De tiid fan dichtsjen en rymjen komt der wer oan as Sinteklaas ynkoarten foet oan wâl set. Yn it ferlet fan alle helpsinteklazen, hobbyrappers en aspirant-dichters wurdt no foarsjoen. Op sneintemiddei 12 novimber 2023, presintearret de Fryske Akademy, yn ‘e mande mei rapper/kollumnist Pieter Zijlstra en syn maten Sweder Oosterkamp en Teun de Vries, it ‘rymwurdboek’. De … [Lees meer...] overDigitale stipe foar rymjende Fryskskriuwers
rijm
Het frequentste rijmwoord komt het eerst
Er is een probleem met bestaande rijmwoordenboeken: ze zijn symmetrisch, de zaken worden zo gepresenteerd dat als slaap op raap rijmt, dat dan ook raap op slaap rijmt. Die zaken liggen misschien iets ingewikkelder. In handboeken voor beginnende vormvaste dichters wordt wel gesteld dat de volgorde waarin je de rijmen presenteert er óók toe doet. Het tweede rijmpje is wat … [Lees meer...] overHet frequentste rijmwoord komt het eerst
Helpen versjes de woordenschat?
Wat is het nut van kinderrijmpjes? Dat is geen neoliberale vraag maar een evolutionaire: in allerlei culturen, misschien wel in alle culturen, zingen ouders liedjes voor hun kinderen en zeggen ze versjes op. Dat moet een verklaring hebben. Wat is die? Je zou kunnen denken dat het kinderen helpt met de ingewikkelde taak waar ze voor staan: hun moedertaal leren. Gedichtjes en … [Lees meer...] overHelpen versjes de woordenschat?
Docentontwikkelteam: Rijm en ritme in taal – meld je nu aan!
Rijm en ritme zijn in het (literatuur)onderwijs vaak ondergeschoven kindjes – het blijft vaak wat saaie, noodzakelijke techniek van rijmschema’s en versvoeten. Terwijl er zoveel over te zeggen, te vragen en te onderzoeken is; terwijl je zoveel kunt leren over taal en over literatuur door aan de slag te gaan met de klank van taal. Waar komen rijm en ritme precies … [Lees meer...] overDocentontwikkelteam: Rijm en ritme in taal – meld je nu aan!
Een experiment met Tjitske Jansen
Helemaal aan het begin van haar nieuwe bundel Iedereen moet ergens zijn vertelt Tjitske Jansen dat ze in 2014 haar eigen Wikipedia-pagina heeft aangepast: "Omdat ik wel wat interessantere zaken wist te melden / dan dat ik in pleeggezinnen had gewoond / als serveerster, administratief medewerker / marktkoopvrouw en kokshulp had gewerkt' (enz.) Het blijkt echt gebeurd te zijn. … [Lees meer...] overEen experiment met Tjitske Jansen
Een automatisch rijmwoordenboek
Door Marc van Oostendorp Omdat het handig was om automatisch te kunnen bepalen of twee woorden op elkaar rijmen, heb ik een Python script geschreven dat dit kan doen. Je kunt het van mijn Github-account halen. Je moet wel een beetje Python beheersen om het te kunnen gebruiken, maar dat kan op een zeer laag beginnersniveau zijn. Het is handig voor als je zelf iets wil maken … [Lees meer...] overEen automatisch rijmwoordenboek
Rijmverdoezeling
Simon Vestdijk was niet alleen medicus, dichter, romanschrijver, essayist en wat niet al, maar in zijn vrije tijd waarschijnlijk ook de belangrijkste theoreticus van het Nederlandse vers die we ooit gehad hebben. Zijn boek De glanzende kiemcel (DBNL) werd niet voor niets decennia als studieboek gebruikt bij de opleiding Nederlands. Hij ging daarbij te werk als een echte … [Lees meer...] overRijmverdoezeling
Slecht rijm
Door Marc van Oostendorp 'Ik wil eerst naar Lesbos en daarna naar de Kosmos' rijmt niet. 'Ik wil eerst naar Bladel en daarna naar Hedel' ook niet. Maar het eerste is iets minder slecht dan het tweede. WAAROM? (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overSlecht rijm
Danken we rijmschema’s aan de multiculturele samenleving?
Door Marc van Oostendorp Ik ben me de laatste tijd aan het verdiepen in het rijm. Het is een eigenaardig verschijnsel, bijvoorbeeld gezien vanuit een historisch perspectief. Tot ergens in de middeleeuwen hadden de Europese talen geen (eind)rijm. Althans, dichters uit de klassieke oudheid zoals Vergilius gebruikten het een enkele keer min of meer toevallig als een … [Lees meer...] overDanken we rijmschema’s aan de multiculturele samenleving?
Wanneer begon goden te rijmen op doden?
Door Marc van Oostendorp Ooit is het Nederlands verschil gaan maken tussen de klinker in dak en de klinker in daken: het enkelvoud heeft een korte klinker, en het meervoud de corresponderende lange. Datzelfde geldt ook voor rad-raden, hol-holen, en een groot aantal andere woorden, zij het natuurlijk niet voor allemaal: bal-ballen behoudt een korte klinker, taak-taken een … [Lees meer...] overWanneer begon goden te rijmen op doden?
Apollinaire in het Nederlands
door Wouter van der Land In 2018 wordt wereldwijd herdacht dat de Franstalige dichter Guillaume Apollinaire (1880-1918) honderd jaar geleden is overleden. Als voortrekker van de moderne poëzie heeft hij ook een immense invloed op de Nederlandse en Vlaamse dichtkunst uitgeoefend, onder andere op Martinus Nijhoff, Eddy du Perron, Paul van Ostaijen, Paul Rodenko, Marie-Jo … [Lees meer...] overApollinaire in het Nederlands
Bang! Kalk & glans!
