Op het overtreden van de regels voor de taal staan geen sanksies. Dat sgrijft prof dr Marc van Oostendorp in Trouw.
Dat is een sympathiek standpunt, maar is het waar? Ik kijk naar de taaltoets voor het examen NT2, Nederlands als 2de taal voor nieuwkomers. De toets heeft 20 keuze-vragen. Hier zijn er 12.
1 Waarom ga je zo laat naar huis / naar thuis?
2 Ze weet zeker / is zeker dat ze niet geslaagd is.
3 Aan die docent kun je alles vertellen, hij is betrouwbaar / vertrouwbaar.
4 Harry Potter woont in / op de Ligusterlaan.
5 Je kunt maar beter eerlijk tegen je vriend zijn, want vroeger of later / vroeg of laat komt hij toch achter de waarheid.
6 Veel mensen herinneren / herinneren zichdit niet meer.
7 Zouden we / Zullen we vanavond naar de film gaan?
8 Ik begrijp / versta de betekenis van dat woord niet goed.
9 Van Gogh schilderde overal / vooral zonnebloemen, misschien hield hij niet zo van andere bloemen.
10 Dat kost alleen / maar50 euro.
11 Ik weet / ken dat boek niet.
12 Gelukkig voelt mijn vader zich veel / heel beter dan gisteren.
Als je in deze gevallen de blauwe tekst kiest, dan begrijpt iedereen je, maar je bent toch gezakt. Je krijgt geen verblijfsvergunning, je moet terug naar je land van herkomst. Noem dat maar eens geen sanksies.
Slechts in een enkel geval geeft het kiezen van blauw verwarring.
13 Hij heeft zijn vrienden / vriendin ten huwelijk gevraagd.
14 Haar baas beloofde / geloofde haar gouden bergen.
Hoewel, die “fouten” doorzie je na een paar sekonden.
Kijk zelf maar op: http://www.taalwinkel.nl/nt2-woordentoets/In Nederland bestaat geen taalwet die mij zegt wat foute taal is, en wat goede taal. De taal is vrij. Het gaat om het begrip. Waarom rekent de toets dan toch fout wat begrijpelijk is?
Je zal maar vluchteling zijn, en het NT2-examen moeten doen.
Er moet ergens een punt in dit stukje zitten, maar ik snap niet wat het is. De NT2-toetsen zijn slecht? Marc ziet het niet goed? Waar zijn we in dit land mee bezig? De taal is toch niet zo vrij als je zou denken? Het is belangrijk om je toch aan de norm te houden? Je zult maar iemand zijn die hierop wil reageren.
Ik vind het niet zo heel moeilijk een punt te ontwaren: voor sommige mensen staan er wel degelijk sancties op het niet beheersen van het Nederlands. (Ik heb het in het artikel in Trouw in dit kader expliciet en specifiek over spelling, maar dit terzijde.)
Nu moet ik twee dingen zeggen. In de eerste plaats heb ik een bevriende NT2-leerder (ongeveer op niveau B2) gevraagd, en die had eigenlijk alles goed, behalve de vraag over de lindenlaan; precies de enige vraag waar ik zelf ook de meeste vraagtekens bij heb; volgens mij is er menige laan in Nederland waar mensen op wonen. Maar aan de andere kant is deze vragenlijst toch wel een vreemde mix van eigenaardige weetjes, kleine details en kwesties die alleen voor sommige groepen een probleem zijn ('kennen' tegenover 'weten' is moeilijk voor Engelstaligen, maar niet per se voor Italianen, die dat onderscheid zelf ook kennen).
Kijk, dat bedoel ik juist: al die punten die ik al noemde zitten er een beetje in. Die vragen zijn inderdaad een beetje vreemd. Mij lijken 2 en 8 bedoeld om de Vlamingen buiten de grenzen te houden (los van het feit dat je best een onduidelijk uitgelegde betekenis niet goed verstaan kunt hebben), en ik zou de moedertaalsprekers niet de kost willen geven die bij 5 het verkeerde antwoord prima vinden. Ook kan ik me heel goed een Van Gogh voorstellen die als een graffititekenaar avant la lettre overal zonnebloemen op tekent.
Toch lijkt het stuk positief over de toets (slechts enkele twijfelgevallen, maar die doorzie je in enkele seconden), of is dat ironisch bedoeld? Ik vind het moeilijk te zien. Wat moet ik met die laatste zin? Is dat toch een afkeuring van de toets? Of moet die alleen het punt illustreren dat er soms wel degelijk sancties zijn?
En wat doen die opzettelijke spelfouten in het stuk ('dat sgrijft prof. dr. Marc van Oostendorp')? Die lijken dan weer het belachelijke te illustreren als niemand zich aan de regels houdt. Is soms bedoeld dat de 'sanksies' hier bestaan uit de hoon van de lezer?
Ik word een beetje heen en weer geslingerd tussen de gedachte dat dit alleen kritiek is op jouw bewering dat er geen sancties zouden zijn, en het idee dat hier op een ironische manier die toets belachelijk wordt gemaakt.
O ja, en in 7 kan ik me goed voorstellen dat iemand een afspraak probeert te bevestigen met 'Zouden we vanavond naar de film gaan?' (in de toets staat trouwens 'bioscoop'). Kijkt er eigenlijk wel eens iemand naar zo'n toets? Ter controle bedoel ik.
Ik ben bang dat dit betekent dat die vveps misschien niet goed buiten de context van Bijlsma's eigen lezerskring begrepen kunnen worden. Hij is overigens een tamelijk bekend aanhanger van het idee dat de spelling vereenvoudigd (dwz: fonologischer) moet worden. Waarom hij die gedachte hier alleen in de eerste zin toepast, weet ik niet zo goed.