Door Marc van Oostendorp"Beste team", stond er boven een e-mail en ineens besefte ik dat ík zo laf ben dat ik geneigd ben zulke constructies te vermijden. Ik zou er dan beste team-leden boven zetten of zelfs beste allemaal.Dat beste team niet goed klinkt, komt deels doordat team een collectief beschrijft – beste groep klinkt ook een beetje raar. Aan de andere … [Lees meer...] overBeste team
taalkunde
De spook-t van Lier
Door Marc van OostendorpEen speling van het lot bracht me naar Lier, een charmant stadje in de buurt van Antwerpen en iedere rechtgeaarde taalkundige denkt dan even aan de spook-t van die stad, sinds Didier Goyvaerts daar in 35 jaar geleden een artikel over publiceerde.In Lier spreken ze, net als in veel andere plaatsen in ons taalgebied de t aan het eind van allerlei … [Lees meer...] overDe spook-t van Lier
Laat jij maar zitten
Door Marc van OostendorpEen gesprek met Hans Bennis over de taalkunde achter ingekort Nederlands. (Hier is het interview; het boek Korterlands van Hans Bennis kunt u hier bestellen.) … [Lees meer...] overLaat jij maar zitten
Hoe neutraal is een vraag?
Door Lucas SeurenOnderzoek naar vragen neemt al decennia een centrale rol in onder taalkundigen; het is lastig om een artikel te vinden over het onderwerp waarin niet wordt verwezen naar het werk van Dwight Bolinger uit de jaren 50. Desondanks weten we nog maar weinig. Zelfs de discussie over wat een vraag is, is verre van geslecht. Waar veel taalkundigen wel op aansturen is … [Lees meer...] overHoe neutraal is een vraag?
Tweetaligheidscampagne
Door Leonie CornipsVaak hoor ik dat spreken van dialect door jonge kinderen een goede taalbeheersing van het Nederlands belemmert. Taalachterstand in het Nederlands wordt dus vanzelfsprekend gekoppeld aan tweetaligheid. Toch is dat niet zo. Jonge kinderen kunnen moedertaalspreker van twee talen worden zoals van dialect, Pools, Engels, Turks en Nederlands. Het dialect geldt, net … [Lees meer...] overTweetaligheidscampagne
Wat betekent ‘nee’?
Door Marc van Oostendorp Als een rechercheur nee zegt, wat bedoelt ze dan? Neem het geval van Dikke Tony, een maffiabaas die het handig leek om te doen alsof hij vermoord was. Her en der heeft hij rond de scheepswerven 'aanwijzingen' voor die moord verstopt. Die aanwijzingen worden gevonden en onderzocht door forensische wetenschapper Smit, die een voorzichtige conclusie … [Lees meer...] overWat betekent ‘nee’?
Hoe zeggen we ‘suiker’?
door Jan Stroop (Dit is de uitwerking van de presentatie die ik op 15 december 2013 te Roosendaal gehouden heb, in 't kader van de expositie 'Suikergoed'.) Van ’t woord suiker bestaan in de Nederlandse dialecten minstens negen verschillende uitspraken: suiker, suker, sökker, soiker, seuker, soeker, soker, sokker en sukker. En ze gaan allemaal terug op één oervorm. De … [Lees meer...] overHoe zeggen we ‘suiker’?
Ik luk dat
Door Marc van Oostendorp"Taalverandering waar je bijstaat," meldde onlangs een jonge moeder op Facebook. Haar zoontje had gezegd Ik luk dat.Het is helemaal niet onwaarschijnlijk dat het Nederlands inderdaad dat zoontje gaat volgen. Wie weet wat de eenentwintigste eeuw ons nog allemaal gaat brengen! De verandering gaat in ieder geval de juiste kant op.Waarom is de ene woordgroep … [Lees meer...] overIk luk dat
Is Duits verstaanbaarder dan Nederlands?
Door Marc van OostendorpDat er een asymmetrie is, wisten we al. Uit eerder onderzoek was al gebleken dat Nederlanders door de bank genomen makkelijker Duits verstaan dan andersom. Waar dat precies aan ligt, is minder duidelijk. Komt het doordat relatief veel Nederlandstaligen Duits op school leren? Doordat wij vaker naar Tatort kijken dan zij naar Flikken? Doordat zij nu … [Lees meer...] overIs Duits verstaanbaarder dan Nederlands?