Door Bas Jongenelen Meestal rijmt iets met opzet. Het komt zelden voor dat iets per ongeluk rijmt, dus als dat gebeurt, dan valt het op. 'Hé, dat rijmt,' zegt iemand. 'Dus is het waar,' antwoord je dan. Want als het rijmt, is er over nagedacht en dan zal het wel waar zijn. Soms rijmt er iets... net niet / net wel. De dichtvorm wisselspoor is hierop gebaseerd, op de vraag of … [Lees meer...] overBang! Kalk & glans!
Sort / Airport
Door Bas Jongenelen Rijmt ‘vrouwen’ op ‘paarden’? Nee. En onder elkaar? Vrouwen Paarden Nee, nog steeds niet. Maar beide woorden eindigen op dezelfde klank: ‘en’. En als woorden hetzelfde klinken, dan rijmen ze toch? Nee. Rijm is klankovereenkomst van beklemtoonde lettergrepen. Dat geldt voor eindrijm het geldt ook voor alliteratie. Zo is de tricolon ‘Verslokt, verslindt, … [Lees meer...] overSort / Airport
U iets te veel, mij nutt’loos
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (95) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Ik heb niet kunnen achterhalen wanneer het verschil tussen mannelijk en vrouwelijk rijm precies belangrijk werd voor Nederlandse dichters, of wanneer die conventie om het te noemen naar geslachten zo … [Lees meer...] overU iets te veel, mij nutt’loos
Voor op de grill, da’s helemaal niet veel
Door Marc van OostendorpDe verkleuring van de Nederlandse klinkers is inmiddels een nieuw stadium ingetreden: dat van het rijm. Zo gaat het in de geschiedenis van de taal: klinkers beginnen steeds meer op elkaar te lijken, maar pas als mensen gaan vinden dat twee woorden op elkaar rijmen kun je zeggen dat ze echt gelijk zijn aan elkaar.Dat stadium heeft de ee voor de … [Lees meer...] overVoor op de grill, da’s helemaal niet veel
Liegen op rijm
Door Marc van OostendorpDroogstoppel had gelijk. Dat was een van de conclusies die je kon trekken uit de eerste dag van de tweedaagse bijeenkomst die we dezer dagen in Leiden hebben over de structuur van het vers.Er zijn hier deskundigen van over de hele wereld om te praten over de manier waarop dichters hun gedichten en liedteksten structureren en vooral: wat voor effecten die … [Lees meer...] overLiegen op rijm
Bloet en doet in de middeleeuwen
Door Marc van Oostendorp Hoe klonk het Nederlands in de veertiende eeuw? Om een antwoord op die vraag te geven, hebben we maar weinig gegevens. De meeste sprekers uit die tijd zijn dood, dus we kunnen het hen niet vragen. Er werden nog geen opnamen gemaakt, dus we kunnen niet zelf terugluisteren. Niemand nam in die tijd de moeite in detail op te schrijven hoe hij zijn tong … [Lees meer...] overBloet en doet in de middeleeuwen
Ik wil je, bespeel je
Over de i en de ee van Maaike Ouboter.Door Marc van OostendorpDe nieuwe aanwinst voor het Nederlandse lied is Maaike Ouboter, die dit jaar bekend werd uit het programma De beste singer-songwriter, en die haar liedje Dat ik je mis vervolgens op talloze plaatsen heeft gezongen - zoals op de begrafenis van Prins Friso.Het hypnotiserende karakter van het liedje wordt voor een … [Lees meer...] overIk wil je, bespeel je
Je tik ertegen en het zing
Rijmen zonder t Door Marc van Oostendorp De [t] is het wegwerpartikel onder de medeklinkers. Hij is zo goedkoop, zo makkelijk te maken, dat je hem als het nodig is, er makkelijk even tussen frommelt (gozert op een brommert), en zo weinig waard dat je hem makkelijk weglaat als hij niet nodig is (da is nie leuk). Voor andere medeklinkers geldt dat niet: niemand zegt gozerk, … [Lees meer...] overJe tik ertegen en het zing
Oorrijm
't Stukje van Bas Jongenelen over oogrijm (Neder-L van 26 november) herinnerde me aan een versje van Constantijn Huygens dat je vanwege de rijmwoorden als een geval van oorrijm zou kunnen zien. Nu is rijm altijd een kwestie van klankovereenkomst, maar in dit geval speelt ’t oor toch een bijzondere rol. ’t Versje dateert van 21 April 1685: Masteluijn.Tom is … [Lees meer...] overOorrijm
Oogrijm
Na bijna vierenhalf jaar zanglesKwam er een tophit voor The BanglesDe mooie meisjes zongen samenHet stemmige Eternal Flame … [Lees meer...] overOogrijm
Face rijmt op reet. En wat doet de regering?
Foto: FaceMePLS Waarom maakt iedereen zich zo druk over de centjes, terwijl er een waar maatschappelijk debat is losgebarsten over een van de ankers van de Nederlandse cultuur? Over een onderwerp waar iedere Nederlander een mening over heeft, omdat hij er minstens één keer per jaar aan moet geloven — het rijm. Voor- en tegenstanders roeren zich en schrijven felle pamfletten … [Lees meer...] overFace rijmt op reet. En wat doet de regering?
Woedend om een rijmpje
Hugo Brandt Corstius is een man met een zeldzaam talent: grote haat oproepen. Zijn laatste boekje, Rijmlijm heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat Huub Beurskens hem een 'boekstavende, kale stotteraar' noemde, terwijl columnist Benno Barnard in Knack sprak van een 'geest van agressie en scherpzinnige stompzinnigheid'. Wat is er aan de hand? … [Lees meer...] overWoedend om een rijmpje
