De taalkunde houdt zich bezig met iets wat veelal wordt beschouwd als de enige onderscheidende eigenschap, het eigenaardige vermogen van de mens. We hebben het dan over het communiceren op een (on)bewuste manier met behulp van een (talige) constructie. Uitgaande van die vaststelling moet er dus ook over de andere kant gesproken worden, namelijk het communiceren op een onbewuste … [Lees meer...] overWaarom vloeken taalkundigen niet? Het is verdomme toch interessant
taalkunde
Aflevering 4 van de TONAG, kaart 31-33
Precies zestig jaar geleden, in 1963, verscheen de derde aflevering van de Taalatlas van Oost-Nederland en aangrenzende gebieden (TONAG), een project van de eerste hoogleraar Nedersaksisch, Klaas Hanzen Heeroma. Een vierde aflevering is er niet meer gekomen, terwijl het toch Heeroma’s bedoeling was geweest om vijf of zes afleveringen van ieder tien kaarten te laten … [Lees meer...] overAflevering 4 van de TONAG, kaart 31-33
Registratie Juniorendag 2023 open
Op vrijdag 28 april 2023 vindt aan de KU Leuven (locatie Antwerpen) de Juniorendag van Anéla en VIOT plaats. BA- en MA-studenten, net afgestudeerden en promovendi kunnen op de Juniorendag hun scriptie- of promotieonderzoek op het gebied van toegepaste taalkunde (taalgebruik, taalverwerving, taalonderwijs, taalbeheersing of communicatie) in een … [Lees meer...] overRegistratie Juniorendag 2023 open
Excuses voor het ongemak
Studenten zijn voor de gemiddelde hoogleraar natuurlijk het contact met de jeugd. En ik geloof dat ik onder studenten een nieuwe stap zie in de ontwikkeling van een Nederlandse uitdrukking: 'excuses voor het ongemak'. Het is, vermoed ik, een uitdrukking die in eerste instantie gebruikt is door dienstverlenende instanties die een bepaalde dienst niet konden verlenen. "Het … [Lees meer...] overExcuses voor het ongemak
Vijfhonderd jaar Nederlandse Wat & Hoe-gidsen
Van oudsher worden er binnen de Lage Landen veel talen gesproken, want de ligging aan de Noordzee vormt een knooppunt van handel, cultuur en industrie. Kennis van vreemde talen wordt hier dan ook al eeuwen belangrijk geacht voor handelaren, diplomaten, kunstenaars en voor iedereen die zijn wereldbeeld verlangde te vergroten. Die vreemde talen moesten worden geleerd. Als … [Lees meer...] overVijfhonderd jaar Nederlandse Wat & Hoe-gidsen
Ammodo Science Award voor Merel Keijzer
Taalwetenschapper Merel Keijzer is één van de winnaars van de Ammodo Science Award for fundamental research 2023. Dat heeft Ammodo eerder deze week bekendgemaakt. De laureaten ontvangen ieder een geldbedrag van 350.000 euro. Dat geld kunnen ze de komende jaren gebruiken om nieuwe wegen te verkennen in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. De Ammodo Science Award for … [Lees meer...] overAmmodo Science Award voor Merel Keijzer
Twee eigentijdse morfologische miskleunsels
Ik weet niet hoe het u vergaat, maar ik moet toch altijd iets wegslikken als ik één van de volgende twee eigentijdse, morfologische miskleunsels tegenkom: -- Zelfvoorzienend, synoniem van het Engelse selfsupporting, zoals Van Dale GWNT, 14e uitgave (2005) vermeldt, en dan misschien ook wel een lelijke leenvertaling naar dat voorbeeld. Het tegenwoordig deelwoord zou hier … [Lees meer...] overTwee eigentijdse morfologische miskleunsels
Een taal is een dialect met een leger en een vloot
Gesprek met Jos Swanenberg Taalkundige Khalid Mourigh gaat in gesprek met dialectdeskundige Jos Swanenberg, verbonden aan de universiteit van Tilburg en aan het Meertens Instituut, over het onderzoek van laatstgenoemde. Swanenberg houdt zich bezig met de verdwijnende verscheidenheid van de Nederlandse taal in tijden van mondialisering. Ooit telde alleen al het … [Lees meer...] overEen taal is een dialect met een leger en een vloot
Familieberichtenaanhalingstekens
