• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Nood aan meer aandacht voor taalvaardigheid in het hoger onderwijs

14 maart 2015 door Reageer

Door Steven Delarue

Begin maart stelde de Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren (RNTL) van de Taalunie het adviesrapport Vaart met taalvaardigheid. Nederlands in het hoger onderwijs voor. Daarin wordt gepleit voor meer aandacht voor taalvaardigheid in het hoger onderwijs, zowel aan het begin van de opleiding (tekorten wegwerken bij startende studenten) als tijdens die opleiding.

Taalvaardigheid als noodzakelijke competentie

In het rapport wordt een uitstekende taalvaardigheid als een basisvereiste beschouwd om cruciale 21st century skills als kritisch denken, problemen oplossen en creatief denken aan te scherpen. Hogeronderwijsinstellingen laten het ontwikkelen van die taalvaardigheid echter te vaak nog aan de student zelf over, terwijl het echter “niet meer vanzelfsprekend is dat studenten in het hoger onderwijs deze taalvaardigheid geheel op eigen kracht bereiken” (p. 5). De voornaamste pijnpunten blijken daarbij analyseren, redeneren en schrijven te zijn. De Raad wijst erop dat het secundair onderwijs, zowel in Vlaanderen als in Nederland, intussen al een aantal stappen heeft gezet om het taalniveau van hun leerlingen te verbeteren. Zo vraagt de Vlaamse overheid aan scholen om een actief talenbeleid te voeren, en recent is ook de taalscreening ingevoerd om leerlingen met een taalachterstand sneller op te sporen. De Raad drukt haar hoop uit dat die maatregelen op den duur zullen leiden tot een homogener ingangsniveau onder eerstejaarsstudenten in het hoger onderwijs.

Ad-hoc en instroomgericht

In dat hoger onderwijs is de aandacht voor taalvaardigheid echter vaak niet structureel verankerd: er zijn diverse ad-hocinitiatieven, maar die blijven vaak in het luchtledige hangen en worden niet opgenomen in het beleid van de instelling. Bovendien is taalbeleid in het hoger onderwijs te sterk gericht op het beginniveau, en is er te weinig aandacht voor het versterken van talige compententies tijdens de opleiding – om zo een hoog eindniveau te behalen.

Waarom tertiair taalvaardigheidsonderwijs?

In het rapport worden drie argumenten gegeven voor (structurele) aandacht voor taalvaardigheid in het onderwijs:

1. Taalvaardigheid is onmisbaar voor 21ste-eeuwse competenties (en dus voor de economie en de samenleving)
2. Taalvaardigheid bevordert kwaliteit, voorkomt studie-uitval, slechte werkstukken en onderbenutting
3. Taalvaardigheid in het hoger onderwijs verhoogt ook de kwaliteit in andere onderwijssectoren

Die drie (valabele) argumenten tonen hoe taalvaardigheid ingekapseld zit in de andere vaardigheden/competenties die studenten in hun opleiding moeten verwerven: een brede en diepgaande taalvaardigheid helpt studenten in het verwerven van de eerder genoemde 21st century skills, leidt tot een hogere onderwijskwaliteit, vormt een noodzakelijke voorwaarde voor studiesucces, en zal op den duur ook leiden tot een hogere taalvaardigheid in de andere lagen van het onderwijs. Als studenten van de lerarenopleidingen in het hoger onderwijs taalvaardiger worden, komen er immers ook betere (want meer taalvaardige) leerkrachten “op de markt”. Zoals in het rapport nadrukkelijk wordt gezegd, is het nu het moment om die opgaande beweging op gang te brengen: de komende jaren gaan veel leerkrachten in het primair en secundair onderwijs met pensioen (p. 9).

Aanbeveling 1: voer een integraal taalbeleid

In het rapport worden twee aanbevelingen gedaan om de taalvaardigheid van studenten in het hoger onderwijs te vergroten. Ten eerste moeten instellingen werken aan een stevig ingebed taalbeleid, dat toegespitst is op de eigen opleidingen of studiegebieden. De Raad pleit voor een integraal taalbeleid: structureel, samenhangend, consistent en instellingsbreed. Zo wordt een te fragmentarisch taalbeleid vermeden, al moet het in een taalbeleid mogelijk zijn om te differentiëren naar opleiding en studiegebied. De Raad benadrukt ook dat taalvaardigheid aandacht moet krijgen in alle vakken van de opleiding. Vakdocenten vinden het nu vaak niet hun taak om aandacht aan taal te besteden, of voelen zich onvoldoende opgeleid of ondersteund om dat te doen. Een taalbeleidscoördinator kan docenten daarin bijstaan, en na- en bijscholing kunnen ook uitkomst bieden.

