Kun je een boek waarin wordt uitgelegd hoe je in een vreemde taal vraagt of er een apotheek in de buurt is, of kunt klagen dat de man in kamer twaalf verschrikkelijk snurkt, 'vrolijk' noemen? In het Sranantongo zeg je 'wan apteiki de ini a birti?' en 'a man ini kamra twarfu e snorku no hel', en het boek waarin dat in staat Sranantongo. Surinaams voor reizigers en thuisblijvers … [Lees meer...] overPraten over baksels en kooksels
woordenboek
Wat stond daar? Het woordenboek als leeshulp
Als je voor een onderzoek historische bronnen – handschriften of oude drukken – raadpleegt, kom je vroeg of laat een tekst tegen die zijn inhoud niet geheel prijsgeeft: er is een stuk van een bladzijde afgescheurd, papiervisjes en ander gespuis hebben zich tegoed gedaan aan het papier of iemand heeft een vieze vlek gemaakt. Een kleine beschadiging leidt over het algemeen niet … [Lees meer...] overWat stond daar? Het woordenboek als leeshulp
Pech
Yn de Fryske wurdboeken sille je om ‘e nocht om it wurd pech sykje. De oersettingen fan pech dy't jûn wurde binne ‘tsjinslach’, ‘tsjinrampen’ en foar in mankemint: ‘maleur’, ‘mankemint’. It Nederlânsk hat pech út it Dútsk liend en yn dy taal betsjut it allinnich ‘tsjinslach' en net ‘mankemint’, want dat is Panne. It Dútske Pech (tsjinslach) komt fan Pech yn de betsjutting … [Lees meer...] overPech
Kwizekwânsje
It Fryske wurd ‘kwizekwânsje’ komt suver altyd foar yn de ferbining “eat of immen fan kwizekwânsje”. Ien dy't fan kwizekwânsje is, is wichtich of ynfloedryk. Politisy binne lju fan kwizekwânsje, mar je soenen ek sizze kinne dat Superman in stripboek fan kwizekwânsje is. It is in Frânsk lienwurd, fan conséquence, mar troch de jierren hinne aardich ferfryske. It past sadwaande yn … [Lees meer...] overKwizekwânsje
Nút en noat
It Nederlânsk neamt in muzyknoat en in nút om te iten beide ‘noot’, wylst it Frysk ûnderskied makket tusken ‘noat’ en ‘nút’. Eins is it Nederlânsk hjir de frjemde ein yn ’t bit, want de measte Germaanske talen hawwe twa ferskillende wurden. De muzyknoat is in frij resint lienwurd fan it Latynske ‘nota’ en is sadwaande folle minder ferfoarme troch de klankwetten fan de lienende … [Lees meer...] overNút en noat
Grammatica van het Bildts
De Grammatica van het Bildts is bij De Bildtse Boekerij útgeven as dârde deel in de bekinde blauwe taal-sery. In overleg en samenwerking met de Fryske Akademy het Sytse Buwalda de grammatika skreven. ‘t Is ‘n waardefolle en belangrike anfulling op ‘t Woordeboek fan ‘t Bildts. De Grammatica van het Bildts is presinteerd in Campus Middelsee in St.-Anne, op donderdeg 4 april … [Lees meer...] overGrammatica van het Bildts
Kwalster
Kwalster is in heal teraande (en ek wol wer opferzen) laach snie. Kwalster is ribbelich en net stevich, je sakje der samar troch hinne en it ferrifelet de rider. It iis kin kwalsterich wêze en as snie teit, dan kwalsteret it. Kwalster hat ek in oare betsjutting: in kwak slimerige flibe, in rachel. Yn it Nederlânsk is kwalster amper gongber, de wurdboeken hawwe it al, … [Lees meer...] overKwalster
Meslânzers
Meslânzers - In reaksje op Jonkman Nei oanlieding fan it útkommen fan it Meslânzer Woardeboek ferskynde der op frisistyk op 1 april fan 'e hân fan Reitze Jonkman in skôging oer de oarsprong fan it Meslânzers, en foaral oer wat it wurdboek dêroer te melden hat. Hy hat it dêrby benammen op myn persoan foarsjoen, wat yn safier terjochte is dat de parten fan 'e publikaasje … [Lees meer...] overMeslânzers
Op syn Meslânzers*
By it ferskinen fan: Meslânzer Woardeboek, samengesteld door de werkgroep Meslânzers [Triny Martens, Gettje Pals, Piet Smit & Nel Swart], redactie Siebren Dyk. Ljouwert 2024. Ynlieding Ien fan de lytste dialekten yn Fryslân - mei in pear hûndert sprekkers - is wol it Midslânsk of, sa’t de sprekkers út Meslâns it sels neame, it ‘Meslânzers’. In dialekt dêr’t de … [Lees meer...] overOp syn Meslânzers*
Verschenen: Het weer van alle mensen
Honderd jaar geleden, op 14 december 1923, werd schrijver Gerard Reve geboren. Reve was een unieke en ook in maatschappelijk opzicht invloedrijke schrijver. In die hoedanigheid heeft hij bovendien onze woordenschat met talloze woorden, uitdrukkingen en formuleringen verrijkt. Opvallend veel van zijn taalvondsten zijn gecanoniseerd in de bijbel van ons idioom: de Dikke Van … [Lees meer...] overVerschenen: Het weer van alle mensen
Rymwurdboek lansearre – In rymke by it rymwurdboek
Snein 12 novimber is it digitale Frysk rymwurdboek online gongen. Ter eare fan dy gelegenheid hat dichteres Janneke Spoelstra In rymke by it rymwurdboek skreaun. Sels ek in rymke meitsje? It rymwurdboek is streekrjocht te finen fia www.frysker.nl/rymje en fia www.rymwurdboek.nl . In rymke by it rymwurdboek Janneke Spoelstra Hjoed bin ik sneinsdichter, stedsdichter,mei … [Lees meer...] overRymwurdboek lansearre – In rymke by it rymwurdboek
Hoe wurket it rymwurdboek?
