Over complexe vervoegingen In de bijdrage ‘Spelling en taalkundige kennis’ heb ik aangegeven hoe gecompliceerd de vervoeging van sterke werkwoorden in het Nedersaksisch is. Daarbij werden voorbeelden uit het Hellendoorns (een Sallandse streekstaal) gebruikt. De rijtjes vervoegingen betroffen het sterke werkwoord lîegen ‘liegen’. De complexiteit betreft echter niet alleen … [Lees meer...] overTemet he-w, hebbe wiej en hebt wiejlûu völle wille
taalkunde
Matilde Marcolli: A mathematical model of syntactic Merge
Talk presented at Utrecht University, 25 June 2023. … [Lees meer...] overMatilde Marcolli: A mathematical model of syntactic Merge
Pim Levelt speaks
Pim Levelt speaks - an interview by Stephen C. Levinson Recorded at the Max Planck Institute for Psycholinguistics … [Lees meer...] overPim Levelt speaks
Dennis Wiersma en de betekenis van schrijven in blokletters
Een Kamerdebat zit ik vaak te volgen met een notitieboekje binnen handbereik. Het is een handzaam dingetje, alleen vraagt het papier om gebruik met een potlood of balpen, want een vulpen blijft vrij gemakkelijk haken met vlekken als gevolg. Schrijf ik op dit vezelige papier toch met vulpen, dan gebruik ik in dat geval minder vaak verbonden letters. In de wereld van de … [Lees meer...] overDennis Wiersma en de betekenis van schrijven in blokletters
Nieuwe versie Database Geschiedenis Nederlandse Taalkunde
In 1852 publiceerde de Nederlandse taalkundige Matthias de Vries zijn ontwerp voor het Woordenboek der Nederlandsche Taal. Marten Le Mayre bracht in 1606 een leerboekje voor Engelsen uit met ‘the true and perfect way to learne the Dutch tongue’. Twee voorbeelden van belangrijke taalkundige werken met historische waarde, die nu door het Instituut voor de Nederlandse Taal … [Lees meer...] overNieuwe versie Database Geschiedenis Nederlandse Taalkunde
Me niet uitlachen!
"Niet mij uitlachen!" zei ik tegen mijn dochter. Want die was me aan het uitlachen. "Huh?" zei mijn vrouw, "mij? Waarom niet me?" Want zo'n gezin zijn we. Het is inderdaad een beetje gek. Normaal gesproken zegt een mens me. "Zij lacht mij uit" zou ik eigenlijk alleen zeggen om het te contrasteren met een ander (zij lacht niet mijn grootste vijand uit, zij lacht mij uit). … [Lees meer...] overMe niet uitlachen!
26 juni 2023: Lecture Matilde Marcolli, ‘A Mathematical Model of Syntactic Merge’
Matilde Marcolli (Caltech) will be visiting Utrecht University on the 26th of June, and she will give a talk with the title: A mathematical model of syntactic Merge Abstract In this talk I will present a mathematical view of the Merge operation in the Minimalist Model of syntax, in the free symmetric form of Chomsky’s more recent formulation of Minimalism. I … [Lees meer...] over26 juni 2023: Lecture Matilde Marcolli, ‘A Mathematical Model of Syntactic Merge’
Contaminaties: ik heb daar bang van
Wie dagelijks deel uitmaakt van het Vlaamse universiteitsleven, als student of lesgever, heeft wellicht al eens gehoord van de Confessionspagina's op Facebook. Er is een pagina voor elke universiteit waar studenten hun gekste en gênantste belevenissen posten, en soms ook hun frustraties, al dan niet over proffen, andere studenten of de universiteit zelf. Onlangs kwam ik ook nog … [Lees meer...] overContaminaties: ik heb daar bang van
Verwondering gaat vooraf aan verklaring
In zijn reactie op Marc van Oostendorps bijdrage De wiskundige structuur van de zin ontrafeld heeft Berthold van Maris natuurlijk groot gelijk dat we lang voor Chomsky al bekend waren met zinsdelen. Dat is nooit enig punt van discussie geweest. Zinsdelen zaten altijd al in het basisschoolpakket. Toch heeft dit pakket nooit geleid tot de cognitieve revolutie van halverwege … [Lees meer...] overVerwondering gaat vooraf aan verklaring
