, fan Abbegea oant Wymbritseradiel. Der stiet ek by hoe’t de nammen útsprutsen wurde. … [Lees meer...] overNei [fytsjəˈfɪnə]
Etymologica: Het Kolenwoud tot Turenhout
Dwars door België strekte ooit het wijde bos dat silva Carbōnāria heette bij de Romeinen. Een oude inheemse benaming leve voort als de oordnaam Turnhout, voorheen Turenhout, met de Germaanse evenknie van Latijn dūrus ‘hard’ en Sanskriet dūráḥ ‘ver, wijd’. De perken Gelijk een lange gordel scheidde het west van oost, een wilde grens vormend van vooral eiken en beuken, al … [Lees meer...] overEtymologica: Het Kolenwoud tot Turenhout
Een heerlijk boek over onze namen
Met Sprekende namen heeft Marijke Mooijaart (MM) een zeer genietbaar boek geschreven in een prettige stijl en zonder schimmig academisch taalgebruik. Met veel voorbeelden en illustraties beschrijft zij hoe tradities en gewoontes bij de naamgeving in de loop der tijd veranderen en per streek of leefgemeenschap verschillen. Haar boek laat bovendien zien dat namen een stuk … [Lees meer...] overEen heerlijk boek over onze namen
Proto-Germanic names for provinces and cities in the Netherlands
Translation for the introduction: "Good day everyone. þeudroriks speaking. Today, we will explore (literally; search for) together the source of the names of the Germanic provinces. I will show you the etymology of the province’s name, and give you a probable name for them in proto germanic. I always call this old language in this manner: þiudisko. If you want to know why, … [Lees meer...] overProto-Germanic names for provinces and cities in the Netherlands
Verschenen: Sprekende namen
Namen gebruiken we elke dag: we roepen elkaar, we geven ons adres op, we zoeken uit waar de bus stopt. Voornamen, achternamen, straatnamen en plaatsnamen – we staan er meestal niet bij stil. Maar soms vragen we ons af: hoe zit dat eigenlijk met zo’n naam? Waarom krijgt een kind juist die voornaam en geen andere? Waarom raken sommige namen in (of juist weer uit) de mode? Hoe … [Lees meer...] overVerschenen: Sprekende namen
De minder bekende schat van Oss
Rijk zijn de giften die vorige eeuw bij Oss in de grootste grafheuvel van Nederland gevonden zijn. Vorstelijk is het zwaard met been en goud in houten hilt dat voor begraving opzettelijk omgebogen was. Oss heeft echter nog een andere oude schat: zijn naam. Rusting in heuvels Aan het begin van de ijzertijd in de Lage Landen, een kleine drieduizend jaar geleden, werd even … [Lees meer...] overDe minder bekende schat van Oss
Familienamen, hoe spreek je ze uit: Ouwerkerk en De Quay
Wanneer ’t precies was, weet ik niet meer, maar ’t moet geweest zijn in de tijd dat Hans Ouwerkerk nog in de politiek zat. Die was van 1998 tot 2003 burgemeester van Almere en speelde ook landelijk een belangrijke rol, zodat ie ter sprake kwam in een interview met Frits Bolkestein. De heer Bolkestein, die een keurig heer is en die bovendien bekend is met de volkse gewoonte om … [Lees meer...] overFamilienamen, hoe spreek je ze uit: Ouwerkerk en De Quay
Andel als toponiem met Keltische wortels en twee namen
Andel is een dorp aan de Afgedamde Maas tussen Heusden en Woudrichem. Eigenlijk zijn het twee dorpen. Zuidelijk, zo men wil bovenstrooms, ligt Op-Andel. Noordelijk ligt Neer-Andel. Op-Andel is het oudste dorp, maar door een oprukkende Maas is het zwaartepunt van de bebouwing in Neer-Andel terecht gekomen. Neer-Andel is ooit ook wel Uut-Andel genoemd, ofwel het Andel op afstand, … [Lees meer...] overAndel als toponiem met Keltische wortels en twee namen
De weg door het veen bij het Drentse dorp Een
Sinds mensenheugenis was Drenthe van Friesland gescheiden door eindeloos veen, een onland dat op een enkele plek smal genoeg was om dwars door te steken. De Germaanse benaming voor deze oude weg schuilt er nog in de oordnaam Een. Het vroegere landschap Duizenden jaren was de uitgestrekte laagvlakte van het noordelijk Avondland doortrokken van veen en ander drasland. … [Lees meer...] overDe weg door het veen bij het Drentse dorp Een
Op zoek naar de houw van Houwelingen
Schaatsen op glad ijs over het Biesboschslib In het noordoosten van het huidige Biesboschgebied, tussen Werkendam en Hardinxveld-Giessendam, lag ooit het ambacht Houwelingen. In een bisschoppelijk schrijven in het Latijn uit 1105 staat de plaats vermeld als Hougninke. In 1168 heet de plaats: Houninge; in 1181 Howeninge. In 1266 Houninghen (Oorkondenboek van Holland en … [Lees meer...] overOp zoek naar de houw van Houwelingen
Nederscouwe: verdwenen na de Sint-Elisabethsvloed, 600 jaar later herontdekt
