Door ReinierSalverda Alle goede dingen komen in drieën, zegt het spreekwoord. Dat geldt op dit moment zeker voor Fryslân, de Friezen en hun taal, het Fries, één van de ruim veertig erkende regionale taalminderheden in Europa, en de moedertaal van zo’n 400.000 sprekers in het noorden van Nederland. Ten eerste. Op 1 januari 2014 is er - voor het eerst in de Nederlandse … [Lees meer...] overFriese taal in de lift
taalkunde
Een ‘duidelijke visie’: taal schept kansen
Door Marc van Oostendorp Ik liep met bloedend hart over het Lange Voorhout in Den Haag. Daar is de Taalunie gevestigd, de gezamelijke Vlaams-Nederlandse overheidsinstelling waar een jaar geleden de manager Geert Joris aan het roer kwam. In zijn eerste interviews riep de man die van de ministers de opdracht had gekregen het 'publieke debat over taal' aan te jagen nog … [Lees meer...] overEen ‘duidelijke visie’: taal schept kansen
Bért, Bèrt, Birt?
door Miet Ooms Enkele dagen geleden kwam ik bij dit filmpje uit. We zien hier een jongetje dat uit alle macht duidelijk wil maken hoe je zijn naam moet uitspreken. Bèrt, met een open è, en niet Bért, met een meer gesloten e. Het werd volop gedeeld, en heel wat mensen vielen voor de overtuigingskracht van Bert (eigenlijk Mathiz, Berth is zijn familienaam) en zijn vriendje. … [Lees meer...] overBért, Bèrt, Birt?
Officiële opening Taalportaal.org
Op zaterdag 1 februari 2014 vindt tijdens de Grote Taaldag in Utrecht de officiële opening van Taalportaalplaats. De doelstelling van dit virtuele instituut is om alle bestaande kennis over de Nederlandse en Friese grammatica digitaal beschikbaar te maken voor een internationaal publiek. De afgelopen drie jaar hebben onderzoekers van het Meertens Instituut, de Fryske Akademy, … [Lees meer...] overOfficiële opening Taalportaal.org
Het is nu eenmaal een echt meisje-meisje
Door Viorica Van der Roest Afgelopen weekend in Trouw, in de rubriek Moderne manieren, beklaagde een zekere ‘Afknapper’ zich tegen Beatrijs Ritsema over een man met wie ze een blind date zou hebben, maar die al het initiatief aan haar liet. Hij wilde dat zij datum, locatie en tijd van het afspraakje zou bepalen. Geen goede zet van de heer in kwestie, want, aldus Afknapper: “ik … [Lees meer...] overHet is nu eenmaal een echt meisje-meisje
Speurtocht: de oudste naam der koning!
Door Marc van Oostendorp Vandaag ga ik eens crowdsourcing proberen, naar aanleiding van een alarmerende ingezonden brief, gisterenavond in NRC Handelsblad: de (mannelijke) genitief ligt op de mestvaalt! Want wat constateert C. Menderhof uit Krimpen aan den IJssel: in de krant was onlangs sprake van het gezicht der Koning, en ook hoort hij regelmatig spreken over de commissaris … [Lees meer...] overSpeurtocht: de oudste naam der koning!