Waarom de ie in Limburg hoger is dan de aa
De schoonheid van de wetenschap voor de wetenschapper zit hem vaak in kleine dingen. De ontdekking, bijvoorbeeld dat de ie en de oe in het dialect van Hamont opvallend veel hoger zijn dan bijvoorbeeld de aa, waarbij 'opvallend veel hoger' betekent: ongeveer twee halve tonen. Voor mij betekende het gisteren een genoeglijk uurtje door een nieuw artikel over 'intrinsieke … [Lees meer...] overWaarom de ie in Limburg hoger is dan de aa
Geen vaders van de taalkunde meer
Taalkunde in de grote tent Hoe kunnen we de taalwetenschap tot een beter vak maken? Niets minder dan dat is de inzet van een artikel dat de laatste weken de ronde doet op het internet, Toward a big tent linguistics. Het artikel is geschreven door twee taalkundigen, Caitlin Green en Ricker Dockum, die over zichzelf onder andere mededelen dat ze wit zijn en millennials, Zij … [Lees meer...] overGeen vaders van de taalkunde meer
De geschiedenis van het woord [vul in]
Eind vorig jaar publiceerde journalist en taalhistoricus Ewoud Sanders het boek Met de paplepel. Daarin geeft hij aan de hand van Nederlandstalige jeugdverhalen van 1782 tot heden een overzicht van het beeld over joden dat kinderen vanaf de kleuterleeftijd ‘met de paplepel’ ingegoten hebben gekregen. Dat beeld is door de bank genomen niet positief. Sanders laat met zijn … [Lees meer...] overDe geschiedenis van het woord [vul in]
Hoe onderzoeken we de taal van kunstmatige intelligentie?
Ik denk dat er een half jaar geleden, toen met ChatGPT de eerste chatbot van een nieuwe generatie op internet verscheen, iets is gebeurd dat we nu nog niet gebruiken. In ieder geval is er nu een wezen dat geen mens is en toch menselijke taal kan gebruiken op een niveau dat tot nu toe nog nooit door iets of iemand werd bereikt die geen mens was. Het is nog niet perfect, maar … [Lees meer...] overHoe onderzoeken we de taal van kunstmatige intelligentie?
Hoe we klanken maken
Hoe maken we klanken? Hoe zeggen we een woord als kat? Misschien wel de eenvoudigste gedachte, en een gedachte die zeker tot het begin van deze eeuw ook de beste taalkundige papieren had, is ongeveer: eerst zeg je een K, dan zeg je een A en tot slot zeg je een T. Dat impliceert dat je ergens in je geheugen hebt opgeslagen hoe je indviduele medeklinkers en klinkers zegt. … [Lees meer...] overHoe we klanken maken
Alex Kerkhof wint Wittenskipspriis Campus Fryslân!
Ferbiner fan taal, geografy en skiednis Dr. Peter-Alexander (Alex) Kerkhof fan de Fryske Akademy is de winner fan de Wittenskipspriis Campus Fryslân 2023! Kerkhof die ynterdissiplinêr ûndersyk nei it ferdwinen fan it 'Frysk' út Seelân en Hollân yn de betide en hege midsiuwen. As histoarysk taalkundige en histoarikus mei kennis fan geografy en plaknammekunde sjocht Alex … [Lees meer...] overAlex Kerkhof wint Wittenskipspriis Campus Fryslân!
Waarom is ‘☮’ makkelijker te onthouden dan ‘peace’?
Hoe gaat het menselijk brein om met symbolen, zoals € of ☮? Daarover blijkt nog maar bijzonder weinig bekend te zijn, maar een nieuw artikel in het tijdschrift Cognition werpt in ieder geval enig licht op de zaak: deze symbolen blijken gemakkelijker te onthouden te zijn dan woorden. In een zorgvuldig ontworpen verzameling experimenten lieten de onderzoekers mensen … [Lees meer...] overWaarom is ‘☮’ makkelijker te onthouden dan ‘peace’?