“Wat zeg je?” als antwoord op een vraag
Door Lucas SeurenIn de eerste colleges die Harvey Sacks in de jaren 60 gaf aan de University of California besprak hij met zijn studenten enkele opnamen van een suicide hotline. Hij merkte daarbij onder andere op dat nadat de medewerker van de hotline heeft opgenomen en zich heeft voorgesteld, lang niet alle bellers ook hun naam noemen. Dat was opmerkelijk, want iemand die zich … [Lees meer...] over“Wat zeg je?” als antwoord op een vraag
Het eten van veel taartjes
Wat we nog niet weten over het werkwoord (10)Door Marc van OostendorpZoals water kan overslaan in ijs, zo kan een werkwoord ineens overslaan in een zelfstandig naamwoord. Stel, je vindt het fijn om taartjes te eten. Dan kun je dat natuurlijk op verschillende manieren zeggen:Ik word gelukkig als we veel taartjes eten.Ik vind het fijn om veel taartjes te eten.Ik houd van veel … [Lees meer...] overHet eten van veel taartjes
Het Limburgs is als middeleeuws Engels
Door Marc van OostendorpEen gesprek dat ik eerder deze week hield met Ben Hermans van het Meertens Instituut (en de Vrije Universiteit) over waarom het belangrijk is om Limburgse dialecten te bestuderen, en waarom deze dialecten meer lijken op middeleeuws Engels dan op het Chinees. … [Lees meer...] overHet Limburgs is als middeleeuws Engels
Linguïstisch Miniatuurtje CLXI: Je kunt dit gerust geloven
Door Peter-Arno CoppenIn een artikel in Levende Talen Magazine uit 2013 bespreekt Jimmy van Rijt een les in taalbeschouwing naar aanleiding van het woord vertrouwbaar, dat een van de leerlingen spontaan had bedacht. De docent vond dit eigenlijk een vreemd woord, maar weerstond de neiging om het af te keuren, en nam het woord als aanleiding voor een taalbeschouwelijk … [Lees meer...] overLinguïstisch Miniatuurtje CLXI: Je kunt dit gerust geloven
Addenda EWN: oefenen
Door Michiel de Vaanoefenen ww. ‘door herhaling leren’Middelnederlands ufenen (1265–70) ‘(beroep, godsdienst) uitoefenen; (land) bewerken; zich inspannen’, Vroegnieuwned. oeffenen ‘zich voortdurend bezighouden met, uitoefenen’, vanaf eind 18e eeuw ook met de huidige betekenis ‘door herhaling een vaardigheid (doen) leren’. Oefenen gaat op Oudnederlands *ōvnan terug: bij het … [Lees meer...] overAddenda EWN: oefenen
Uiteenlopend volgens Karel van het Reve
Door Marc van OostendorpKarel van het Reve had een bijzondere manier van schrijven en spreken: zijn toon ademt zoveel nuchter ik-laat-me-de-kaas-niet-van-het-brood-eten uit, dat je geneigd bent ieder zijn beweringen klakkeloos aan te nemen. Iemand die zo tegen onzin is, die moet de wereld toch wel zien zoals hij is?Dat verschijnsel valt goed te illustreren aan de hand van de … [Lees meer...] overUiteenlopend volgens Karel van het Reve
Zorggesprekken
Door Leonie CornipsEen student in deze tijd heeft een bijbaan nodig, want van een beurs alleen is nauwelijks meer te leven. Wanneer studenten bij mij op het Meertens Instituut als stagiaire een onderzoek willen uitvoeren, probeer ik zo goed mogelijk een onderwerp te verzinnen waar die bijbaan van pas komt. Bij de master-student Marijke aan de Vrije Universiteit was dat … [Lees meer...] overZorggesprekken
Uitroeptekens als minismileys
Door Marc van OostendorpEr is een kleine verandering die ik bij mezelf meen te bespeuren, maar die nauwelijks te bestuderen is. Ik heb het idee dat ik meer uitroeptekens schrijf dan vijfentwintig jaar geleden. En ik denk dat ik daar ook niet de enige in ben – anders zou ik het hier natuurlijk ook niet melden. Ik heb het onlangs eens op Twitter nagevraagd en daar vonden de … [Lees meer...] overUitroeptekens als minismileys
Het Nederlands in Indonesië: slachtoffer van schraapzucht en onnozelheid?