De Fryske Akademy hat, mei help fan rapper/kollumnist Pieter Zijlstra en syn freonen Sweder Oosterkamp en Teun de Vries, in rymwurdboek ûntwikkele. Hoe wurket sa’n rymwurdboek no eins? Rymje bart op basis fan klanken. De útspraak fan wurden is dus hiel wichtich. Yn de wittenskip wurdt dy útspraak wjerjûn yn saneamd fonetysk skrift. Dat is in spesjaal skrift dat foar alle … [Lees meer...] overHoe wurket it rymwurdboek?
Frysk rymwurdboek knap stik wurk
Noch krekt foardat Sinteklaas wer yn it lân oankaam, is der in rymwurdboek foar it Frysk ferskynd. It sil foar de âldman in útkomst wêze, mar ek foar syn helpers en al dy oaren dy't har teksten yn rymfoarm op papier of skerm oerbringe wolle. Oant no ta moasten de Fryske rimelders it sûnder sa'n helpmiddel dwaan. Dat makke it rymjen net ûnmooglik – al dy steapels Fryske … [Lees meer...] overFrysk rymwurdboek knap stik wurk
Digitale stipe foar rymjende Fryskskriuwers
De tiid fan dichtsjen en rymjen komt der wer oan as Sinteklaas ynkoarten foet oan wâl set. Yn it ferlet fan alle helpsinteklazen, hobbyrappers en aspirant-dichters wurdt no foarsjoen. Op sneintemiddei 12 novimber 2023, presintearret de Fryske Akademy, yn ‘e mande mei rapper/kollumnist Pieter Zijlstra en syn maten Sweder Oosterkamp en Teun de Vries, it ‘rymwurdboek’. De … [Lees meer...] overDigitale stipe foar rymjende Fryskskriuwers
Op syn idioatysk Frysk. Taalkundige analyze fan it ‘Idioticon Frisicum’(1806) fan Everwinus Wassenbergh.
Ynlieding Op 9 oktober stie myn artikel Op syn Gryksk op Frisistyk. Dat wie basearre op de lêzing dy’t ik op de Dei fan de Fryske taalkunde (6 oktober ll.) holden haw oer de ynfloed fan de Schola Hemsterhusiana op de taalresepsje fan Everwinus Wassenbergh-en-dy, de heechleararen Gryksk en oare akademisy yn de achttjinde en de earste helte njoggentjinde iuw. It gie om in … [Lees meer...] overOp syn idioatysk Frysk. Taalkundige analyze fan it ‘Idioticon Frisicum’(1806) fan Everwinus Wassenbergh.