Intrigerend onderwerp voor een artikel, in het nieuwste nummer van het vakblad Linguistics: de tussen aanhalingstekens geplaatste namen: De onderzoekers vonden hun data in Duitse overlijdensadvertenties. Ik weet eigenlijk niet of de vorm bij ons ook in familieberichten wordt gevonden, maar hij is zeker herkenbaar. Je voelt meteen aan wat hij betekent. De vorm bestaat … [Lees meer...] overFamilieberichtenaanhalingstekens
Spreek kinderachtig tegen je baby
Het is weer eens bevestigd: de vreemde manier waarop ouders tegen hun baby praten – hoog stemmetje, slepend tempo – werkt. Een nieuw onderzoek toont aan dat er een correlatie is tussen hoe regelmatig jonge kinderen zo hoorden praten, hoe groter vijf jaar later hun woordenschat was, de lengte van de zinnen die ze maakten, en hun beheersing van sommige ongeschreven regels van het … [Lees meer...] overSpreek kinderachtig tegen je baby
Bij natte vloer glad
Tussen kleedhokje en zwembad maakte ik deze foto. ‘Loopt niet lekker’, appte ik aan mijn collega. ‘Dat heb je bij natte vloeren’, appte hij terug, maar hij was het met me eens dat ook de tekst op het bordje wat moeizaam is. De bedoeling van het bordje is duidelijk, dus wat is precies het probleem? De vloer is glad als hij nat is, zoveel is zeker. Je bent dus geneigd om … [Lees meer...] overBij natte vloer glad
Luidens mijn gegevens
Luidens is een voorzetsel dat je tegenwoordig alleen in Belgische teksten tegenkomt. Het woord wordt in de ANS genoemd onder de formelere, minder frequente voorzetsels, met precies één voorbeeld, en zonder nadere toelichting: De digitale Van Dale noemt het voorzetsel archaïsch, en geeft als synoniem of betekenisomschrijving volgens. Het woordenboek geeft ook maar één … [Lees meer...] overLuidens mijn gegevens
Hulp gezocht: taalonderzoek
Aan alle universitaire studenten in Nederland: ik (Ande Cremers, student Nederlandse Taal en Cultuur in Nijmegen) doe momenteel taalonderzoek voor mijn bachelorwerkstuk en daarvoor heb ik jullie hulp nodig. Heb jij vijf minuutjes over? Dan kun je mij en mijn onderzoek ontzettend helpen door deze enquête in te vullen. Wie weet leer je zelf nog iets nieuws! … [Lees meer...] overHulp gezocht: taalonderzoek
Niet mogelijk of onmogelijk?
Buitenstaanders zien soms dingen die je zelf niet ziet. Alle reden dus om DutchNews.nl te lezen als je geïnteresseerd bent in Nederland. De columniste Molly Quell bijvoorbeeld, die deze week een verschil observeerde tussen niet mogelijk en onmogelijk. Volgens Van Dale is mogelijk 'kunnende gebeuren' en onmogelijk 'niet kunnende gebeuren', dus je zou verwachten dat niet mogelijk … [Lees meer...] overNiet mogelijk of onmogelijk?
Bungalette
Achter het achtervoegsel 27 Op 28 januari 2023 vond aan de Universiteit Leiden de finale plaats van de 23e Taalkundeolympiade – niet te verwarren trouwens met de Olympiade Nederlands, waarvan de finale nog plaats moet vinden. Meer dan honderd leerlingen uit 4, 5 en 6 vwo die zich via een voorronde gekwalificeerd hadden, maakten die dag zes … [Lees meer...] overBungalette
Een constructie voor zij die uit België komen
Gisteren kwam ik de constructie weer eens tegen, in de NRC nog wel: Schlein spaarde de regering-Meloni alvast niet, en zei als reactie op de tragedie in Calabrië dat die ramp ,,zal blijven wegen op zij die een wet goedkeuren die hulp op zee belemmert", een verwijzing naar het harde migratiebeleid van de regering-Meloni. De combinatie van een voorzetsel (hier op), een … [Lees meer...] overEen constructie voor zij die uit België komen
Met de poppen spelen als taaldaad
Het hele lange weekeinde (gisteren was het 'studiedag') is de beste vriendin – pardon, de bie-ef-ef – van Nene bij ons thuis geweest, dus het was een vrolijke boel. Af en toe kon ik afluisteren wat ze bij het poppenhuis aan het doen waren: samen een verhaal maken. - En toen ging de baby huilen. 'Whaa, whaa.' - Ik ging haar eten geven. Het zou de moeite waard zijn … [Lees meer...] overMet de poppen spelen als taaldaad
Is Hebban olla vogala het enige stukje Oudnederlandse literatuur?
