• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Bron- en contactonderzoek

5 maart 2021 door Gerrit Bloothooft Reageer

Voornamendrift 76

Tubantia, 3 december 2020

Door Gerrit Bloothooft

Wat zou ik graag een uitgebreid bron- en contactonderzoek doen naar nieuwe voornamen. Want hoe komen ouders aan zo’n nieuwe naam (de bron)? En als de nieuwe naam er is, hoe nemen andere ouders de innovatie over (de contacten). Over dat laatste schreef ik al eerder, geïnspireerd door de verspreiding van het coronavirus. Maar nu ken ik voor de naam Marèl het geknutsel van de allereerste ouders die de naam gaven. Die lieten van zich horen na publiciteit rond de podcast over Marèl  in de serie Aangenaam van Edda Heinsman.

De eerste vader die begin 1974 zijn dochter Marèl wilde aangeven kreeg nul op het rekest, de ambtenaar van de burgerlijke stand in Enschede accepteerde de naam niet. In 1970 was weliswaar een nieuwe, liberale naamwet aangenomen maar dat mocht niet baten. Het meisje kreeg de namen Marie-Cornelia waarin beide grootmoeders Maria en Cornelia vernoemd zijn, met als roepnaam Marèl, als samentrekking van Mar ia + Cornel ia. Het accent grave zorgt voor de gewenste klemtoon op de laatste lettergreep.

Later in het jaar werd Marèl in het naburige Oldenzaal wel geaccepteerd, zoals in de podcast wordt uitgelegd. Ook dan is de naam een geknutselde vernoeming. De roepnamen van de grootmoeders waren Lien en Lies. De initialen vormen twee ‘ellen’, waaruit de voornaam Elles werd gemaakt. Maar omdat de achternaam Engelbertink ook al met een E begon werd Elles verschoven naar de tweede voornaam. Als eerste voornaam werd Marèl bedacht, als combinatie van de eerste naam van de moeder Maria en het begin van de tweede naam Elles waarin beide grootmoeders zijn vernoemd. Zo kwam iedereen aan bod.

In 1976 werd in Ede Marellen geboren, roepnaam Marèl, vernoemd naar grootvader Marinus in combinatie met de voornaam Ellen (niet vernoemd). Enige relatie met Twente kan hier niet gelegd worden.

We leren hieruit dat in ongeveer dezelfde tijd ouders onafhankelijk van elkaar tot eenzelfde voornaam kwamen, ook al bleef het ook wel bij een roepnaam. Blijkbaar is de tijd dan rijp voor die naamkeuze. Franse namen en daarmee Franse vrouwelijke naamuitgangen werden vanaf de jaren vijftig populairder en bekender (Jeanette, Jacqueline, Marcelle) en de nieuwe naamwet van 1970 maakte het voor ambtenaren van de burgerlijke stand ook gemakkelijker om ongebruikelijke spellingen, waaronder diacrieten en het koppelteken te accepteren. Dat maakte varianten van Marèl mogelijk:

Voornamen die met Marel of Marèl beginnen, geordend op het eerste geboortejaar in Nederland.
38 vormen komen daarnaast minder van 5 keer voor.

Waar de meeste varianten landelijk opkomen – en aannemelijk onafhankelijk van elkaar –, worden de eerste 18 Marèll ’s in 8 jaar tijd allemaal in Twente geboren. Dat is bijna niet voor te stellen zonder mond tot mond overdracht. De dubbele eind l is een vroege vorm van de recente trend tot verdubbeling van de eindmedeklinker.

In het tegenwoordige mode tijdperk bedenken ouders voortdurend nieuwe namen of introduceren ze die uit het buitenland. De meeste innovaties zullen eenmalig zijn, maar als een naam de tijdgeest goed reflecteert dan kunnen meerdere ouders ongeveer gelijktijdig op hetzelfde idee komen, zoals de anekdotes rond Marèl laten zien. Als dat gebeurt dan wonen die ouders vaak overal in Nederland en is er geen geografisch patroon in achtereenvolgende vroege naamgevingen te ontdekken – wat inderdaad zo is.

Daarnaast kan elk kind met een nieuwe naam het startpunt worden van mond tot mond reclame. Als het bij  één vertrekpunt blijft, zoals waarschijnlijk het geval was met Marèll, dan kan de naam regionaal blijven (in dit geval Twente). Bij meerdere vertrekpunten kan dat in een landelijke dekking resulteren. En dat is bij populaire modenamen meestal het geval.

  • Het is interessant dat mijn verspreidingsmodel van modenamen op basis van mond tot mond overdracht ook geldig blijft als er meerdere startpunten zijn (de som ervan gedraagt zich alsof er één startpunt is), mits de startpunten ongeveer in hetzelfde jaar plaatsvonden.


Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Naamkunde Tags: nieuwe voornamen, voornamen

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Lucebert • Tajiri

Het licht is de liefde is niets
Een gat grijpt naar een ander gat
Het beeld bijt een beeld
De spiegel is bleek en bont

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

ALSOF IK ER NIET GEWEEST BEN

Ik stel er prijs op na ergens gelogeerd te hebben geen sporen achter te laten. Zo wordt logeren een soort inbreken – trouwens, het hele bestaan lijkt er op.

Bron: Barbarber, september 1969)

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1830 Eelco Verwijs
sterfdag
1989 Willem Beuken
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d