• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Gezocht: intuinzinnen

11 januari 2013 door Marc van Oostendorp 10 Reacties

Intuinzinnen worden ze wel genoemd: zinnen waarbij er op een bepaald moment even iets knarst in je hoofd omdat je erachter komt dat je hem verkeerd aan het ontleden was. Hier zijn er een paar die ik her en der van het internet geplukt heb:

  • De raad geeft een opsomming van leerstoelen Nederlands en Neerlandistiek is hierbij niet als afzonderlijke studie geteld.
  • Experimenten met regen maken lijken succesvol.
  • Jan legt het snoep op tafel in de kast.
  • Jan vertelde het meisje dat de hond beet dat de man was weggegaan.
  • Schepen vergaan in een storm zijn zelden verzekerd.
Bij minstens een paar van deze zinnen moet u op een bepaald moment even hebben een klein schokje hebben gevoeld. Dat schokje is zelfs in experimenten met hersenscans vaststelbaar. In de zin ‘Jan legt het snoep op tafel in de kast’ voelde u het waarschijnlijk net na het woordje in.

Wat was er aan de hand? Zodra je de eerste woorden van een zin hoort of leest, begin je de zin te ontleden. Na het werkwoord leggenweet je: er moeten nu twee zinsdelen komen: een lijdend voorwerp dat aanduidt wat er gelegd word, en een plaatsaanduiding die aangeeft waar dat ding komt te leggen.

Vervolgens hoor je ‘het snoep’ en het is duidelijk dat je het lijdend voorwerp te pakken hebt. Het volgende woord is opdat makkelijk een plaatsaanduiding kan vormen, dus maak je de structuur:
– Koos legt (het snoep) (op tafel)

Nu kom je bij het woord inen daar begint de verwarring. Waar moet je dat aanhechten? Het zou bij tafelkunnen horen; strikt genomen is een mogelijke betekenis van deze zin dat er een tafel in de kast staat, en dat Koos daar het snoep op legt. Maar dat is een weinig plausibele interpretatie. 

Wat is er wel aan de hand? Dit is het moment dat je hersenen even oplichten, omdat ze koortsachtig proberen de fout te herstellen. Dan komen ze erachter dat de structuur die je tot dan toe hebt opgebouwd, misschien wat te haastig was gemaakt: ‘op tafel’ hoort niet bij leggen, maar bij ‘het snoep’. Je moet daarvoor de zin opnieuw structureren, zodat je krijgt:

– Koos legt (het snoep op tafel) (in de kast)

Iets soortgelijks is bij al die zinnen aan de hand: bij al die zinnen kom je op een bepaald moment op een woord waar je merkt dat het geen logische plaats meer heeft in de interpretatie van de zin die je tot op dat moment had opgebouwd, en moet je terug. De zinnen worden daarom ook wel intuinzinnengenoemd: je bent erin getuind. (Het werkt trouwens nog iets beter wanneer je mensen de woorden een voor een laat zien, zodat ze geen overzicht hebben over wat er nog moet komen.)

Nu ben ik op zoek naar meer van dit soort intuinzinnen. Weet iemand er nog een?

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: psycholinguïstiek, syntaxis

Lees Interacties

Reacties

  1. Frank Fesevur zegt

    11 januari 2013 om 09:44

    Er zijn een aantal twitteraccounts die regelmatig van dit soort zinnen plaatsen. @taalmissers is er zo een. Loop hun timeline maar eens door. https://twitter.com/taalmissers

    Beantwoorden
  2. Marc van Oostendorp zegt

    11 januari 2013 om 09:57

    Dat soort accounts volg ik wel min of meer, maar dit soort zinnen zie ik niet vaak tegenkomen. Het gaat natuurlijk strikt genomen niet om 'missers'. Een goede intuinzin is wel degelijk grammaticaal, alleen word je als lezer even op het verkeerde been gezet.

    Beantwoorden
  3. Frank Fesevur zegt

    11 januari 2013 om 11:06

    Dat een bewust gemaakte intuinzin geen missers zijn maar juist een vorm van spelen met taal ben ik met je eens.

    Toch kunnen de zinnen die onbewust (?) zijn ontstaan zeker ook mooi zijn. Al is het natuurlijk lastig in te schatten of iets bewust zo bedoeld is, of toevallig die mooie of grappige dubbele lading heeft.

    Beantwoorden
  4. Daan Wesselink zegt

    11 januari 2013 om 14:21

    Wat een leuke vertaling van garden path sentence zeg! Misschien helpen deze:
    De oude stal van de dominee maar werd gepakt.
    Het plastic bezit van allemaal de beste eigenschappen.

    Beantwoorden
  5. Henk zegt

    11 januari 2013 om 15:57

    Het kindje vertelde dat het snoep erg lekker vond.
    De modellen die we zagen lopen we nog eens na.

    Beantwoorden
  6. RHCdG zegt

    12 januari 2013 om 05:25

    De poëzie zit vol met 'intuinzinnen': overal waar enjambement wordt toegepast.

    Beantwoorden
  7. robert schreuder zegt

    15 januari 2013 om 07:45

    De leiding van de school moest nodig doorgespoeld worden.

    Beantwoorden
  8. Krupke zegt

    19 januari 2013 om 11:33

    Niet een echt goed voorbeeld, maar vooruit:
    Voor het Westen was het al geruime tijd duidelijk dat Mali in een neerwaartse spiraal was beland, de jihadisten infiltreerden en dat het regeringsleger te zwak was.

    Beantwoorden
  9. Gaston Dorren zegt

    21 januari 2013 om 11:18

    Je zult wel geen Engelse voorbeelden kunnen gebruiken, maar deze intuinzin trof ik zojuist in het wild aan:
    "Neurophysiological computing goes beyond outward evidence of emotion and attempts to identify concealed emotions through the visualization of patterns of brain activity."
    Ik vatte attempts bij eerste lezing als een zelfstandig naamwoord op.

    Beantwoorden
  10. Maaike zegt

    31 januari 2013 om 09:58

    Beetje laat, maar de Volkskrant had deze week 2 mooie intuinkoppen. De eerste weet ik niet meer helemaal letterlijk, maar had de strekking: 'Egyptische staat op instorten'. Vanmorgen: 'Jeugdzorgorganisatie onder verscherpt toezicht: te veel risico voor pupillen'

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Vincent Van Meenen • onder het ijs door zwemmen

het ijs lost op
is dat werkelijk nieuw water
hoe het tevoorschijn gulpt
het lijkt zo grauw

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

VIS-VERBOD

Vissen mogen in dit water
zich niet voortbewegen lager
dan met voorgeschreven spoed
en zij mogen het niet wagen
van hun baan te wijken en te
aarzelen, hun aarzelvinnen
werken goed, te eten zonder
vragen en de wagen even
te verlaten weeklijks om te
wisselen van ondergoed.

Bron: Soma, januari-februari 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
10 juli 2025: Hofwijck en het lezen van maakbaar landschap

10 juli 2025: Hofwijck en het lezen van maakbaar landschap

4 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1898 Anton Reichling
1934 Pieter Seuren
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d