Door Marc van Oostendorp Geruisloos dreigt de komende maanden weer een beetje Nederlands uit Indonesië te verdwijnen, ten prooi aan de almaar voortwoekerende minachting voor taal en geschiedenis bij de Nederlandse politiek. In juli stopt de overheid alle subsidie aan het Erasmus Talencentrum (ETC) in Indonesië, een centrum waar de afgelopen decennia tienduizenden Indonesiërs … [Lees meer...] overHet Nederlands in Indonesië: slachtoffer van schraapzucht en onnozelheid?
Waarom Abruzzo zo mooi is: Umlaut
Door Marc van OostendorpIn de video van deze week leg ik uit waarom Abruzzo zo'n mooie streek is. Ik schreef ook een wetenschappelijk artikel over metafonie. … [Lees meer...] overWaarom Abruzzo zo mooi is: Umlaut
Nog nooit heeft iemand een vis ingeslapen
Door Marc van OostendorpHet was me nog niet eerder opgevallen, maar nadat ik een melding las op Meldpunt Taal ineens wel: inslapen is aan het veranderen in een overgankelijk werkwoord. Het kan een zelfstandig naamwoorddragen:Een kop op metronieuws.nl: "Kat per ongeluk ingeslapen; meisje (10) ontroostbaar". Een zin uit de inleiding: "Het dier werd zonder … [Lees meer...] overNog nooit heeft iemand een vis ingeslapen
Becanus’ tomeloze geestdrift voor de geesteswetenschappen
Door Marc van OostendorpJohannes Goropius Becanus wordt in inleidende colleges taalwetenschap wel ingezet om even lekker te lachen. Deze zestiende-eeuwse geleerde had immers voorgesteld dat Adam en Eva in het paradijs Nederlands gesproken hadden, dat het Nederlands dus de oudste en de meest eerbiedwaardige taal was, waar andere talen slechts verbasteringen van waren?Over … [Lees meer...] overBecanus’ tomeloze geestdrift voor de geesteswetenschappen
Het menselijke element van missen
Door Marc van OostendorpOnlangs, begon een van mijn anglistische vrienden – ja, ik heb anglistische vrienden – over missen. Hij had ergens gelezen "het mist nog wat richting, dit voorstel", en hij vroeg zich af of dit geen anglicisme was. (Niemand is zo bevreesd voor het anglicisme als de anglist.) Het deed hem ook nog denken aan de constructie "er mist iets" – ook al zo … [Lees meer...] overHet menselijke element van missen
Sporen naar stijlfiguren
Waarom is de term terroroehoe zo effectief, wat is de kracht van een K3-refrein en welke stijlfiguren worden zoal toegepast door hooligans? Stijlfiguren spelen een belangrijke rol in ons dagelijkse taalgebruik: het zijn manieren om een boodschap duidelijker, boeiender en doeltreffender te maken. Toch worden stijlfiguren vaak onbewust ingezet. Daarom spoort Uitgeverij Vantilt … [Lees meer...] overSporen naar stijlfiguren
Hoe chaotisch is gesproken interactie?
Door Lucas SeurenOnlangs bracht ik een weekend door aan de University of Loughborough voor een workshop over verscheidene aspecten van gesproken interactie. Een groot deel van de workshop was geweid aan herstel, een parapluterm voor de manieren waarop gespreksdeelnemers hun uitingen aanpassen, soms op eigen initiatief en soms op het verzoek van de gesprekspartner. Het is dit … [Lees meer...] overHoe chaotisch is gesproken interactie?
De taal langzaam veranderen!
Door Marc van Oostendorp René Appel toen hij de taal nog snel wilde veranderen. Nu gaan we het krijgen! dacht ik verheugd toen ik in de nieuwe Onze Taal een artikel van René Appel zag staan, de beroemde schrijver en voormalige taalkunde-hoogleraar. Dat artikel heeft als titel Hoe snel laten we de taal veranderen? en als ondertitel Pleidooi voor … [Lees meer...] overDe taal langzaam veranderen!