Ongemakkelijke beleefdheid
Door Suzanne Aalberse In hun opiniestuk "Laten we het woordje ‘u’ in ere herstellen" van 21 januari betogen Lotte Schouten en Noortje Pelikaan dat het woord u teloor gaat en dat die teloorgang een symptoom is van een steeds verdergaande respectloze omgang in de samenleving. De grote sympathie waarop het woordje u zich in hun bijdrage mag verheugen is een relatief … [Lees meer...] overOngemakkelijke beleefdheid
Zeur-tweets
Door Leonie Cornips ‘Nederlanders opgewekt Twittervolk’ kopt de Volkskrantafgelopen maandag. ‘Meeste zeur-tweets uit Simpelveld en Vaals’ kopt L1 op dinsdag. Beide rapporteren over onderzoek van mijn collega Erik Tjong Kim Sang van het Amsterdamse Meertens Instituut en eScience Center. Erik analyseerde meer dan twee miljard Nederlandstalige en dialect-tweets sinds … [Lees meer...] overZeur-tweets
Middelnederlands met een harde g
Door Marc van Oostendorp 'Laat Middelnederlands klinken!' Dat is het motto van de app Vogala die Frits van Oostrom eerder deze maand uitbracht voor de iPad. Naast Van Oostrom brengen enkele andere specialisten op het gebied van de middelnederlandse literatuur en bekende stemmen als Mieke van der Weij en Jean-Marc van Tol het Middelnederlands tot gehore. Dat is heel loffelijk, … [Lees meer...] overMiddelnederlands met een harde g
Voer voor volkstaalkundigen
Door Marc van Oostendorp Er zijn in Nederland jammer genoeg geen beoefenaren van de folk linguistics. Dat (volkstaalkunde) is, net als folk physics of folk biology, een tak van de psychologie. In de eerste twee vakken bestudeer je de intuïtieve ideeën die mensen in het dagelijks leven blijken te hebben over de natuur: dat mijn glas melk op de grond valt als ik … [Lees meer...] overVoer voor volkstaalkundigen
Pas verschenen: TNTL (Vol. 129, Nr. 4)
Onlangs verschenen: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 129 (2013), nr. 4. ISSN: 0040-7550. eISSN (online): 2212-0521. Het thema van dit nieuwe nummer is Computationele benaderingen in de literatuurwetenschap. Inhoud Artikelen Inleiding Karina van Dalen-Oskam Digital Humanities: the Next … [Lees meer...] overPas verschenen: TNTL (Vol. 129, Nr. 4)
Ook uitkomsten van onderzoek moeten linguïstisch en methodologisch verantwoord worden.
Door Wim Mattens Er is geen enkele medicus die op het idee zou kunnen komen een onderzoek in te stellen naar prostaatkanker bij vrouwen. De anatomie van het vrouwelijke lichaam geeft namelijk geen enkele indicatie om te veronderstellen dat een dergelijk onderzoek tot medisch relevante resultaten zou kunnen leiden. Een medicus die een dergelijk onderzoek zou willen instellen, … [Lees meer...] overOok uitkomsten van onderzoek moeten linguïstisch en methodologisch verantwoord worden.
Zang versus zinsmelodie
door Miet Ooms Gisteren ontdekte ik via Twitter een clipje, waarin het nummer 'Let it go' uit de Disneyfilm Frozen in 25 talen te horen is. Ik nodig iedereen uit om het zelf hier eens te beluisteren, liefst met de ogen dicht. Ik vond het alleszins een aparte ervaring. De volgende talen komen aan de beurt, in deze volgorde: Engels, Frans, Duits, Mandarijn (Chinees), Zweeds, … [Lees meer...] overZang versus zinsmelodie
Een teloorgang van onze beschaving
Door Marc van Oostendorp Soms probeer ik me voor te stellen hoe het is om iemand anders te zijn: de vrouw die een roze fiets met een lekke band meesleurt over de kades, de treinconducteur met een koortslip, een jongen die een totaal versleten rokkostuum draagt. Meestal lukt het in ieder geval naar mijn eigen tevredenheid. Maar hoe het is om iemand te zijn die 'een teloorgang … [Lees meer...] overEen teloorgang van onze beschaving
Massaal op knopjes drukken voor de wetenschap
Door Marc van Oostendorp Hoe staat het ondertussen met het Groot Nationaal Taalonderzoek? Ik was er vorige maand nogal negatief over op de website van Onze Taal, en zoals dat tegenwoordig gaat op het internet: er ontstond een paar dagen tumult (zie bijvoorbeeld hier voor een glimp) en toen was het alweer bijna vergeten. Nu heeft Emmanuel Keuleers, een van de (taalkundige) … [Lees meer...] overMassaal op knopjes drukken voor de wetenschap
Taalonderzoek in Limburg
