Nu was er weer een journalist die ernaar vroeg: gaan we niet veel slechter lezen door computers? Ik had toevallig net het nieuwe boek Words Onscreen van Naomi Baron gelezen, dus ik wist wat allerlei onderzoek ervan zei, namelijk dingen die iedereen kan verzinnen die weleens een boek van een tablet heeft gelezen: je raakt sneller afgeleid. Op zo’n tablet word je voortdurend blootgesteld aan de verleiding om even je Facebook te controleren, een filmpje te bekijken of naar nieuwe muziek te zoeken. En voor je het weet ben je alweer vergeten dat je eigenlijk Het huis Lauernesse aan het lezen was.

De vraag is: is dat erg? Er is dus allerlei onderzoek dat laat zien dat mensen minder goed onthouden wat ze lezen, dat ze langzamer lezen, dat ze het zelfs wanneer ze een boek pakken, zich minder goed concentreren. Op een scherm is het een en al onrust: jullie bijvoorbeeld lezen dit stukje nauwelijks, springen met je oog alleen maar een beetje heen en weer en gaan na gemiddeld 38 seconden (ik verzin maar wat) door naar iets anders.

Daar kun je dramatische conclusies aan verbinden, en dat gebeurt dan ook volop. Maar de mensen die dat doen, bekijken de kwestie volgens mij op het verkeerde niveau: dat van het individu.

Het zal best waar zijn dat ieder individu minder leest door de digitale media – kortere stukjes, en die dan nog eens minder goed. Maar het zou mij niet verbazen dat wanneer je een hele gemeenschap neemt, en van al die mensen bij elkaar optelt wat ze lezen en wat ze daar met zijn allen van meekrijgen, er op dat niveau eigenlijk beter gelezen wordt.

Mijn stukjes hebben niet 100 lezers die ze allemaal nauwkeurig lezen, maar 2000 die ze allemaal maar voor 10% lezen. En zo worden ze toch nog door het equivalent van 200 nauwkeurige lezers gelezen (ik verzin maar wat).

Door al die onrust sijpelt er uiteindelijk in het gezamelijke brein van alle mensen veel meer door, ook van grote dikke boeken vol klachten over hoe onrustig je wordt van het internet.

En daar gaat het toch ook eigenlijk om? Wat heb je aan lezers die een boek in hun hoofd stoppen waar het nooit meer uitkomt, waar het met niemand gedeeld wordt? Een van de mooie aspecten van het internet is nu juist dat al onze hoofdjes in onze studeerkamers, treincoupés en badkamers allemaal met elkaar verbonden worden, niet dat ze ieder voor zich Majoor Frans tot zich nemen.

Uiteindelijk wordt er dankzij de moderne technologie veel meer Bosboom-Toussaint gelezen, daar ben ik eigenlijk wel van overtuigd, al merk je dat effect niet op wanneer je ouderwets blijft tellen op het niveau van de enkeling.