Deze week vijf Russische gedichten, gekozen, vertaald en toegelicht door Hans Boland, in 2015 winnaar van de Martinus Nijhoff-prijs. Vandaag als laatste: Alexandr Poesjkin. Toelichting onder het gedicht.

De profeet
(Пророк)

Ik sleepte me door de woestijn.
Mijn geest verdorstte, maar daar naakte
Een splitsing, waar een serafijn,
Zesvleugelig, de weg bewaakte.
Zijn vedervingers raakten licht,
Alsof ik droomde, mijn gezicht;
Toen kreeg ik zienersogen, starend,
Bang, als een opgeschrikte arend.
Dan raakte hij mijn oren aan
En deed mij het rumoer verstaan
Van engelen die opwaarts schoten
En van het bevend firmament
En van een schichtig zeeserpent
En van het uitbotten van loten.
En dan ontrukte hij mijn mond
De sluwe tong, die tot die stond
Gezondigd had en vals gesproken.
Zijn hand was een bebloede prang:
De angel van een wijze slang
Werd in de open wond gestoken.
En dan hieft hij zijn zwaard en reet
Mijn hart vol broos en angstig leven
Mij uit de borst, waarin hij wreed
Een kooltje vuur had ingedreven.
Zo lag ik in de woestenij
Te sterven. Toen sprak God tot mij:
‘Mijn woord, profeet, zal u geleiden:
Verrijs, ga over land en zee,
Om naar mijn wil het te verbreiden.
Verzeng het mensenhart ermee.’

1826

Alexandr Poesjkin (1799-1837)
(Александр Пушкин)

Deze kleine cyclus Russische gedichten in Nederlandse vertaling kan natuurlijk alleen maar afsluiten met Alexandr Poesjkin, de alfa en omega van de Russische poëzie. Een ‘typisch’ Poesjkin-gedicht bestaat niet, omdat ál zijn werk ‘typisch Poesjkin’ is én omdat hij zich noch thematisch, noch op het emotionele vlak liet breidelen. Zijn genie bewoog zich met hetzelfde gemak in de hemel als in de hel. Dat gemak is wellicht de belangrijkste reden van de immense en onvergankelijke populariteit van zijn verzen. Het is tevens de oorzaak van de vulgarisatie waaraan zijn werk maar al te gauw ten prooi valt. Zijn magistrale gedicht ‘De profeet’ is géén zelfportret, ook geen geïdealiseerd of gedroomd zelfportret: het is niet meer en niet minder dan het verhaal, de in woorden gevatte essentie, grootsheid en tragiek van de Profeet.
• Hans Boland

• Alexandr Poesjkin:  historiek • wikipedia • origineel ‘De profeet’ • origineel voorgelezen
• Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.