Door Leonie Cornips 2014 wordt een spannend jaar voor de studie naar Taalcultuur in Limburg. In het vroege voorjaar starten twee jonge talentvolle onderzoekers met een eigen project. Het project dat in februari begint, vervult een langgekoesterde wens van me. Het onderzoekt of kinderen voordelen dan wel nadelen ondervinden van het tweetalig opgroeien in het dialect en in het … [Lees meer...] overTaalonderzoek in Limburg
Stramme fossielen
door Gaston Dorren Dat het Nederlands nog wat kliekjes overheeft van de aanvoegende wijs, moge bekend verondersteld worden. Ik heb het over werkwoordsvormen als leve (de koning), zij (het) en ware (het niet). Dat het hier om kleine restjes gaat, blijkt niet alleen uit de betrekkelijke zeldzaamheid van zulke vormen, als schaarse stipjes in een … [Lees meer...] overStramme fossielen
Vorm en wereldkennis verklaren samen de interpretatie van samenstellingen
Door Arina Banga Het duurt altijd even voordat ik ze gerustgesteld heb, de mensen op feestjes die bij het horen van het onderwerp van mijn proefschrift meteen in paniek raken. “Dat vind ik zo moeilijk! Ik weet nóóit of het nou pannuhkoek is of pannennnnnnkoek!” Hoewel ik deze regels zelf niet zo heel moeilijk vind, is mijn missie in zulke situaties niet om mijn … [Lees meer...] overVorm en wereldkennis verklaren samen de interpretatie van samenstellingen
Tachtig procent dialectgebruik
Door Leonie Cornips ‘In Limburg spreekt tachtig procent van de inwoners dialect,’ zei een toehoorder onlangs bij een lezing. Ik zag aan zijn lichaamshouding dat het moeilijk zou worden om hem, in een paar minuten, op andere gedachten te brengen. Niet dat ik hem wilde laten weten dat het percentage niet zou kloppen, maar wel dat het type onderzoek naar aantallen dialectsprekers … [Lees meer...] overTachtig procent dialectgebruik
Aap, roos, zeef
Door Leonie Cornips Op school toverde ik letters uit een roodbruine bakelieten doos die ik op richels van de deksel tot woorden combineerde. Na gebruik moesten we die letterdozen weer fatsoeneren en inleveren bij de meester. Ik weet nog hoe spannend ik het vond dat ik leerde lezen. In de openbare bibliotheek van Roermond zijn nu enkele letterdozen en leesplankjes te zien. Best … [Lees meer...] overAap, roos, zeef
Waarom nieuwslezers volgen
Door Marc van Oostendorp Het is vreemd om een nieuwslezer tegen te komen. Je kent de stem, maar zo iemand blijkt er altijd anders uit te zien dan je dacht. Kennelijk vorm je je op basis van een stem onwillekeurig een beeld van de persoon. (Ik ben zelf ook wel eens iemand tegengekomen die zei: 'ik dacht dat u zwart haar had en slank was!' Toen heb ik mijn haar geverfd en ben … [Lees meer...] overWaarom nieuwslezers volgen
Limburgismen
Door Leonie Cornips Natuurlijk had ik al veel eerder willen schrijven over de Facebookpagina Limburgismen die door Neerlandicus Tommy Hopstaken opgericht is. Deze pagina vermeldt: ‘Een Limburgisme is een Limburgse uitdrukking die door Limburgers zonder blikken of blozen “vertaald” wordt naar het Nederlands. Op het eerste gezicht lijkt er niks mis met deze vertaling, maar schijn … [Lees meer...] overLimburgismen
Taalvoorsprong
Door Leonie Cornips Ouders vragen me vaak hoe nadelig het is als zij hun kind in het dialect opvoeden. Het antwoord op deze vraag is simpel: opvoeden in het dialect is prima als het kind daarnaast ook met het Nederlands opgroeit. Het taalkundig onderzoek naar hoe kinderen hun talen verwerven, is de laatste tiental jaar in een stroomversnelling geraakt. Het laat min of meer zien … [Lees meer...] overTaalvoorsprong
Het verschil tussen een ander boek en hetzelfde boek
Door Marc van Oostendorp Wat is het verschil tussen een ander en hetzelfde? Je zou denken dat ze precies het omgekeerde betekenen, als je kijkt naar zinnen als de volgende: Joop las Oorlog en vrede en Frits las hetzelfde boek. Joop las Oorlog en vrede en Frits las een ander boek. Maar blijkens een intrigerend artikel van Daniel Hardt en … [Lees meer...] overHet verschil tussen een ander boek en hetzelfde boek
Cité Duits
Door Leonie Cornipshttps://youtube.googleapis.com/v/l35tmUjaibI&source=udsHeeft u weleens van Cité Duits gehoord? Het is een taalvariëteit die gepensioneerde mijnwerkers als kinderen al spraken in het net over de Maas gelegen Eisden in België. Alleen in Eisden spreken ze Cité Duits. De Cité is, net zoals de kolonie, een benaming voor een mijnwerkersdorp. Toen ik net hoogleraar … [Lees meer...] overCité Duits