Niet, weerde Vrijenden, om mijn selfs te stellen schrapp

Het is het eerste gedicht in mijn serie met heel duidelijke enjambementen: het einde van een regel en het einde van een zin of zinsdeel lopen niet altijd duidelijk gelijk op (‘om mijn selfs te stellen schrapp / tegen u lieden geest’, ‘bei zijt ghy door u Dicht / Vermaert’). Dat maakt de toon minder verheven, en het sonnet tot een brief. Bovendien ligt er zo minder nadruk op de, voor de vriendenkring inmiddels wel heel bekende rijmwoorden.

Visscher doet in dit gedicht ook iets interessants met de spelling. Waarom eindigen rapp, schrapp, sapp en vryerschapp allemaal op een dubbele p? Ergens in de middeleeuwen – de geleerden zijn het er niet precies over eens wanneer, maar rond de veertiende eeuw is een goede gok – gebeurde er iets met de klinkers van het Nederlands: korte klinkers werden lang als ze in een open lettergreep stonden. Dak kreeg zo als meervoud daken, en schip schepen. Na een tijdje stopte het proces ook weer voordat het alle woorden had aangetast, en daarom zeggen is het meervoud van bak nog steeds bakken en dat van kip kippen.

Binnenin het woord geven we het verschil tussen een lange en een korte klinker dus aan met het verschil tussen één en twee medeklinkers (rapen – rappe), terwijl het verschil aan het eind van een woord wordt weergegeven door het verschil tussen twee klinkers en één: raap – rap.

We hadden dat ook anders kunnen oplossen, in een consequenter systeem, ofwel door raap – raapen, rap -rappe te schrijven, of wel door rap – rapen en rapp – rappe te schrijven. Al die mogelijkheden zijn overwogen, zoals de laatste hier door Hooft, Huygens, hun vrienden en vriendinnen.