Ik heb al vaker video's gemaakt over het feit dat er veel meer Oudnederlands bewaard is dan het 11e-eeuwse "hebban olla vogala" gedichtje, maar dat gedichtje wordt wel vaak als beginpunt van de Nederlandse literatuur genomen. Is dat terecht? In deze video bespreek ik wat er allemaal over de Oudnederlandse literatuur (voor 1150) bekend is. Veel van deze informatie wordt … [Lees meer...] overIs Hebban olla vogala het enige stukje Oudnederlandse literatuur?
24 maart 2023: Dag van de Nederlandse Spraakkunst
De 14de Dag van de Nederlandse Spraakkunst vindt plaats op vrijdag 24 maart 2023, bij het Meertens Instituut in Amsterdam. Het overkoepelende thema van de dag is “Individuele variatie en het Nederlandse taalsysteem”. Het programma bestaat uit vier blokjes, met telkens eerst een hoofdlezing, daarna een respondent die een aantal vragen en opmerkingen formuleert en ten slotte een … [Lees meer...] over24 maart 2023: Dag van de Nederlandse Spraakkunst
Smots en Smodzje
Smeerboel in het zeventiende-eeuwse Nederlands en Fries In het recente boekje Alle Amsterdamse Akten: Ruzie, rouw en roddels bij de notaris, 1578-1915 uit 2022 staat een prachtig artikel van Nicoline van der Sijs over scheldwoorden in de Amsterdamse notarisakten van de zestiende tot de achttiende eeuw. Hierin wordt beschreven dat vrouwen meestal met het … [Lees meer...] overSmots en Smodzje
Hoe leren kinderen taal?
Kinderen stellen vragen over van alles en nog wat; vragen waar volwassenen vaak geen raad mee weten. In deze aflevering van Eva zoekt uit vraagt Naut (10) zich af: hoe leren we een taal? Eva legt zijn vraag voor aan taalkundige Bart Hollebrandse van de Rijksuniversiteit Groningen. … [Lees meer...] overHoe leren kinderen taal?
Moord is slecht maar ik vind het niet erg
Het is inmiddels wel duidelijk dat je met willekeurig welke uitspraak evenveel over jezelf zegt als over de werkelijkheid. Wanneer ik bijvoorbeeld zeg 'Het regent buiten', vertel ik daarmee iets over het weer, maar ook iets over mezelf. Bijvoorbeeld dat ik ook zelf geloof dat het buiten regent. Ik kan natuurlijk wel liegen, maar normaliter vinden mensen het gek als iemand … [Lees meer...] overMoord is slecht maar ik vind het niet erg
Door de woorden heen
Taalkundigen voeren overal dezelfde strijd: de strijd om te laten zien dat taal niet alleen maar bestaat uit een verzameling betrekkelijk simpele regeltjes die heel veel mensen kennen omdat hun erover is verteld op de basisschool, maar dat het veel rijker en wonderlijker is dan dat, een eindeloze schatkamer om je leven in te dwalen. Dat de taalkundige geen verkrampte … [Lees meer...] overDoor de woorden heen
Ode aan dialect in nieuwe podcastserie Het Dialectenbureau
(Persbericht Omroep MAX) Op de dag van de moedertaal maakt MAX bekend te werken aan een podcastserie over dialect. In de negendelige serie, getiteld Het Dialectenbureau, maakt professor Marc van Oostendorp een vrolijke reis door Nederland. Samen met bekende ambassadeurs uit heel Nederland plaatst hij het dialect op een voetstuk. De Podcastserie Het Dialectenbureau is vanaf … [Lees meer...] overOde aan dialect in nieuwe podcastserie Het Dialectenbureau
Gedachte-algebra
De relatie tussen taal en denken is een van de klassieke problemen van de filosofie: bepaalt de taal het denken? Of is de relatie andersom? Een groep onderzoekers zette vorige week een nieuwe stap in deze discussie met een op internet gepubliceerd artikel over de 'gedacht-nalgebra' – een wiskundig systeem dat moet beschrijven hoe onze gedachten – van ons, mensen, niet sprekers … [Lees meer...] overGedachte-algebra