De geheimen van het universum
Wat geweldig is het Smibanese woordenboek 2.0 dat, na een succesvolle eerste druk in eigen beheer, door uitgeverij Pluim in 2019 op de markt werd gebracht. Slechts familiair met de term ‘fittie’ en half op de hoogte van ‘bling’ las ik het ene nieuwe begrip na het andere. Elk lemma geeft niet alleen de betekenis maar bovenal, uitgebreider dan Van Dale, … [Lees meer...] overDe geheimen van het universum
Het ‘modern lemma’ maakt het verleden toegankelijk
Voor de uitgave van tien voorredes bij taalkundige werken uit het begin van de achttiende eeuw heb ik ontelbare uren doorgebracht in de Nijmeegse universiteitsbibliotheek. Daar bevond zich namelijk een exemplaar van het indertijd nog niet geheel affe Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT). Het zoeken in de papieren versie van dit grootste woordenboek ter wereld was … [Lees meer...] overHet ‘modern lemma’ maakt het verleden toegankelijk
Vaak zonder het te beseffen
Mijn digitale snuistertochten door Van Dale, om taal aan studenten ‘een beetje inzichtelijk te maken’, bereid ik meestal voor met een woord dat aangebrand is door de actualiteit. Binnen de kortste keren ben ik vervolgens verdwaald, wegens doorklikken, bijsurfen en nogal ongerust nazien in bestanden die officieel boeken zijn geworden. Ditmaal was het de tweede betekenis … [Lees meer...] overVaak zonder het te beseffen
25 februari 2022: GAZ-webinar ‘Kaaps, taalvariatie en de toekomst van het Afrikaans’
naar aanleiding van de Trilingual Dictionary of Kaaps Het webinar dat zou plaatsvinden op 25 februari is helaas uitgesteld vanwege persoonlijke omstandigheden. We hopen zo snel mogelijk een nieuwe datum te kunnen vastleggen. Nader bericht daarover volgt. Met onze excuses voor het ongemak. … [Lees meer...] over25 februari 2022: GAZ-webinar ‘Kaaps, taalvariatie en de toekomst van het Afrikaans’
Terug naar de bron: verwijzen naar het WNT
Controleerbaar en herhaalbaar. Dat zijn zonder twijfel de twee voornaamste eisen waaraan wetenschappelijke publicaties moeten voldoen. Citaten, noten en literatuurverwijzingen wijzen een lezer de weg naar bronnen waar een schrijver tijdens zijn onderzoek gebruik van heeft gemaakt. Een onontbeerlijke bron voor het bestuderen van zowel literaire als non-literaire historische … [Lees meer...] overTerug naar de bron: verwijzen naar het WNT
Verschenen: Woorden van kleur. Lexicon van racisme en antiracisme
Dit lexicon Woorden van Kleur van Buck Goudriaan bevat een groot aantal lemma’s die op de een of andere manier te maken hebben met racisme en antiracisme. Zo komen aan de orde ‘etnisch profileren’, ‘kleurenblind’ en ‘witte onschuld’, maar ook veel Engelse/Amerikaanse termen als ‘cancel culture’, ‘helper whitey’ en ‘woke’. Zoveel mogelijk worden daarbij de verschillende kanten … [Lees meer...] overVerschenen: Woorden van kleur. Lexicon van racisme en antiracisme
26 februari 2020, Leeuwarden: J.H. Halbertsma’s Fries-Latijnse Lexicon Frisicum (1872) vertaald
Door Anne Dykstra Joost Hiddes Halbertsma (1789-1869) schreef het Lexicon Frisicum uitdrukkelijk niet voor de Friese bevolking. Toch wordt hij gezien als de founding father van de lexicografie van het moderne Fries. Daar valt wat voor te zeggen, want zijn postuum uitgegeven Lexicon Frisicum (1872) heeft uiteindelijk geleid tot het wetenschappelijke Wurdboek fan de Fryske … [Lees meer...] over26 februari 2020, Leeuwarden: J.H. Halbertsma’s Fries-Latijnse Lexicon Frisicum (1872) vertaald
De witte wijn leppende elite
Een paar weken geleden brak Nicoline van der Sijs op Neerlandistiek een lans voor de historische taalkunde, die bestudeert hoe het moderne Nederlands is ontstaan uit oudere taalfasen (lees haar pleidooi hier). Wie kennis heeft van de historische taalkunde kan volgens haar met een relativerende en kritische blik naar taalregels kijken. Daarnaast geeft bestudering van de … [Lees meer...] overDe witte wijn leppende elite
Het Vlaardings is de moeite van het vastleggen waard
Onderstaande tekst is het voorwoord van het nieuwe Vlaardings woordenboek van Stephen de Vos. We plaatsen het hier met toestemming van de auteur als voorpublicatie. Door Cor van Bree Mooi dat er nu ook een woordenboek van het Vlaardings is! Hoe zou ik anders kunnen reageren: het is de tongval waarin ik zelf opgegroeid moet zijn. Rond mijn twaalfde moet ik op de standaardtaal … [Lees meer...] overHet Vlaardings is de moeite van het vastleggen waard
22 februari 2018: presentatie digitaal woordenboek Jiddisch-Nederlands
Stichting Jiddische Lexicografie Amsterdam en Stichting Jiddisj nodigen u uit voor de feestelijke presentatie van het nieuwe Digitale woordenboek Jiddisch-Nederlands (JNW) donderdag 22 februari 2018, 15.00 – 18.30 uur Dit grootste Jiddische woordenboek ter wereld, waaraan gewerkt wordt sinds eind jaren ’80, heeft inmiddels een omvang bereikt van circa 80.000 trefwoorden. … [Lees meer...] over22 februari 2018: presentatie digitaal woordenboek Jiddisch-Nederlands