Vacature: Universitair docent (m/v/x) Nederlandse taalkunde, Lille
De Université de Lille is op zoek naar een universitair docent (m/v/x) Nederlandse taalkunde voor een voltijdse aanstelling vanaf 1 december 2023. De opdracht bestaat uit: De docent zal verbonden zijn aan het departement Études germaniques, néerlandaises et scandinaves (EGNS) en aan de onderzoeksgroep Savoirs, Textes, Langage (UMR 8163). Zijn/haar/hun … [Lees meer...] overVacature: Universitair docent (m/v/x) Nederlandse taalkunde, Lille
Gestand doen
Soms zie je een ouder stukje Nederlands spartelen in een drang om zich te handhaven tegen de taalveranderende stroom in. De uitdrukking (die lastige uitdrukking die hier terloops al eens langs kwam) met iets gestand doen is er een voorbeeld van. Voor we kijken naar de praktijk, eerst de constructie zelf – afpellen heet het tegenwoordig. Iets gestand doen bestaat in … [Lees meer...] overGestand doen
Peter-Alexander Kerkhof nominearre foar Wittenskipspriis Campus Fryslân 2023
(Persbericht Fryske Akademy) Histoarysk-taalkundige en histoarikus Peter-Alexander Kerkhof fan de Fryske Akademy is ien fan de trije topûndersikers dy't nominearre is foar de Wittenskipspriis Campus Fryslân 2023. Kerkhof fertsjinnet de nominaasje foar it ûndersyk nei 'Lexicale ontlening en etymologie'. De oare twa nominearren binne Wido Heeman fan it … [Lees meer...] overPeter-Alexander Kerkhof nominearre foar Wittenskipspriis Campus Fryslân 2023
Niet Picasso zelf
Op 6 juni 2023 overleed de Franse kunstschilderes Françoise Gilot op 101-jarige leeftijd. De dag erop publiceerde de Volkskrant een artikel over haar (Françoise Gilot (1921-2023) kwam los van Picasso en zocht haar eigen weg in de kunst (volkskrant.nl)). De bijdrage wordt geopend met de volgende zin. Voor de lezer die weet dat Picasso’s leven bestond uit een groot aantal … [Lees meer...] overNiet Picasso zelf
Hagunnan
Omdat ik deze week de Canon van de Nederlandse poëzie van Paul Claes las, dacht ik aan het woord hagunnan. Op nummer 1 in die canon staat natuurlijk: quid expectamus nunchabent omnes volucres nidos inceptos nisi ego et tuhebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thuwat unbidan we nu Het is een van de meest besproken gedichten uit het Nederlands, en over … [Lees meer...] overHagunnan
De route van “hel en verdoemenis” door de Plenaire Zaal
Klein stukje over een literaire stijlfiguur en dan snel naar de taal in de Tweede Kamer? In zijn Sachwörterbuch der Literatur schrijft Gero von Wilpert (Stuttgart 1969:322) dat een Hendiadyoin – bij ons vaker hendiadys genoemd – een retorische figuur is die in de Oudheid en in de Barok erg geliefd was. Twee woorden met dezelfde betekenis konden … [Lees meer...] overDe route van “hel en verdoemenis” door de Plenaire Zaal
De wiskundige structuur van de zin ontrafeld
94 jaar oud is Noam Chomsky nu, en vorige maand verscheen een klein nieuw hoogtepunt in zijn oeuvre, een artikel dat weer een aantal dingen op zijn kop zet, en misschien een nieuwe richting wijst in de studie van de zinsbouw. Ja, Chomsky is van dit artikel 'maar' de tweede auteur, en het is heel waarschijnlijk dat het artikel voor een groot deel uit de koker komt van de eerste, … [Lees meer...] overDe wiskundige structuur van de zin ontrafeld
De leesbaarheid van non-binaire voornaamwoorden
Meer en meer groeit het besef dat niet iedereen zich goed voelt in de binaire hokjes man of vrouw en dat gender niet zozeer een tweedeling is, maar een spectrum. Voor wie zich ergens in het midden bevindt, voldoen de traditionele voornaamwoorden hij of zij niet. Welke woorden gebruiken we beter wel om naar non-binaire personen te verwijzen? Er zijn verschillende opties in … [Lees meer...] overDe leesbaarheid van non-binaire voornaamwoorden
Humor en dialect
De achtste aflevering van Het Dialectenbureau gaat over dialect en humor. Met Katinka Polderman over het cliché-beeld van de Zeeuw, Christel de Laat over bulderende Brabantse zalen en TikTokTammo over bait'n en biet'n. (En ik vind alles natuurlijk even mooi, maar luister vooral naar de lach van Polderman, bijvoorbeeld rond 20:45. Wie dat heeft gehoord wil zelf ook zo … [Lees meer...] overHumor en dialect