Aanbeveling 2: organiseer kennisuitwisseling

De Raad pleit ervoor om een “gemeenschappelijke, internationaal georiënteerde kennisbasis te ontwikkelen over taalontwikkeling op tertiair niveau” (p. 11). Er bestaat internationaal immers al heel wat materiaal, en er zijn ook tal van good practices te vinden in binnen- en buitenland. Het is daarom niet nodig om het warm water opnieuw uit te vinden, vindt de Raad: door bestaande platformen (het Vlaams-Nederlands Platform Onderwijs Nederlands of PON, en het Nederlands/Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs) uit te breiden of nauwer te laten samenwerken, kunnen de verschillende instellingen kennismaken met mogelijke aanpakken en ervaringen uitwisselen. Via een databank met onderwijsmaterialen (lesmethoden, cursusmateriaal, toetsvoorbeelden) kunnen hogescholen en universiteiten (elkaar) helpen bij het implementeren van taalbeleid in het curriculum.

My two cents: nood aan structureel beleid én praktijkondersteuning

Dit rapport van de RNTL komt geen moment te vroeg: de taalvaardigheid van studenten in het hoger onderwijs mag niet meer als een vanzelfsprekendheid worden beschouwd. Hopelijk grijpen de ministers het rapport aan om niet-vrijblijvende afspraken te maken met de hogeronderwijsinstellingen in Vlaanderen en Nederland: een integraal taalbeleid voor elke instelling, en een platform voor kennisdeling en -uitwisseling. Het is trouwens lovenswaardig dat de RTNL “taalvaardigheid” in het rapport erg breed opentrekt: vaak blijft de aandacht voor taal beperkt tot technische aspecten als spelling en grammatica, terwijl het ook moet gaan om complexere competenties, zoals grote hoeveelheden informatie kritisch en doelgericht beoordelen, verbanden leggen, structuur aanbrengen, bronnen overzien, inhoud verwoorden en betogen/presentaties houden.

Het is belangrijk dat opleidingen in het hoger onderwijs aan al die zaken aandacht besteden, gedurende de volledige duur van die opleiding. Steeds meer hogeronderwijsinstellingen voeren nu taaltoetsen in, om studenten “aan de deur te controleren”, maar zulke toetsen kunnen ook een averechts effect hebben: studenten die de toets halen, voelen zich niet langer uitgedaagd om aan hun taalvaardigheid te blijven sleutelen, en docenten denken dat de taalvaardigheidsklus dankzij die toetsen wel al geklaard is, en kijken verder dus niet meer naar taal. De aandacht voor taal moet dus structureler van aard zijn, via beleidsvorming én opleiding en ondersteuning voor vakdocenten. Veel vakdocenten willen immers wel mee helpen bouwen aan de taalcompetenties van hun studenten, maar weten niet hoe of voelen zich onvoldoende geruggensteund. De dire praktijkvoorbeelden in het RNTL-rapport laten zien dat het wel degelijk kan, maar nu is het aan het Comité van Ministers om hogeronderwijsinstellingen een duwtje in de goede richting te geven.

Deze blog verscheen eerder op het eigen weblog van Steven Delarue.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Gastcolumns, hoger onderwijs, onderwijs, taalvaardigheid

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Daniël Vis • Dit blijft geheim, Luísa

Hoe doe je dat? Is het voldoende
om erover te blijven praten,
de woorden te herhalen?

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

BEDELDEUN

“’k Heb kalk in m’n hoofd,
hoor je ’t rammelen,
hoor je ’t rammelen,
maak je ’t goed?

Heb je niet een paar kousen,
niet een lapje of een hoed,
hoor je ’t rammelen,
hoor je ’t goed?”

(Bedeldeun)

Bron: Barbarber, januari 1961

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
10 juli 2025: Hofwijck en het lezen van maakbaar landschap

10 juli 2025: Hofwijck en het lezen van maakbaar landschap

4 juli 2025

➔ Lees meer
29-30 september 2025: Struggling Sovereignty

29-30 september 2025: Struggling Sovereignty

3 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1871 Kornelis ter Laan
1912 Félicien de Tollenaere
➔ Neerlandicikalender

Media

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Plein Publiek: Nadia de Vries

Plein Publiek: Nadia de Vries

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Van Tamazight tot straattaal – met Khalid Mourigh

Van Tamazight tot straattaal – met Khalid Mourigh

2 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d