Op 11 juli 1327 sloot Willem, graaf van Holland, een overeenkomst met o.m. Lysbet, dochter Jan van der Merwede (aldus het Groot Charterboek der Graaven van Holland van Zeeland en Heeren van Vriesland deel 2, Leiden 1754 pag. 432). In dat document, op de inhoud waarvan we verder niet ingaan, komen de namen van een serie gerechten (dorpen met een lagere vorm van dorpsbestuur) … [Lees meer...] overNederscouwe: verdwenen na de Sint-Elisabethsvloed, 600 jaar later herontdekt
Etymologica: Stichters van Schagen
Volgens de 17-eeuwse Leidse professor Marcus Zuerius Boxhorn (1612-1653) waren de Denen verantwoordelijk voor de naamgeving van het Noord-Hollandse stadje Schagen. Tot eind vorige eeuw werd de bewering van Boxhorn dat de naam Schagen uit Denemarken stamt, niet heel serieus genomen. De gangbare verklaring over de herkomst van de plaatsnaam Schagen is dat het voortkomt uit het … [Lees meer...] overEtymologica: Stichters van Schagen
Kommissaris fan de Kening nimt boek Pieter Duijff yn ûntfangst út hannen fan learlingen Frysk
Moandei 12 desimber 2022, middeis om 12.30 oere is de presintaasje fan it boek: Der dy namma fan heten is - it komôf fan plaknammen, skreaun troch Pieter Duijff. It earste eksimplaar sil oanbean wurde oan de Kommissaris fan de Kening yn Fryslân, drs. A.A.M. Brok yn it Ljouwerter Lyseum fan OSG Piter Jelles. Learlingen fan de Talint Akademy Frysk fan OVO Fryslân-Noord sille it … [Lees meer...] overKommissaris fan de Kening nimt boek Pieter Duijff yn ûntfangst út hannen fan learlingen Frysk
Etymologica: heuvel en andere hobbels
Het woord heuvel is voor ons heel normaal, maar als men de geschiedenis ervan bekijkt, dan stelt men vast, dat het toch een relatief jong woord is. Het komt weliswaar in het Oudnederlands van de tiende-eeuwse ‘Wachtendonckse Psalmen’ voor: Feita sulun uuerthun sconitha uuostinnon in mendisle huuela begurdida uuerthunt ‘De schoonheden van de woestijn zullen vet … [Lees meer...] overEtymologica: heuvel en andere hobbels
Gratis: heel veel plaatsnamen
Dagboek van een amateurprogrammeur Het onderzoekje dat ik begon naar namen in de 1100 streekromans die ik elektronisch van Ewoud Sanders had gekregen, is inmiddels officieel mislukt. Maar hij heeft misschien een aardige bijvangst opgeleverd: een databaseje met meer dan vijfduizend plaatsnamen (namen van gehuchten, dorpen en steden) in het Nederlandse taalgebied. … [Lees meer...] overGratis: heel veel plaatsnamen
Veel te winnen bij plaatsnamen
Door Jona Lendering Je kunt niet alles leren, maar mag wel betreuren dat je opleiding zó kort was dat je cruciale dingen niet hebt meegekregen. Aan Aristoteles’ Organon, vermoedelijk de grootste filosofische prestatie uit de Oudheid, is tijdens mijn studie geen woord besteed, noch bij de colleges geschiedenis, noch bij filosofie. Ook over oudgermanistiek, d.w.z. de … [Lees meer...] overVeel te winnen bij plaatsnamen
Het toponiem ‘Jaffa’ in tweeërlei overdrachtelijke betekenis
Door Renaat Gaspar Wie tegenwoordig de naam Jaffa hoort, denkt waarschijnlijk aan ‘sinaasappels’. Ouderen herinneren zich misschien de morele oproep in 1973 om geen Zuid-Afrikaanse outspan-sinaasappels te kopen, maar die van een andere, ‘onbesmette’ herkomst. Dus evenmin de Spaanse soort uit het vermaledijde land van Franco, maar van een echte, ‘eerlijke’ soort uit een land … [Lees meer...] overHet toponiem ‘Jaffa’ in tweeërlei overdrachtelijke betekenis
Alles over met mest bedekte plaggenhutten en esdoornbossen
Er zijn allerlei obstakels voor de studie van de vroege middeleeuwen in de Lage Landen. Stenen huizen werden niet of nauwelijks gebouwd, dus van de architectuur is weinig meer over. Bijna alles is verzonken in de drassige grond. Maar gelukkig hebben we de namen nog. … [Lees meer...] overAlles over met mest bedekte plaggenhutten en esdoornbossen
De geordende kijk op aardrijkskunde van de standaardtaalspreker
Door Henk Wolf Wie geen streektalen kent, vindt soms andere dingen normaal dan wie er wel een spreekt. De standaardtaalspreker heeft bijvoorbeeld een veel overzichtelijker visie op aardrijkskunde dan de streektaalspreker. Een paar dagen geleden schreef ik een stukje over het gebruik van lidwoorden in aardrijkskundige namen. In het Standaardnederlands bestaan wel namen van … [Lees meer...] overDe geordende kijk op aardrijkskunde van de standaardtaalspreker
Waterlandsmeer
Door Wouter van der Land De kogel is door de kerk. Vorige week besloot de gemeente Landsmeer om te gaan fuseren. CDA-raadslid Eric Knibbe stak zijn voorkeur niet onder stoelen op banken en hield een zelfgemaakt gemeentebord met ‘Waterlandsmeer’ omhoog. Zijn favoriete huwelijkspartner is dus Waterland en hij heeft de nieuwe naam al bedacht. De verantwoordelijke wethouder … [Lees meer...] overWaterlandsmeer
